Dr. İlhami Fındıkçı

Kurumsallaşma, bütün sosyal yapılar için çok önemli olmakla birlikte aile şirketi için çok daha önemli. Çünkü yukarıda da değinildiği üzere aile, duyguların baskın olduğu bir birlikteliktir. Duyguların yoğun olduğu bu birlikteliğin bir ticari amaca yönelmesi, belirli bir mantık ve kurallar zincirine ihtiyaç doğurur. İşte sıkıntı da burada başlar. Çünkü duygu yoğun ilişkileri ile işin içine giren, yoğun etkileşim ile çalışarak kısa zamanda işlerini büyüten aile şirketi üyeleri, yanlarına başka insanları da almak ve böylece işlerini büyütmek isterler. İşler büyüdükçe belirli bir sistematiğe ve kurallar zincirine olan ihtiyaç da artar.

İŞTEKİ KONUMU

Bir aile şirketinin kurumsallaşması, temel iki aşamada görülebilir. Birincisi, ailenin işin içindeki yeri ve konumu ile ilgili kurumsallaşma, diğeri kurumun işleyişi, işin kendi akışı ile ilgili kurumsallaşmadır. Bir tarafında aile, diğer tarafında ailenin kurduğu işletmenin yer aldığı bütünün işleyişinde öncelikle kurallı hale getirilmesi gereken ailenin işin içindeki konumudur. İşin başında yer alan aile üyeleri ile ilgili aşağıdaki sorular, ailenin işin içindeki yeri ve konumu ile ilgili temel göstergelerdir.

• Aile üyelerinden kimler, ne oranda işe ortak?
• Diğer aile üyelerinin işin içindeki yeri nedir?
• Aile üyeleri, mülk sahipleri, ortak olanlar, aile üyeleri olup şirkette profesyonel olarak çalışanlar belirgin mi?
• Şirketin temel kararlarını vermek üzere kim 1. dereceden yetkili ve sorumlu?
• Ortaklar arasındaki görev dağılımı nasıl?
• Görev dağılımı net ve anlamlı mı?
• Aile üyelerinden aktif olarak işin içinde yer alanların maddi kazançları nasıl olmalı?
• Ailenin değerleri iş ortamına nasıl aktarılıyor?
• Aileler ile ilgili harcamalara (çocuklar, eşler, ev) ilişkin belirli kurallar var mı?

KURUMUN İŞLEYİŞİ

Kurumsallaşmanın ikinci aşamasında, kurumun işleyişi ve kendi içindeki akışı ile ilgili kurumsallaşmanın düzeyine ilişkin temel sorular ise şunlar:

• Şirketin iş alanları ve görev tanımları belirgin mi?
• Şirketin günlük işleyişindeki hakim kurallar net mi?
• Kurumda insan kaynakları, satın alma, muhasebe, finansman, üretim, pazarlama gibi birimlerin iş akışları belli mi?
• İdari işlerin organizasyonu, işe başlama saatinden tatillerdeki anlayışına, yönetici atamalarından ödeme alışkanlığına kadarki bütün uygulamalarda kurumun kendisine has ilkeleri ve uygulama kuralları var mı?
• Kurumda nihai karar veren/ler kim?
• Kurumun işleyişinde belirli bir gelenek, kuruma özgü kurallar ve alışkanlıklar oluşmuş mu?

Bu ve benzeri sorular ve cevapları, aile şirketinin kurumsallaşma yolunda ne kadar yol aldığının en önemli göstergeleridir. Dikkat edileceği gibi bütün bu soruların özünde kurallı olmak yer alıyor. Yani kurumun bütün işleyişinin tek tek kişilerin günlük davranışlarına değil, aile şirketi üyelerinin üzerinde uzlaştığı belirli kurallar zincirine dayanması esas hedeftir.

25 Eylül 2020 Cuma