Manganla batarya dönüşümü
TÜBİTAK destekli projeyle Adıyaman’dan çıkarılan mangan cevherinden yüksek saflıkta mangan oksit elde edildi. Yerli kaynakla geliştirilen malzeme, lityum iyon bataryaların verim ve dayanıklılığını artırmayı hedefliyor.
Lityum iyon bataryaların daha verimli ve dayanıklı hale getirilmesi amacıyla yürütülen yerli bir araştırma projesi, Türkiye’nin madencilik potansiyelini ileri teknolojiyle buluşturdu. İnönü Üniversitesi liderliğinde, Fırat ve Boğaziçi üniversitelerinden bilim insanlarının katılımıyla TÜBİTAK desteğiyle sürdürülen projede, Adıyaman’dan temin edilen mangan cevherinden yüksek saflıkta mangan oksit elde edilerek batarya üretiminde kullanılması hedefleniyor. Yapılan ilk deneyler, yerli mangan oksidin batarya performansını artırma konusunda umut verici sonuçlar verdi.
BATARYA VERİMİ
Projenin yürütücüsü İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emine Altın, yaklaşık 10 yıldır bataryalar üzerinde çeşitli araştırmalar yaptıklarını söyledi.
Altın, yürütücüsü olduğu ve 6 aydır süren TÜBİTAK 1001 projesiyle Adıyaman'ın Gölbaşı ilçesinden getirilen mangan cevherinden elde edilen mangan oksitin lityum iyon bataryalarda kullanılmasının hedeflendiğini belirtti.
YERLİ KAYNAKLARLA KATMA DEĞER
Lityum bataryaların elektrikli araçlardan, elektronik cihazlara kadar en çok kullanılan batarya türlerinden birisi olduğuna işaret eden Altın, batarya teknolojisinde yerli kaynakların kullanılmasının ülke ekonomisi açısından önemli olduğuna dikkati çekti.
Bilimsel araştırma kapsamında lityum iyon bataryaların çekirdeğini mangan oksit kullanarak ürettiklerini ifade eden Altın, yerli kaynakların katma değerini arttırmak istediklerini kaydetti.
Prof. Dr. Altın, şöyle devam etti:"Mangan cevherinden laboratuvarda saf mangan oksit malzemesi elde ederek, bunu lityum iyon bataryalarda anot malzemesi üzerinde kullanacağız. Bataryanın bileşenlerine baktığımızda anot, katot, elektrolit ve ayırıcı tabaka olmak üzere 4 bileşenden oluşuyor. Bilim insanları da bataryalarda genelde bu bileşenleri geliştirmek üzerine çalışmakta. Biz de genelde yurt dışından kimyasal malzemeler alarak bataryalar üzerinde çalışmaktayız. Bu projedeki amacımız ise yerli kaynaklardan yüksek saflıkta mangan oksit elde etmek ve bunu lityum iyon bataryalarda anot malzemesi olarak kullanarak elektrokimyasal özelliklerini incelemek."
Altın, proje kapsamında İnönü Üniversitesinin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulundan Doç. Dr. Aydın Aktaş, Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümünden Doç. Dr. Fatih Bulut, Fırat Üniversitesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümünden Prof. Dr. Mehmet Deniz Turan ile Boğaziçi Üniversitesi Kimya Bölümünden Doktor Öğretim Üyesi Mehmet Nurullah Ateş ile çalışmaya devam ettiklerini kaydetti.
EKONOMİK KATKI
Mangandan elde edilen mangan oksidin ekonomik değerinin yüksek olduğuna vurgu yapan Altın, "Biz yüksek saflıkta mangan oksit elde ederek batarya bileşenlerinde kullanmayı amaçlıyoruz. Cevherin saflaştırılması için hocalarımız ön çalışmayı yaptı. Deneylerimizi yapıyoruz ve iyi sonuçlar da alıyoruz. Şu an ticari olarak satın aldığımız mangan oksit ile bataryalar üzerinde laboratuvarda çalışmalarımıza devam ediyoruz. Daha sonra hocalarımızın saflaştırdığı mangan oksit üzerinden de deneyleri tekrarlayarak elde ettiğimiz her iki sonucu karşılaştıracağız. Saflaştırdığımız mangan oksidin, satın aldığımız mangan oksit ile aynı sonuçları verip vermediğini irdeleyeceğiz." diye konuştu.
PİL ÜRETİMİNDE MANGAN
İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Erdemoğlu da Türkiye'nin birçok bölgesinde çıkarılan ve Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen bölgede de yaygın olarak bulunan mangan cevherinin TÜBİTAK desteğiyle katma değerini yükselterek bataryalarda kullanılacak bir ürüne dönüştürmek için çalıştıklarını söyledi. Türkiye'nin mangan madeni bakımından zengin olduğuna değinen Erdemoğlu, bu ürüne yurt dışında ciddi talep olduğunu ifade etti.
Mangandan yüksek saflıkta mangan oksit elde ettiklerini aktaran Erdemoğlu, şöyle konuştu:"Bataryalardan enerjinin geri alınmasını, verimi ve süreyi artırmayı, bataryaların dayanıklılığıyla enerji depolama kapasitelerini artırmaya çalışıyoruz. Bu tür araştırmalar günümüzde devam ediyor. Mangan cevherinin bataryalar üzerinde verimli kullanımı üzerine araştırmaları sürdürüyoruz. Burada elde ettiğimiz yüksek saflıktaki mangan oksit, batarya ve pil üretimi için kullanılacak.
Şu ana kadar ülkemizde ne yazık ki mangan cevherinden batarya kalitesinde malzeme üretimi yapan henüz bir tesis bulunmuyor. Yurt dışından mangana çelik sektöründe ciddi talep var. Manganlı bataryalarda kullanım amacıyla yurt dışından mangan cevheri talebinde bulunuluyor. Ucuza ihraç ediyoruz, belki bizim ülkemizin topraklarından alınan mangandan elde edilen bataryayı kendi telefonumuzda, aracımızda kullanıyoruz."
