Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD),küresel doğrudan yabancı yatırımlarınyeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının neden olduğu ekonomik gerilemenin etkisiyle 2020'de bir önceki yıla kıyasla yüzde 42 azalarak 859 milyar dolara gerilediğini bildirdi. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), 2020'ye ait Küresel Yatırım Trendleri İzlemeRaporunu yayınladı. Raporda, 2019’da 1,5trilyon dolar olarak kaydedilen küresel doğrudan yabancı yatırımların geçen yıl yüzde 42 azalarak 859 milyar dolara gerileyeceğinin tahmin edildiği kaydedildi. Söz konusu yatırımların 2005’ten bu yana ilk defa 1 trilyon doların altında kalması dikkat çekerken, raporda, "Böylesine düşük bir yatırım seviyesi en son 1990'larda görüldü. Geçen yılki küresel doğrudan yatırımlar, küresel mali krizinin yaşandığı2008-2009'daki yatırımların yüzde 30'dan fazla altında kaldı." değerlendirmesinde bulunuldu. Raporda, söz konusu yatırımların daha önce 2021'de yüzde 5 ila yüzde 10 arasında düşeceğinin tahmin edildiği anımsatılarak, küresel ekonominin 2021’de toparlanacağına ilişkin tahminlere rağmen Kovid-19 salgınının seyrine dair belirsizlik nedeniyle doğrudan yabancı yatırımların zayıf kalmasının beklendiği ifade edildi. YATIRIMLAR EN ÇOK GELİŞMİŞ ÜLKELERDE AZALDI Doğrudan yabancı yatırım akışındaki azalmanın en çok gelişmiş ülkelerde yoğunlaştığına dikkat çekilen raporda, gelişmiş ülkelere olan doğrudan yabancı yatırımların geçen yıl yüzde 69 azalışla 229 milyar dolara gerilediği kaydedildi. Raporda, Kuzey Amerika'daki doğrudan yabancı yatırım akışının ise yüzde 46 azalışla 166 milyar dolara geriledi, ABD'deki doğrudan yabancı yatırımların yüzde 49 azalarak 134 milyar dolara düştü. ABD'deki doğrudan yabancı yatırımlardaki azalışta, toptan ticaret, finansal hizmetler ve imalat sektörlerindeki yatırımların azalması etkili oldu. Avrupa'ya yönelik yatırımların da azaldığına işaret edilen raporda, bölgedeki doğrudan yabancı yatırım akışının 3'te 2 azalışla 4 milyar dolara gerilediği aktarıldı. Raporda, İngiltere'deki doğrudan yabancı yatırımların ise sıfıra düştüğüne dikkat çekildi. YATIRIMLARDAKİ EN BÜYÜK PAY GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN UNCTAD'ın raporunda, gelişmekte olan ekonomilere yönelik doğrudan yabancı yatırımların, geçen yıl yüzde 12 azalarak 616 milyar dolara gerilediği, buna rağmen gelişmekte olan ülkelerinküresel doğrudan yabancı yatırımlardaki payınınyüzde 72'ye yükselerek rekor kırdığı kaydedildi. Asya'daki gelişmekte olan ülkelerin 2020'de tahmini 476 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırım çektiği belirtilen raporda, Çin’e olan yatırımlarınyüzde4 artarak 163 milyar dolara yükseldiği bildirildi. TÜRKİYE VE HİNDİSTANDİJİTAL SEKTÖRLERDE REKOR SAYIDA YATIRIM ÇEKİYOR Raporda, gelişmekte olan bir diğer önemli ekonomi Hindistan'da ise 2020’de dijital sektördeki yatırımlarla desteklenen doğrudan yatırımların yüzde 13 büyüme kaydettiği ifade edildi. Raporda ayrıca, Hindistan ve Türkiye'nin e-ticaret platformları, veri işleme ve dijital ödeme hizmetleri dahil olmak üzere dijital sektörlerde rekor sayıda yatırım çektiği vurgulandı.

26 Ocak 2021 Salı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB), Çek Defterlerinin Baskı Şekline ve Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktarın Belirlenmesine İlişkin Tebliğ'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ'i Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre,çekte muhatap bankanınhamileödemekle sorumlu olduğu miktar 2 bin 225 liradan 2 bin 670 liraya yükseltildi. Bu değişikliğin ardından söz konusu madde, tebliğde şu şekilde yer aldı: "Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındakihamilesüresinde ibraz edilen herçekyaprağı için, karşılığının hiç bulunmaması halinde;çekbedeli 2 bin 670 liraveya üzerinde ise 2 bin 670 lira,çekbedeli 2 bin 670 liranın altında iseçekbedelini ödemekle yükümlüdür. Karşılığının kısmen bulunması halinde iseçekbedeli 2 bin 670 liraveya altında iseçekbedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığı 2 bin 670 liraya tamamlayacak bir miktarı,çekbedeli 2 bin 670 liranın üzerinde iseçekbedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığa ilaveolarak 2 bin 670 lirayı ödemekle yükümlüdür." Öte yandan yapılan değişiklikle, tebliğin geçici ikinci maddesinde de değişikliğe gidildi. Değişiklikle, bu tebliğden önce yayımlanan tebliğlere göre bastırılan çeklerden ötürü muhatap banka, süresinde ibraz edilençekin karşılığının bulunmaması halinde herçekyaprağı için 1.680 liraya kadarvekısmen karşılığının bulunması halinde ise bu miktarı herçekyaprağı için 1.680 liraya tamamlayacak biçimde ödeme yapmakla yükümlü kılındı.Söz konusu tutar, son değişiklikten önceki 1.345 lira olarak belirlenmişti. Tebliğ 29 Ocak'ta yürürlüğe girecek.

26 Ocak 2021 Salı

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın, Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde (Sıra no: 396) Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği,Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, bu yılın temmuz ayına ilişkin dönemden itibaren, bir aylık dönemde bir kişi veya kurumlagerçekleştirilen ve belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alım satımlarına dair e-Fatura, e-Arşiv Fatura niteliğindeki e-Belgeler,Form Ba ve Form Bs bildirimlerine dahil edilmeyecek. Bildirimlere dahil edilecek belgelerin belirlenmesi bakımından, söz konusu bir aylık dönemdeki alım satım tutarları toplamına ilişkin5 bin lira tutarındaki haddin tespitinde,elektronik ve kağıt ortamda düzenlenen belgeler birlikte değerlendirilecek. Haddin aşılması halinde elektronik olarak düzenlenen veya alınan belgeler değil, sadece kağıt ortamında düzenlenen belgeler bildirimlere dahil edilecek. Böylece ilgilimükelleflerin zaman içinde e-Belge uygulamalarına tamamen dahil olması teşvik edilecek. Bildirim verme yükümlülüğü bulunan ancak tüm alış ve satışları belirlenen haddin altında kalan veya bu alış satışları elektronik belge olarak düzenlenen belgelerden oluşan mükellefler, Form Ba veya Form Bs bildirimlerinisadece "Ba/Bs bildiriminde beyan edilecek bilgim bulunmamaktadır." kutucuğunu işaretleyerekverecek. Tebliğ, 1 Temmuz'da yürürlüğe girecek.

26 Ocak 2021 Salı

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nınVergi Usul Kanunu Genel Tebliği,Resmi Gazete'de yayımlanarak, yürürlüğe girdi. Buna göre,Çin'in Vuhankentinde ortaya çıkan ve birçok ülkeye yayılan Kovid-19salgınına ilişkin Türkiye'de İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında, geçici süreliğine faaliyetlerine tamamen ara verilmesi/faaliyetlerinin tamamen durdurulmasıkararlaştırılaniş yerlerinin olduğu sektörlerdeki mükellefler213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun "mücbir sebep" hükümlerinden faydalandırılacak. Ana faaliyet alanı itibarıyla İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine tamamen ara verilmesine/faaliyetlerinin tamamen durdurulmasına karar verilen iş yerlerinin olduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükelleflerin1 Aralık 2020 ila alınan karar kapsamında faaliyetlerine tekrar başlamaları uygun görülen tarih aralığında mücbir sebep halinde olduğunun kabul edilmesi uygun bulundu. Söz konusu ana faaliyet alanlarının tespitinde,bugün itibarıyla vergi dairesi kayıtlarındaki ana faaliyet kodu dikkate alınacak. Mükellefin vergi dairesi kayıtlarındaki ana faaliyet kodu itibarıyla belirlenen sektörler arasında bulunmamasına rağmen ana faaliyet alanı olarak bu sektörlerden herhangi birisinde fiilen iştigal ettiğini ispat ve tevsik etmesi halinde, mükellefin mücbir sebep kapsamında olup olmadığının belirlenmesindeana faaliyet kodu yerine fiilen iştigal edilen ana faaliyet alanı dikkate alınacak. VERGİ ÖDEVLERİNİN ERTELENMESİ Mücbir sebep halinde olduğu kabul edilen mükelleflere ilişkin kanuni verilme süresi mücbir sebep dönemine isabet eden ve bu dönemde verilmesi gereken muhtasar beyannameler (Muhtasar ve prim hizmet beyannameleri dahil) ve KDVbeyannameleri ile FormBa-Bsbildirimlerinin verilme ve söz konusu dönem içinde oluşturulması ve imzalanması gereken e-defterlerin oluşturulma ve imzalanma ile aynı sürede Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Sistemi'ne yüklenmesi gereken "elektronik defter beratları"ile e-defterler ve bunlara ilişkin berat dosyalarının ikincil kopyalarının yüklenme süreleri,mücbir sebep halinin sona ereceği tarihi izleyen ayın 26'ncıgünü sonuna kadar ertelendi. Beyannamelere istinaden tahakkuk eden vergilerin ödeme sürelerinin, beyanname verme süresi uzatılan ilk dönemden başlamak üzere, bunların verilmesi gerektiği ayı izleyen aydan itibaren, sırasıyla her bir dönem için takip eden ilgili ayın sonuna kadar uzatılması uygun bulundu. Mücbir sebep halinin sona erdiği tarih itibarıyla beyanname/bildirim verme süresinin son gününe 26 günden az süre kalması halinde, beyanname/bildirim verme süresinin son günü olarak, mücbir sebep halinin sona erdiği tarihiniçinde bulunduğu döneme ilişkin KDV beyannamelerinin verileceği son gün dikkate alınacak. Sosyal güvenlik mevzuatı gereğince sigortalıların mücbir sebep dönemine ilişkin prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin muhtasar ve prim Hizmet Beyannamesi ile bildirilmesinin zorunlu olması durumunda mücbir sebep, bu beyannamelerin vergi kesintilerine ilişkin kısmının beyan ve ödeme sürelerinin ertelenmesi için geçerli olacak.

26 Ocak 2021 Salı

Kovid-19’un neden olduğu etkilerin ekonomilerin daha hızlı, yenilikçi ve üretken olmasını zorunlu kıldığını belirten uzmanlar, ekonomilerde verimlilik artışı ve bununla birlikte yeni büyüme fırsatlarının yakalanmasının önemine işaret ediyor. Uzmanlar, 2008'deki mali krizden bu yana, bulut teknolojisine, yapay zekaya, robotlara, sayısız bilimsel atılım ve dijitalleşmeye rağmen, sanayileşmiş ülkelerdeki verimlilik artışının düşük kaldığını dile getiriyor. 2021 ve sonraki yıllarda bunun değişeceğini belirten uzmanlar, yeni teknolojilerin üretime yansımasıyla insanlığın "çok daha üretken olacağını" vurguluyor. Uzmanlar, ilerleme konusundaki bu iyimserliğin bir nedeni olarak Kovid-19’un sağlık ve ekonomi üzerindeki etkilerinin yıkıcı olmasını göstererek, teknik gelişmeler ve bunları kabullenmenin hızlandığını ifade ediyor. Kovid-19’un büyük ve küçük şirketleri dijital bir dönüşüme sürüklediğine değinen uzmanlar, bu konuda rekabetin de arttığını belirtiyor. Gelinen noktada günlük yaşam teknolojiyle kolaylaşırken, mRNA tabanlı aşılar insanlığı virüslerden koruyor, arabalar otoyollarda sürücüsüz gidebiliyor, yapay zeka kredi başvurularını işleyebiliyor, kuantum bilgisayarlar günlük sorunlarını çözebiliyor ve uydular interneti daha hızlı sağlıyor. YENİ TEKNOLOJİLER İÇİN ARAŞTIRMA FONU TALEBİ Bunun yanında birçok yeni teknolojinin üniversiteler ve araştırma enstitülerinden geldiğine dikkati çeken uzmanlar, yeni teknolojiler için daha fazla araştırma fonu talebinin gerekli olduğunu vurguluyor. Kuantum bilgisayardan uzaydan internet kadar 2021’nin en umut verici 17 teknoloji trendi şöyle: - Yarı iletkenler: Yeni süper çipler: İşlemciler her bilgisayarın beynini oluştururken, teknoloji şirketleri arasında kendi çip tasarımını ve süper çip geliştirme rekabeti hızlanıyor. Amazon ve Microsoft, devasa veri merkezlerindeki sunucular için kendi yarı iletkenlerini geliştirirken, yıllardır çip endüstrisinin en büyük müşterisi olan Apple, şimdi en büyük yarı iletken üreticilerinden biri olmaya hazırlanıyor. Sağlık için giyilebilir elektronikten araç içi elektronik sistemlere kadar teknolojinin her alanında büyük önem taşıyan çipler, ülkeler arasındaki rekabet unsurlarından biri haline dönüşüyor. Pazarda hakimiyet oluşturmak isteyen şirketler ve ülkeler, devasa yatırımlarla çip endüstrisini şekillendirmeye çalışıyor. - Proteinlerin yapıları ortaya çıkarılıyor: Google’ın yan kuruluşlarından DeepMind’ın protein araştırmalarına yardımcı olmak için geliştirdiği AlphaFold isimli aracın proteinlerdeki "katlanma" sorununa dair önemli gelişmeler kaydetmesi dikkati çekmişti. 170 bin kodu çözülen protein yapısının bulunduğu bir veri tabanı donatılan AlphaFold, hatalı çalışan ve yapıları (kodları) çözülemeyen proteinlerdeki "katlanma" sorununa net veriler ortaya çıkardı. Sağlık sektörü, yapay zeka ile büyük verimlilik artışıyla karşı karşıya bulunuyor. Yapay zeka, hastalıkları daha hızlı teşhis etmeye, ilaç geliştirmeye veya tedavileri daha bireysel tasarlamaya giderek daha fazla yardımcı oluyor. Danışmanlık şirketi Accenture, sağlık hizmetlerinde yapay zeka kullanımıyla 2026’ya kadar yıllık 123 milyar avro tasarruf edileceğini tahmin ediyor. - Laboratuvar dışında kuantum bilgisayar: Uzun süren araştırmalardan sonra kuantum bilgisayarlar yavaş yavaş laboratuvarlardan ayrılıyor. Daha fazla şirket kuantum bilgisayarlarının iş dünyasında kullanım potansiyellerini belirlemeye çalışıyor. Kuantum bilgisayarların gelişiminin henüz emekleme aşamasında olduğunu belirten uzmanlar, bu yıl ilerlemenin hızlanmasını bekliyor. Az enerji kullanan ve devasa depolama kapasitelerine sahip hızlı kuantum çiplerinin yakında geliştirilmesi beklenirken, kuantum teknolojisinin potansiyeli giderek daha fazla yatırımcının dikkatini çekiyor. - Uzaydan internet: Nesnelerin interneti, otonom sürüş veya makine iletişimi için dünyanın her yerinde hızlı ve güvenilir internete ihtiyaç duyulurken, hızlı internet bağlantısının uzaydan sağlanmasına yönelik girişimlerde artıyor. ABD bankası Morgan Stanley'in tahminlerine göre, 2040’e kadar "uydu genişbant" pazarının cirosu 3,9 milyar dolardan 95 milyar dolara yükselecek. - Otonom sürüş: Otomobil üreticileri Seviye 3 otonom sürüş özelliğine sahip araçları pazara sürmeye hazırlanırken, bunun sürücülere otoyolda uzun ve yorucu yolculuklarda yardımcı olması bekleniyor. Otonom sürüşte, otomasyon derecesi seviyelere göre (0 ile 5 arasında) değişirken, mevcut teknoloji ikinci seviyede bulunuyor. - Giyilebilir teknolojiler: Konuşma ve metin tanıma gibi iyileştirilmiş yapay zeka algoritmaları, 5G ve daha güçlü kulaklıkların gerçek zamanlı çeviriyi yakında sağlaması beklenirken, Çinli start-up Timekettle Technologies şimdiden mikrofon ve akıllı telefon uygulamasıyla yaklaşık 40 dili çevirebilen kablosuz kulaklıklar satıyor. Trend, giyilebilir cihazların tıbbi faydaları nedeniyle de önemli ölçüde artacağına işaret ederken, Kovid-19’nun bu trendi bir üst seviyeye iteceği belirtiliyor. - Cüzdan yerine akıllı telefon: Dünyanın en büyük nüfusuna sahip olan Çin'de, Alipay ve WeChat Pay'de olduğu gibi günlük yaşamın bir parçası olan uygulama ile ödeme yapılması dikkati çekerken, Kovid-19 ile dünyanın diğer ülkelerinde cüzdan yerine akıllı telefon vasıtasıyla ödeme yapmanın artması bekleniyor. Sosyal medya şirketleri Facebook ve WhatsApp, ödeme ve para transferi konusunda pazar oluşturmaya çalışırken, teknoloji şirketleri Apple ve Google bankalar ve kredi kartı şirketleriyle iş birliği yaparak bu hizmetleri sağlıyor. - Sanayi 3D yazıcılarla büyüyor: Modern 3D yazıcılarla son derece yenilikçi bir ürün mümkün olan en kısa sürede seri olarak üretilebiliyor. Kovid-19 ile birlikte yerinde üretimin öneminin artması ve 3D yazıcı kullanımının ivme kazanması bekleniyor. - Verilerle hayat kurtarılıyor: Dijital dosya, sağlık sektöründe dijital veri alışverişi için önemli hale gelirken, salgınla bu veri alış verişin hızlanması bekleniyor. Danışmanlık firması McKinsey tarafından yapılan hesaplamalara göre, bununla sağlık sigortacılığı sektöründe her yıl 34 milyar avro tasarruf edilecek. Kovid-19’da "bir veri tabanı eksikliğinden" mustarip olan hükümetler ve şirketler verilere odaklanırken, uzmanlar standart bir veri alışverişi yoluyla hastaları, doktorları ve sağlık sisteminin önemli ölçüde rahatlayabileceğine işaret ediyor. Dijital aşı sertifikasının Kovid-19’da tarihin en büyük aşı kampanyasına imkan sağladığına değinen uzmanlar, verilerin kullanılmasıyla hayatların kurutabileceğini vurguluyor. - İşgücü piyasasında hiper otomasyon: Resesyon döneminde şirketler tasarruf etmek zorunda kalırken, bunun sonucu çalışanlar için acı bir gerçekliğe dönüşüyor. Çünkü şirketler otomasyona yatırım yapıyor. Kovid-19 krizinde bazı tabular yıkılırken, şirketler üzerindeki yük de arttı. Fabrikalarda tekrar eden işler için robotik otomasyon süreçleri gündeme geldi. İş süreçlerinin artan dijitalleşmesi ve otomasyonu nedeniyle bazı iş rollerin ortadan kaldırılması bekleniyor. - Siber güvenlik: Kovid-19 krizi nedeniyle, birçok şirket çalışanlarının işlerini, genellikle sistematik koruyucu önlemler almadan çalışanlarının ev ofislerine taşırken, siber saldırı riski arttı. Uzmanlar, Kovid-19 salgınının siber suçluların ne kadar esnek ve uyarlanabilir olduklarını gösterdiğini belirterek, otomasyonun da dijital yeraltına indiğine işaret ediyor. - Konuşan makineler: Ofis çalışanları her hafta e-postalarını yazmak için saatler harcarken, artık konuşan programlarla zamandan tasarruf edilecek. Artık belgeler arasında gezinmek yerine belirli soruları bilgisayara yazarak, onların bize konuşarak cevap vermesi sağlanacak. - Bulut bilişim: Bulut bilgi işlem, ekonominin merkezinde yer alırken, düşük donanım maliyeti ve kullandıkça öde özelliği ile kurumlara önemli bir tasarruf imkanı sağlaması dikkati çekiyor. Bulut bilgi işlem piyasasının 2023 yılına kadar ortalama yüzde 22 büyüyerek 500 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Dijitalleşmede Alibaba, Amazon gibi Çin ve ABD merkezli tedarikçilere bağımlılığı azaltmak amacıyla Avrupa’da bulut ağı (Giaa X) kurulma çalışmaları devam ediyor. - Biyoteknoloji: mRNA olarak adlandırılan haberci nükleik asitlere dayanan iki Covid-19 aşısının başarılı bir şekilde geliştirilmesi, aniden mRNA aktif bileşenlerine ilgiyi artırdı. Uzmanlar, mRNA'nın yalnızca aşı geliştirmede değil, diğer ilaçlarda da yeni bir dönem başlatacağını belirterek, ilaçların geliştirilmesinin daha hızlanacağına ve daha kolay üretileceğine işaret ediyor. - Mobilde gerçek zamanlı iletişim: Akıllı telefon üreticileri ilk 5G özellikli akıllı telefonunu piyasaya sürerken, ağ operatörleri de mobil iletişim standardını genişletiyor. Daha yüksek hız sağlayan 5G teknolojisi, neredeyse gerçek zamanlı veri aktarımı vadediyor. - Artırılmış gerçeklik: Kovid-19 salgını ile e-ticaret yükseliş yaşarken, artırılmış gerçeklikle müşterilerin birçok ürünü sanal olarak denemesi ve yerleştirmesi sağlanıyor. Örneğin gözlük alırken müşteri gözlüğü dijital olarak denenebilecek. Müşteriler eski mobilyaları bir kenara bırakmadan oturma odasına sanal olarak bir koltuk getirebilecek. - Uzaya seyahat yarışı: SpaceX ve Space Adventures, ilk turistleri uzay yolculuğuna göndermeye hazırlanırken, yeni teknolojilerle uydu taşımacılığı maliyetlerinin 3-5 kat azaltılarak kilo başına 10 bin avroya düşürülmesi hedefleniyor.

26 Ocak 2021 Salı