Yuan’a yer açın

HABER: ADEM ORHUN

Çin Halk Bankası tarafından ilk kez 1948’de piyasaya sürülen Çin parası RenMinbi, bugün devler ligine girmiş durumda. Çin parasının ISO 4217’ye göre uluslararası kodu CNY (ChiNa Yuan). Yuan’ın onda birine Jiao, yüzde birine ise Fen deniliyor.

1955, 1962, 1987 ve 1999’da yeni baskıları yapılan Yuan bugün Çin ve Hong Kong’un yanı sıra Kore, Malezya, Singapur ve Endonezya gibi ülkelerde de geçerli para birimi olarak kullanılıyor.

Global ticarette Amerikan Doları (USD) en baskın para birimi olsa da Çin’in para birimi Yuan’ın dolara ciddi rakip olacağı tahmin ediliyor. Bunda Çin’in imalat ve ihracat hedefli ekonomisinin yanı sıra Çin yönetiminin, Yuan’ın uluslararası kabulünü artırmak için yaptığı çalışmaların da etkisi var.

ASEAN’DA GEÇER AKÇE

Diğer taraftan Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) ülkeleri arasında gümrüklerin kaldırılması sonucu Yuan’ın önemi daha da arttı. Vietnam Savaşı’nın ardından komünist genişlemeye karşı 1967’de kurulan Güneydoğu Asya Uluslar Birliği ülkelerinde, ne ilginçtir ki 2010’dan bu yana Yuan geçerli akçe.

ÇİN’İN HEDEFİ SEPET

Çin’de Kasım 2012’de seçilen Başkan Şi Cinping, Yuan’ın uluslararasılaşmasına özel önem veriyordu. O zamanki hedef 5 yıl içerisinde Yuan’ın uluslararası kullanılan ve rezerv edilen para birimi haline gelmesi, Şanghay’ın ise 10 yıl içinde uluslararası bir finans merkezi haline gelmesiydi. Bu konuda önemli adımlar atan Çin, 20’den fazla ülkeyle, dolar yerine Yuan kullanılması için anlaşma yaptı.

Çin ayrıca, kendi para biriminin IMF’nin dört temel para biriminden oluşan ‘özel çekme hakları sepetine’ (IMF’s special drawing rights basket) girmesi için çalışıyor. Bu sepette yer alacak bir para birimi, ‘rezerv tutulan’ para birimi kategorisine gireceği için piyasada kullanma bakımından ilgi çekecek.

REZERVLER DEĞİŞİYOR

Bu ilginin somut işaretlerinden birini Ocak 2014’te Nijerya Merkez Bankası verdi. Banka
43 milyar dolar tutarındaki uluslararası rezervlerinin onda birini ABD Doları’ndan Yuan’a çevirme kararı aldı. Bu karar gelişen ülke para birimleri cinsinden varlıkların, ‘sepetteki’ rezerv para birimleri cinsinden varlıklar karşısında yükselişe geçmesiyle ilgili beklentileri canlandırdı.

EURO’YU GEÇTİ

Halen IMF’nin sepetinde dolar, Euro, Japon Yeni ve Sterlin yerini korusa da Yuan’ın uluslararası piyasalarda kullanımı önceki yıl yüzde 102 arttı. Bu gelişmeyle birlikte Yuan, Ocak 2015’te en çok kullanılan beşinci para birimi haline geldi. Hatta 2013’te doların yüzde 81 ezici üstünlüğüne rağmen, Euro’yu geride bırakarak yüzde 8.88 ile dünya ticaretinde en fazla kullanılan ikinci para birimi oldu.

Öte yandan Amerikan Merkez Bankası FED’in önceki yıldan bu yana faiz artırımı yönünde mesajlar vermesi dolar kurunu etkiliyor. Dış ticarette dolar kuru baskısını azaltmak isteyen bazı ülkeler de ikili ticarette yerel para birimlerini kullanma yoluna gidiyor.

RUSYA VE İRAN

Mevcut durumda en çok kullanılan para birimi ABD Doları’yken, onun peşinden Euro ve İngiliz Sterlini geliyor. Ancak geçtiğimiz yıllarda Çin ve Rusya, doların hakimiyetini kırmak için anlaşmalar yaptı.

İki dev, aralarındaki ticarette dolar yerine yerel para birimlerinin kullanılmasına karar verdi. Daha sonra Avustralya da Çin ile benzer bir anlaşma yaptı. Hatta İran Merkez Bankası yetkilileri de alternatif olarak Yuan’ı gördüklerini açıklayarak küresel ticarette doları bırakma kararı aldıklarını duyurdu.

BANKALAR GEÇ KALMAMALI

Ekonomi Bakanlığı Asya Pasifik Dairesi dış ticaret uzmanları da para birimi tercihinde iş adamlarının organize olmasının önemine dikkati çekiyor.

Türkiye’nin dış ticaretinde Çin karşısında dezavantajlı durumda olmasının, bu konuda firmalarımızın elini zayıflattığını belirten uzmanlar, şunları kaydetti: “Yerel para birimi ile ödemenin Çinli banka için kârlı olması gerekiyor. Bu durumda Çinli bankalar bizim ticari bankacılık sistemimizle organik bağ içine girer ve ardından yetkilendirilirler. Ticarette muhbir bankalar belirlenmesi lazım. İki ülke arasında 2010’da beş yıllık SWAP anlaşması yürürlüğe girdi. Ocak ayında dolan bu anlaşmanın yenilenmesi bekleniyor. Ülkeler bu tür anlaşmaları döviz rezervlerini çeşitlendirmek için yapıyor.”

YUAN’A GEÇEN BANKALAR

İkili ticarette Yuan kullanılması konusu Türkiye’nin de uzun zamandır gündeminde bulunuyor. Öyle ki Türk ticari bankaları (Akbank, HSBC Türkiye, İş Bankası, Türkiye Ekonomi Bankası, Garanti) 2011’den bu yana Yuan ile işlem yapıyor. Bankalar, Yuan üzerinden hesap açma, yurtdışına havale, ithalat ihracat işlemlerini gerçekleştirme ve Yuan cinsinden kredi kullandırma imkanları sunuyor.

DEV BANKAYA DOĞRU

Lahey Stratejik Araştırmalar Merkezi Strateji Uzmanı Willem Oosterveld, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye-Çin ticaretinde dolar yerine Yuan ve TL kullanılması sözlerini değerlendirdi. Oosterveld, Türkiye ve Çin’in bu adımlarının, yeni kurulan Asya Altyapı Yatırım Bankası’nın hedefleriyle aynı doğrultuda olduğunu söyledi.

Bu yeni banka, Çin yönetiminin ABD ve Japonya’nın ‘hegemonyası’ altında olduğu iddia edilen Asya Kalkınma Bankası’nı baypas etme planı olarak da nitelendiriliyor. Asya-Pasifik bölgesinin sermayesinin ve proje finansmanının Çin öncülüğünde yeni banka üzerinden yönetilmesi, Pekin’in, IMF’nin sepetindeki dolar ve Yen’i iterek, kendisine yer açma planının bir adımı olarak değerlendirilebilir.

YUAN LİDERLERİN MASASINDA

Küresel ticaretteki gelişmeler, Türkiye’yi Asya-Pasifik bölgesinde yeni ataklara itti. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu öncülüğünde onlarca iş adamı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile birlikte Çin ve Endonezya’da temaslarda bulundu.

Türkiye-Çin İş Forumu’nda Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile biraraya gelen Erdoğan, “Döviz kuru baskısından kurtulmak için bir adım atmamız gerekiyor. O da Yuan ve TL ile yani milli paralarımız ile alışverişi yapma sürecidir ki bunu da aramızda etraflıca görüştük” dedi.

Alınan bilgiye göre Hazine Müsteşarlığı ile Çin Kalkınma Bankası arasında imzalanan mali iş birliği anlaşması, Türkiye’deki büyük projeler için finansman sağlıyor.

Çin Merkez Bankası’nın Türk borçlanma araçlarından yararlanmaya başlaması, Türk Merkez Bankası’nın da Çin tahvil ve bono piyasasında yatırım yapmak için başlattığı süreç de cabası.

DEĞERİ KATLANDI

Global ekonomide hızla yükselen Yuan’ın, Türk Lirası karşısındaki değeri de artıyor. 2010’da 1 dolar 6.67 Yuan, 1 TL ise 4.67 değerindeyken, bu oranlar giderek yakınlaşmaya başladı. 2011 sonunda 1 TL 3.4 Yuan, Mart 2014’te 2.80’e oldu. Bugün ise 1 TL 2.24 Yuan.

SICAK BAKIYORUZ

TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, TL’nin global ölçekte daha etkin bir rol oynaması için Çin ile yapılacak Yuan-TL anlaşmasının önemli olduğunu vurguladı. Büyükekşi, “Bu bağlamda İran ve Rusya örneklerinde olduğu gibi Çin ile de yerel parayla dış ticaretin geliştirilmesine sıcak bakıyoruz” dedi.

BİRLİKTE TARİH YAZALIM

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Ömer Cihad Vardan, “Ekonomik potansiyelimizle, gelin tarihi tekrar birlikte yazalım. Sadece Asya steplerinde değil Avrupa, Afrika, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Doğu’da Yuan ve TL ile yazalım” dedi. Vardan’ın dikkati çektiği husus, bu sürecin sadece Türkiye ve Çin’de değil, irtibatlı olduğumuz üçüncü ülkelerde de yapılması yönünde.

TEK TARAFLI OLMASIN

DEİK Türkiye-Çin İş Konseyi Başkan Vekili Yavuz Onay, yerli para kullanımında ‘karşılıklılık’ uygulanmasına dikkati çekti. Onay, şunları söyledi: “Türkiye’de ticari bankalar Çin parasını kabul ediyor. Çin’den kendi parasıyla gelen iş adamına burada Yuan akreditif açılıyor.

Ancak biz cebimize Türk parasını koyup Çin’e gittiğimizde bunu ne çevirebiliyoruz ne de bununla piyasada ödeme yapabiliyoruz. TL-Yuan kullanımının her iki ülkede karşılıklı işlemesi lazım. Ayrıca kontratlarda Yuan ile ödemenin dolara endeksli mi olduğu da dikkat etmek gerekiyor.”

07 Ağustos 2015 Cuma

Etiketler : Dünya