‘Med-cezir’i keşfeden alim

HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL

Batı dünyasında Albumasar olarak anılan Ebu Maşer el-Belhi henüz 9. asrın başlarında bugün dahi geçerliliğini koruyan bir astronomi gerçeğini keşfetmişti. İslam biliminin en iddialı olduğu alanlardan biri olan astronomide çığır açan büyük âlim, 787 yılında Afganistan’ın Belh şehrinde dünyaya gelmişti. Kendi devrine kadar mucizevi bir olay olarak adlandırılan denizin yükselip alçalmasını bilimsel verilerle açıklayan Ebu Maşer, dünya bilim tarihinde “med- cezirin babası” olarak anılıyor.

KÜTÜPHANEDEN ETKİLENDİ

Neredeyse ömrünün yarısını hadis ilmiyle meşgul olarak geçiren Ebu Maşer devrin önemli bilim merkezlerinden Bağdat’ta yaşıyordu. Hac vazifesini gerçekleştirmek için yollara düştüğünde ise yaşı 47’ydi. Büyük âlim yolunun üzerinde Ali b. Yahya el-Müneccim’in kütüphanesini görerek etkilenmiş ve 47 yaşında astronomi ilmiyle uğraşmak için ilk adımı atmıştı.

Hac yolculuğunu yarıda bırakarak kütüphanede çalışmalara başlayan Ebu Maşer Abbasi Halifesinin kardeşi ve veliahdı Muvaffak’ın himayesinde çeşitli araştırmalara imza atmıştı. Bıkmadan, yorulmadan yaptığı çalışmalar sayesinde devrinin en büyük astronomi âlimleri arasında yer alan Ebu Maşer, astronominin müsbet verilerine dayanarak astrolojiyi temellendirmeye çalışmıştı. Ona göre zamanı belirleyen ve mevsimler üzerinde de etkili olan yıldızlar, insanların karakteri ve psikolojisinde de etkin bir role sahipti.

ADINA ÖZGÜ HESAPLAMA METODU

Büyük alim, Bettani, Kindi gibi meşhur bilim adamlarıyla da aynı zamanda yaşamış ve onlarla görüş alışverişinde bulunmuştu. Matematik alanında da önemli çalışmaları olan Ebu Maşer’in adına özgü bir hesaplama metodu da bulunuyordu. Üstadın bu metodu asırlar boyunca geçerliliğini korumuştu.

ESERLERİ BAŞUCU KAYNAĞI

Çok geç başladığı astronomi ilminde derin merakı sayesinde başarılı çalışmalar gerçekleştiren Ebu Maşer’in kitapları Ortaçağ boyunca Batı dünyasının en önemli başucu kaynaklarından biri olmuştu. Ortaçağ bitimine kadar eserleri İbranice’den İngilizce’ye, İngilizce’den Almanca’ya kadar pek çok dile çevrilen Ebu Maşer, enlem derecelerinin uzunlukları hakkında da Avrupa’ya yol göstermişti.

11 Ekim 2016 Salı

Etiketler : Gündem