HİKMET BAYDAR

hikmetbaydar@3-goz.com

Ticaret Bakanlığı, mayıs ayı dış ticaret verilerini yayınladı. Söz konusu bültene göre, mayıs ayında geçen yılın aynı ayına göre ihracat yüzde 11.4 artışla 24,075 milyon dolara yükselirken, ithalat aynı dönemde yüzde 10.3 düşerek 30,593 milyon dolara indi. Bu sayede, dış ticaret açığı yüzde 47.8 daralarak 6,518 milyon dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 78.7’ye yükseldi. Görüleceği üzere dış ticaret hacmi, ithalattaki daralmadan dolayı yüzde 1.9 azalarak 54 milyar 668 milyon dolara düştü.

Aylık bazlı siparişlerde kaymalar olabileceği için dönemsel olarak da bakalım. 2024 yılı ocak-mayıs döneminde ihracat yüzde 4.5 artışla 107 milyar dolara yaklaşırken, ithalat yüzde 9.3 düşüş göstererek 144 milyar civarına geriledi. Dış ticaret hacmi de bu verilere göre yüzde 3.8 azaldı ve 250 milyar dolar civarında gerçekleşti. Dış ticaret dengesindeki açık, ithalattaki daralmaya bağlı olarak yüzde 3.8 azaldığı için ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 74’ler seviyesine yükseldi. 

DÖVİZ SİRKÜLASYONU

Bu durum, net bir şekilde azalan ithalat nedeniyle döviz ihtiyacının (dış ticaret anlamında) düştüğünü bize gösteriyor. Enerji ve altın hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 91.7 seviyesine yükseldi. 

Neredeyse dış ticarette döviz sirkülasyonu ihracat ve ithalat arasında kendini tamamlayabilir seviyesine ulaşmış görünüyor. Daha önceki dönemlerde yüzde 100’ün üzerine çıktığını da göz önüne alırsak, yine aynı yerlere doğru gitmemizin içeride döviz arzının da artmasına yol açabileceğini düşündürüyor. Bu durumda para ve sermaye piyasalarına gelmekte olan yatırımcılarla beraber döviz arzının şiddetini daha fazla hissedebiliriz. 

Unutmayalım ki, şu ana kadar doların 30 TL’nin altına gelmemesinin sebebi, TCMB pozisyon düzeltmeye yönelik alımlarıdır. Ancak bu alımlar sonsuza kadar sürmeyecek. Bir önceki yazımızda belirttiğimiz senaryoların gerçekleşmesine göre, TCMB ihtiyaç alımları bitince dolara gelen satışı karşılayacak önemli bir kitle olmayacağı için aşağı yönlü bir baskının gelmesi sürpriz olmayacak. Azalacak jeopolitik riskler de bu eğilimi hızlandırabilir. 

Özellikle İsrail-Ukrayna ve Tayvan ile ilgili olumlu jeopolitik gelişmeler, risk iştahını artırabileceğinden girişler artabilir. 

İLK 3 ÜLKE

İhracatta ilk üç ülkenin Almanya, ABD ve İngiltere olduğunu düşünürsek, bu ülke ekonomilerindeki gelişmeler de dış ticaretimize yansıyacak. İthalatta Çin, Rusya ve Almanya’nın ilk üçü paylaşması çok önemli. Girdi anlamında Çin ve Rusya’ya bağımlı, çıktı anlamında da Almanya, ABD ve İngiltere’ye bağımlı görünen bir yapı var. 

Dolayısıyla Rusya ile ticaret sınırlamaları baskısı dış ticarette rekabetçi olmamızı da zorlayan bir etkendir. 

Önümüzdeki dönemde, iç ticareti sınırlayıcı tedbirler nedeniyle içeride sancılı bir dönem oluşsa da şirketlerin ihracat yolları bulması ihracat kapasitemizi artırıyor. 

Enflasyonun düşeceği düşünülen bir dönemde kredi almak son derece riskli bir iştir. Çünkü kredi ile alınan varlığın değeri, kredi ve faiz ödemesi kadar bile artmayabilir. Dış ticarette ise düşme potansiyeli artan kurlara karşı tedbirli olmakta fayda var.

24 Haziran 2024 Pazartesi

DOÇ. DR. ADNAN ERTEMEL

adnan.ertemel@gmail.com

Yapay zeka dünyasında büyük oyuncular olan OpenAI, Grok ve Gemini, kıyasıya bir yarış içinde. Bu yarışın temelinde, daha büyük ve çeşitli veri setleriyle modellerini eğitme çabası yatıyor. OpenAI’nin GPT-4o modelini sınırlı da olsa ücretsiz olarak sunması, bu stratejinin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Bu hamle, kullanıcıların geniş veri setlerini platforma yükleyip analiz yapmalarına olanak tanırken, aynı zamanda OpenAI’ye modellerini geliştirmek için gereken veriyi sağlıyor.

APPLE VE OPENAI İŞBİRLİĞİ

Yakın zamanda Apple’ın OpenAI ile yaptığı işbirliği, bu alanda dikkat çeken bir gelişme oldu. Apple, yapay zeka teknolojilerinde geri kalmamak adına OpenAI ile ortak çalışmalar yürüterek, kendi ekosistemine bu ileri seviye yapay zeka çözümlerini entegre etmeyi hedefliyor. Ancak bu işbirliği, Tesla ve Twitter (yeni adıyla X) patronu olan Elon Musk’un tepkisini çekti. Musk, OpenAI’nin iPhone’lara entegre olması halinde tüm çalışanlarına iPhone kullanmayı yasaklayacağını duyurdu.

Apple zekası olarak tanıtılan yeni sistemde öngörülen özellikler arasında e-postalar, notlar veya metinlerde kullanıcıların yazdıklarını düzeltmek ve önerilerde bulunmak, mesajları ve bildirimleri önceliklendirmek, kullanıcı sorularını yanıtlamak, görüntüler oluşturmak ve yazılım kodu yazmak, yeniden planlanan bir toplantının, kullanıcının aile etkinlikleriyle çakışıp çakışmadığını kontrol etmek, ses kayıtlarını özetlemek, fotoğrafların arka planındaki rahatsız edici görüntüleri temizlemek, kullanıcı isteklerini veri merkezinde değil, iPhone’da işleyerek hackleme riskini azaltmak bulunuyor.

Bu yapay zeka hamlesi kapsamında Apple Siri adlı kişisel sesli asistanını da tümüyle yenilemeyi planlıyor. Siri, çeşitli talepleri tanıyamıyor ve her bir komutu ayrı ayrı takip etmekte zorlanıyordu. Yeni güncellemeyle Siri, bir kullanıcının isteğinin bağlamını hatırlayacak ve bir görüntüdeki bilgileri bir metin uygulamasında tekrar kullanacak.

GELECEĞİN KAZANANLARI: VERİ VE YAPAY ZEKA

Gelecekte yapay zeka yarışının kazananları, daha fazla veri setiyle daha iyi şekilde eğitilmiş yapay zeka sistemlerine sahip olanlar olacak. Veri miktarı ve kalitesi, yapay zeka modellerinin doğruluğu ve performansı üzerinde doğrudan etkili. Bu nedenle büyük teknoloji şirketleri ve yapay zeka geliştiricileri, daha fazla veri toplayarak ve bu verileri etkin bir şekilde işleyerek avantaj sağlamayı hedefliyor.

ARTAN REKABET VE TEKNOLOJİK PARTNERLİKLER

Bu rekabetin bir sonucu olarak, teknolojik partnerliklerin artan bir trend haline geldiğini görüyoruz. Apple ve OpenAI işbirliği, bu trendin sadece bir örneği. Daha fazla şirketin, yapay zeka teknolojilerinde rekabet avantajı elde etmek için benzer işbirliklerine gideceğini öngörmek mümkün. Bu partnerlikler, hem teknolojik gelişimi hızlandıracak hem de şirketlerin pazardaki konumlarını güçlendirecek.

Sonuç olarak, yapay zeka dünyasında veri ve işbirliği, geleceğin belirleyici faktörleri olacak. OpenAI, Grok ve Gemini gibi büyük oyuncular, daha fazla veriye erişim sağlamak ve modellerini geliştirmek için stratejik hamleler yaparken, Apple gibi daha geleneksel teknoloji devleri de bu yarışta geri kalmamak adına yenilikçi işbirliklerine yöneliyor. Geleceğin kazananları, 

bu dinamikleri en iyi şekilde yönetenler olacak.

01 Temmuz 2024 Pazartesi

AHMET KARATAŞ

ahmetkaratas1453@gmail.com

Hizmet ihracatı: Yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşlara yönelik olarak yurt içinde ya da yurt dışında gerçekleştirilen, yurt içinde ya da yurt dışında faydalanılan döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin sunumlarıdır.

Sınır ötesi hizmet ihracatı: Yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşlara yönelik olarak yurt içinde sağlanan ve yurt dışında faydalanılan hizmet sunumudur.

Yurt içi hizmet ihracatı: Yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşlara yurt içinde sağlanan ve yurt içinde faydalanılan hizmet sunumudur.

Yurt dışında ticari varlık oluşturulması yoluyla hizmet ihracatı: Hizmet ihracatçıları tarafından yurt dışında ticari varlık kurulması suretiyle sağlanan hizmet sunumudur.

Gerçek kişiler tarafından gerçekleştirilen hizmet ihracatı: Yurt içinde yerleşik kişi veya kuruluşlar adına ya da bağımsız olarak gerçek kişiler tarafından yurt dışında sağlanan hizmet sunumudur.

Bu destekler; eğitim, fuarcılık, gayrimenkul, kültürel ve yaratıcı endüstriler, lojistik ve taşımacılık, sağlık turizmi, spor turizmi, yönetim danışmanlığı ve yeşil hizmetler ile diğer hizmet sektörlerine sağlanan destekleri kapsar.

Sağlık turisti: Medikal ve termal turizm ile yaşlı veya engelli bakım turizmi kapsamında hizmet almak üzere Türkiye’yi ziyaret eden kişi.

Sağlık turizmi aracı kuruluşu: Türkiye’deki sağlık kuruluşları ile akdettiği sözleşmeler çerçevesinde sağlık turizmi alanında faaliyet gösteren, en az bir yabancı dilde internet sitesine ve Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik uyarınca verilen Uluslararası Sağlık Turizmi Yetki Belgesi’ne sahip şirket.

Yararlanıcı: Sağlık turizmi sektörü için sağlık kuruluşu ve sağlık turizmi aracı kuruluşu, spor turizmi için konaklama tesisi ve seyahat acentesi.

01 Temmuz 2024 Pazartesi