Küresel ham ayçiçek yağı fiyatları, 2025 yılında belirgin bir yükseliş gösterdi. Kasım ayı itibarıyla ton başına yaklaşık 1.410 ABD Doları seviyelerine ulaşan fiyatlar, geçen yıla göre yüzde 6.69'luk artışla dikkat çekiyor. Uzmanlar, bu artışın arkasında Rusya-Ukrayna savaşı, üretim düşüşleri ve iklim koşullarının yattığını belirtiyor.
STOKLAR YÜZDE 25 AZALDI
Ayçiçeği yağı vadeli işlemleri, Ekim 2025'te üç yılın zirvesine yaklaşarak ton başına 1.415 dolara tırmandı. Bu, aylık yüzde 1.97'lik artış anlamına geliyor. Fiyat bugünlerde ise 1.410 dolar civarında seyrediyor. Ukrayna limanlarında kasım-aralık teslimatı için ham ayçiçeği yağı fiyatı yükselirken, Avrupa ve Arjantin'deki hasat gecikmeleri piyasayı sıkılaştırdı. ABD Tarım Bakanlığı (USDA) raporunda, 2024-25 sezonu küresel üretimin yüzde 10 düşerek 50.5 milyon tona gerilediği belirtiliyor. Bu da stokları yüzde 25 oranında eritti.
SAVAŞ ETKİLİ OLDU
Fiyat artışının temel nedenleri arasında jeopolitik gerilimler başı çekiyor. Rusya'nın Eylül 2025'te ayçiçeği yağı ihracat vergilerini artırması, küresel tedariki daralttı ve fiyatları üç yıllık zirvelere taşıdı. Karadeniz bölgesi, dünya ayçiçeği yağının yüzde 60'ını sağlıyor; ancak devam eden savaş nedeniyle Ukrayna üretimi yüzde 11 azaldı. Ayrıca Avrupa’da ayçiçeği ve kanola (rapeseed) piyasalarındaki dalgalanmalar, ayçiçeği yağını ikame olarak talep eden alıcıların satın alma iştahını canlandırdı. Asya'daki güçlü talep, özellikle Hindistan ve Çin'de fiyatları yukarı çekti. Hindistan'da liman teslim fiyatları haftalık yüzde 2 artarak 1.300 dolara çıktı. Biyoyakıt zorunlulukları, örneğin Endonezya'nın B40 politikası, yağları gıda dışı kullanımlara yönlendirerek piyasayı sıkılaştırdı.
UZMANLARDAN VOLATİLİTE UYARISI
Hollanda merkezli finans kuruluşu Rabobank'ın son emtia raporunda, “Piyasa olağanüstü derecede sıkışık. Karadeniz'deki lojistik sorunlar çözülmeden ve Güney Amerika'nın soya rekoltesine dair net bir tablo ortaya çıkmadan, 2026'nın ilk çeyreğine kadar bitkisel yağ piyasasında anlamlı bir rahatlama beklemiyoruz” ifadelerine yer verildi.
Uzmanlar, ticaret politikaları ve iklim risklerinin fiyat volatilitesini artırabileceğini vurguluyor. S&P Global Commodity Insights analistleri de benzer bir görüşü paylaşıyor. S&P'nin son notuna göre, alıcılar şu anda ‘risk primi’ ödemek zorunda kalıyor. Ukrayna'dan güvenli sevkiyatın garanti edilememesi, ton başına maliyete en az 50-75 dolar arasında bir jeopolitik risk primi ekliyor.
