Resmî Gazete’de yayımlanan “Tabii Tohumlama Boğalarına Dair Tebliğ” ile damızlık hayvan yetiştiriciliği yapılan işletmelerde kullanılacak boğalara ilişkin usul ve esaslar belirlendi. Tebliğ, hem yerli üretimdeki verimliliği artırmayı hem de hayvan sağlığı ve soy takibini güvence altına almayı amaçlıyor.
İZİN VE DENETİM ŞARTI
Yeni düzenlemeye göre, tabii tohumlamada kullanılacak damızlık sığır cinsi erkek hayvanlar (manda dahil) için il müdürlüğünden “tabii tohumlama boğası izni” alınması zorunlu olacak.
İzin verilen boğalar sadece ilgili işletmede kullanılabilecek; satıldığında veya başka bir işletmeye nakledildiğinde yeni sahip tarafından yeniden izin alınması gerekecek.
Boğaların taşınması, Bakanlığın hayvan nakil esaslarına göre yapılacak ve sevk tarihinde herhangi bir hastalık belirtisi bulunmaması şart olacak. Ayrıca tanımlama ve tescil mevzuatına uygun kulak küpesi bulunmayan boğalar tabii tohumlamada kullanılamayacak.
SAĞLIK TESTLERİ VE DNA ANALİZİ ZORUNLU
TÜRKVET ve Bakanlık ıslah sistemlerine kayıtlı olmayan boğalar izin alamayacak. İzinli boğalardan sperma üretimi yapılamayacak. Sağlık testleri, yalnızca il veya ilçe müdürlüğünde görevli resmi veteriner hekimler tarafından gerçekleştirilecek.
Tüm test ve analiz masrafları boğa sahibince karşılanacak. Gerek görülmesi halinde, tabii tohumlama boğasından doğan buzağılarda ebeveyn doğrulaması için DNA testi yapılabilecek. Ayrıca boğalar yılda en az bir kez il müdürlükleri tarafından denetlenecek.
FENOTİP VE GENOMİK UYGUNLUK ARANACAK
Tabii tohumlama boğalarının ırk özelliklerine uygun fenotipe sahip olmaları gerekecek. Bu uygunluk, il müdürlüğünde görev yapan bir veteriner hekim ve bir zooteknistten oluşan heyet tarafından yerinde tespit edilecek. Boğanın en az 12 aylık olması ve Bakanlıkça belirlenen genetik kusurlardan ari bulunması şart olacak.
Genomik test sonuçları, Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği’ne gönderilecek ve sonuçlar Bakanlık ıslah veri tabanına kaydedilecek. Yerli ve etçi ırk boğalarda verim kriteri aranmayacak.
İTHAL BOĞALARDA EK KRİTERLER
Tebliğ, ithalat yoluyla getirilecek damızlık boğalarda da sağlık, aşı ve izin koşullarına ilişkin detaylı hükümler içeriyor. Bu kapsamda ithal boğaların da fenotipik, genetik ve sağlık standartlarını karşılaması zorunlu olacak.
Tarım ve Orman Bakanlığı, düzenlemeyle birlikte hayvancılıkta soy takibi, ıslah çalışmaları ve genetik verimliliğin ulusal düzeyde güçlendirilmesini hedefliyor.
