Üretim ve ticarette dijitalleşmenin etkisi hızla artıyor. Dijital hizmetlerin büyük bölümü de veri merkezleri üzerinden sağlanıyor. Veri merkezi ve bulut hizmeti kapasitesini geliştiren firmalar ise daha hızlı ve daha güvenli büyüyor. Son yıllarda yapay zeka tabanlı uygulamalar ve diğer yüksek performanslı bilişim (High Performance Computing-HPC) çözümleri rekabet gücü için de olmazsa olmaz hale geldi. Üretimde ve ticarette rekabette geri kalmamak için yeni veri merkezi yatırımları yapılıyor. Türkiye’de kamu ve özel sektör eliyle yapılan yatırımlarla veri merkezi kapasitesi artıyor. Veri güvenliği bakımından da önemli olan bu yatırımlarla Türkiye kendi bulutunu büyütüyor.
YENİ BULUT YATIRIMLARI
Geçtiğimiz günlerde Turkcell, Google Cloud ile hiper ölçekli bölgesel veri merkezi kurmak için anlaştı. Bu konuda Turkcell’in 1 milyar dolarlık, Google Cloud’un ise 2 milyar dolarlık yatırım yapacağı açıklandı. Diğer yandan Türk Telekom, TÜBİTAK BİLGEM işbirliğiyle geliştirdiği açık kaynak tabanlı yerli ve milli bulut platformunu kamu ve özel sektörün kullanımına sundu. Ayrıca Vodafane, İzmir’de DAMAC firmasıyla yaptığı 100 milyon dolarlık veri merkezini 2026’nın ilk çeyreğinde açacak. Ankara’daki veri merkezinin kapasitesini artıran firmanın, İstanbul ve Ankara’da iki yeni büyük veri merkezi için fizibilite çalışmaları sürdürdüğü açıklandı. Bir diğer telekomünikasyon firması Huwei Cloud, halen Türkiye’de hiper ölçekli (Hyperscale) bulut altyapısı sunuyor. Öte yandan, Türksat’ın Ankara’daki yerli veri merkezi çalışmaları devam ediyor. Gölbaşı Veri Merkezi’yle kritik bilgileri barındıran kurumların iş sürekliliklerini sağlayabilmesi için tüm veri ve bulut hizmetlerine yönelik ihtiyacı yerli yazılımla karşılanacak. Türksat’ın veri kapasitesini 8 kat artıracak veri merkezi, 2027 yılında hizmete girecek. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’nun yaptığı açıklamaya göre, Türkiye’nin en büyük kurum ve kuruluşlarının olağanüstü durumlarda dahi güvenli ve kesintisiz hizmet almasını sağlayacak merkez ile e-Devlet projeleri kapsamındaki hizmetlerde kesinti yaşanmasının önüne geçilecek.
ÖZEL SEKTÖR İŞİN İÇİNDE
Duyurulan yeni yatırımların yanı sıra halen Türkiye’de onlarca firmanın çeşitli şehirlerde büyük veri merkezi yatırımları faaliyet gösteriyor. Özel sektör teknoloji firmalarının enerji, ağ bağlantısı ve saklama alanı açısından yedekli olarak dizayn edip kurduğu bu kompleksler ticari hizmet veriyor. Türkiye içinde yeni mega veri merkezlerinin kurulması, bankacılıktan kamu hizmetlerine kadar her alanda daha hızlı ve güvenli hizmet alınmasını sağlayacak. Bu alandaki kapasite artışı ve uyumluluk, yabancı yatırımcıların dikkatini çekmeye aday. Ayrıca veri merkezlerinin kuruluşunda ihtiyaç duyulan ürün ve parçaların üreticileri de yan sanayi firmalarının ve bu alanda ürün geliştirenlerin büyümesi için gerekli ekosistemi büyütecek. Bu çalışmalar, şehircilik ve otomasyon çalışmalarında ihtiyaç duyulan altyapının da tesis edilmesini sağlayacak.
Yerli mega veri merkezleri ne kazandırır?
KOBİ’ler yurt dışındaki devlerle eşit araçlara sahip olabilir: KOBİ’ler, küresel şirketlerin cloud hizmetlerine yüzbinlerce dolar ödemek yerine çok daha düşük maliyetle benzer hizmeti alabilir.
Startup’lar hızlanır: Düşük maliyetli ve hızlı bulut altyapısı sayesinde startup’lar çok daha hızlı büyüyebilir. Buna örnek olarak, Türkiye’nin önde gelen online ticaret platformları kendi veri merkezlerini kurarak, hem maliyetleri düşürdü hem de büyüme hızını artırdı.
Yabancı yatırımcı güveni artar: Genel Veri Koruma Yönetmeliğiyle (GDPR) uyumlu yerel bulut merkezleri, Avrupa’daki şirketlerin yatırım yapmasını teşvik ediyor.
Savunma ve kritik sektörlerde bağımlılık azalır: Yerli bulut sayesinde milli projeler yabancı bulut platformlarına bağımlı kalmıyor.
5G ve otonom gelişme: Yerli veri merkezleri, 5G baz istasyonlarına yakın konumlandığı için düşük gecikmeli Artırılmış Gerçeklik (AR), Sanal Gerçeklik (VR) ve otonom araç uygulamaları hızlanır.
Kamu ihalelerinde avantaj: Kamu ihalelerinde, verilerin Türkiye’de tutulacağı yönünde bir şart karşılanır. Yerli bulut kullanan firmalar ihalelerde puan üstünlüğü elde eder.
KVKK ve 5651 sayılı kanun uyumluluğu: Yerel veri merkezi kullanıldığında ‘veri yurt dışına çıkarılmayacak’ taahhüdünü vermek kolay olur, ceza riski ortadan kalkar.
Daha düşük gecikme (latency): Türkiye içinden hizmet alındığı için web siteleri, mobil uygulamalar, oyunlar, finansal işlemler çok düşük gecikme hızıyla çalışır, kullanıcı memnuniyeti artar.
Fiyat avantajı: Abonelik ve hizmetin fiyatı yüzde 20-40 daha ucuz olabilir. Ayrıca dolar/Euro bazlı yurt dışı bulut faturaları yerine TL bazlı fatura, kur riskini ortadan kaldırır.
Yargı işlemleri hızlanır: Mahkeme kararıyla veri talebi geldiğinde yurt dışındaki bulut firmalarına iletilen taleplerin aylar sonra karşılık bulması problemi ortadan kalkar. Yerli veri merkezinde bu süreç saatler içinde tamamlanabilir.
Türkiye en cazip adreslerden biri
Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Tombalak, “Türkiye’nin geleceği, veriyi yalnızca depolayan değil, işleyen, dönüştüren ve ekonomik değere çeviren bir ekosistem kurmaktan geçiyor” dedi. TÜBİSAD Başkanı, İstanbul Ticaret Gazetesi’ne yaptığı açıklamada şunları kaydetti: “Türkiye, Avrupa-Orta Doğu-Afrika üçgeninde stratejik bir konuma sahip. Veri merkezleri sayesinde İstanbul, yeni dijital İpek Yolu’nun merkezlerinden biri olma yolunda. Özellikle bulut ve yapay zeka platformları açısından Ankara ve çevresi de alternatif bir bölge haline gelmeye başladı.” 
Yapay zeka çağında yalnızca depolama değil, GPU/TPU tabanlı yüksek işlem gücü sağlayan merkezlerin Türkiye’nin küresel rekabette öne çıkmasını sağlayacağını belirten Mehmet Ali Tombalak, “Türkiye, bölgenin en güvenlikli, en ölçekli ve en yetkin ülkesi olarak veri merkezi yatırımlarında en cazip adreslerden biri. Veri merkezleri, yazılım ve servis ihracatımızın görünmeyen altyapı gücü. Veri merkezlerinin oluşturduğu değeri büyütmek zorundayız. Sektörün tüm paydaşlarıyla birlikte Türkiye’nin veri merkezlerini yalnızca teknik altyapı değil, stratejik değer üreten merkezler olarak konumlandırması için çağrıda bulunuyoruz” şeklinde konuştu.
Türkiye’nin veri merkezi kapasitesi ne kadar?
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, 2012’den bu yana sunulan yatırım teşvikleri sayesinde, veri tabanı ve veri işleme alanına yönelik yaklaşık 1 milyar dolar yatırımın önünü açtıklarını söyledi. Bakan Kacır, “Türkiye sınırları içinde yaklaşık 250 megavatlık veri merkezi altyapısı bulunuyor. Yeni proje ve desteklerle veri merkezi yatırımlarını 2030 yılına kadar 1 gigavat seviyesine çıkarmayı hedefliyoruz” dedi.
HIT-30’da yatırımlara milyar dolarlık bütçe
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı HIT-30 kapsamında ‘HIT-Veri Merkezi’ çağrısını duyurdu. Bu çağrıyla asgari 30 megavatlık bilgi teknolojileri kapasitesine sahip veri merkezleri desteklenecek. Büyük bulut bilişim veya yapay zeka hizmet merkezleriyle entegre tesisler de yatırımın konusu olabilecek. Bu kapsamda yüzde 50’ye varan vergi teşviki ve yatırımın yüzde 10’una kadar enerji desteği sağlanacak. Destek bütçesi 1.5 milyar dolar. Ayrıca başka bir başlık altında ‘HIT-Yapay Zeka Desteği’ çağrısı da yatırımcıları bekliyor.
Ayrıntılı bilgi için için link ve QR kod: https://hit30.sanayi.gov.tr
