fatih@fatihoktay.com

Eskiden dünya ekonomisinin nereye gittiğini kestirmek için ABD ekonomisinin durumuna bakılırdı; şimdilerde Çin’e bakmak gerekiyor. IMF’ye göre önümüzdeki yıl dünya ekonomisindeki büyümenin üçte biri Çin ekonomisinden gelecek. 

Yılda 3 trilyon dolara yaklaşan ithalatıyla Çin’in büyümesi, dünya ekonomisinin büyümesi anlamına geliyor. Yine IMF değerlendirmelerine göre, Çin ekonomisinin her bir puanlık büyümesi, diğer ülke ekonomilerine 0.3 puanlık büyüme artışı olarak yansıyor. IMF, nisan ayındaki Dünya Ekonomik Görünümü raporunda bu yıl dünya ekonomisi için yüzde 2.8 ve Çin ekonomisi için yüzde 5.2 büyüme tahmininde bulunuyor. Dünya ekonomisi için tahminin tutması, Çin ekonomisi tahmininin tutmasına yakından bağlı.

YÜZDE 4.5 BÜYÜME

Hatırlanacağı üzere, Çin ekonomisinde 2020 yılındaki ilk Covid krizinden sonra geçen yıl da sıfır Covid politikasına bağlı kapanmalar nedeniyle bir ikinci mini kriz yaşandı ve ekonomik büyüme yüzde 3 gibi bu ülke için düşük bir düzeyde gerçekleşti. Sıfır 

Covid politikasının geçen yıl terkedilmesinden sonra vakaların hızla artması, ekonominin geleceği ile ilgili şüpheler yarattıysa da durum kontrolden çıkmadı. Çin Ulusal İstatistik Bürosu ilk çeyrek verileri, ekonominin normale dönmeye başladığını gösteriyor. Bu verilere göre, ülke ekonomisi ilk çeyrekte geçen yılın ilk çeyreğine göre, tüm tahminlerin üzerinde bir hızda, yüzde 4.5 büyüdü. 

Büyüme, bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 2.2 oldu. Bu, korunabilecek olursa çok yüksek bir yıllık büyüme hızı anlamına geliyor.

Veriler, ilk çeyrek büyümesini sürükleyenin servis sektörü olduğunu gösteriyor. Buna göre, tarım ve sanayi sektörlerinde büyüme sırasıyla yüzde 3.3 ve 3.7 olurken, hizmetler sektöründe yüzde 5.4 olarak gerçekleşti. Hizmetler sektöründe de başı çeken, kapanmaların sona ermesiyle iç turizm ve sosyal yaşamın normale dönüşünün yansıması olarak, yüzde 13.6 büyüme ile konaklama ve yemek sektörüydü. Veriler göre sanayi sektörünü sürükleyen ise yeşil sanayiler oldu; geçen yılın ilk çeyreğine göre güneş enerjisi hücre üretimi yüzde 53, elektrikli araç üretimi ise yüzde 22 arttı. 

KÜÇÜK ÖZEL ŞİRKETLER

Bu olumlu olanlar yanında, Çin ekonomisinin henüz düze çıkmadığını gösteren veriler var. Geçen yılın ilk çeyreğine göre tüketici malı fiyatlarında yüzde 1.3 artış gerçekleşirken, sanayi malı fiyatlarında yüzde 1.6 düşüş gerçekleşmesi, yatırımlar alanında sıkıntı olduğunu gösteriyor. 

Veriler, ilk çeyreğin sabit kıymet yatırımlarının geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 5.1 arttığını gösteriyor. Ancak bu yatırımların altyapı alanında ve ağırlıklı olarak devlet şirketleri ile büyük şirketlerde yoğunlaştığı görülüyor. Büyük devlet şirketlerinin sabit kıymet yatırımlarındaki artış yüzde 10 düzeyindeyken, küçük özel şirketlerinkinin ancak yüzde 0,6 artmış olması, ekonomideki düzelmenin dengeli olmadığına işaret ediyor. Küçük özel şirketlerin Covid krizinin etkisinden kurtulamadıkları, satışlarında bir iyileşme olmuş olsa da henüz bilançolarını düzeltip yatırım düşünür hale gelmedikleri biliniyor. 

İstihdam sağlamakta önemli bir role sahip olan bu tür şirketlerin durumu, verilere göre yüzde 20 düzeyine ulaştığı görülen genç işsizliği ile de ilişkili görünüyor. 

Küçük özel şirketlerin durumu düzelmeden Çin ekonomisi tam anlamıyla normalleşmeyecek; bunun hızlı bir şekilde gerçekleşmesi de güçlü devlet desteği gerektirecek görünüyor.

15 Mayıs 2023 Pazartesi