Dr. İlhami Fındıkçı

Aile şirketine yönelik tanımların ortaya koyduğu ortak noktalara genel olarak bakıldığında aile şirketi için temelde aile, mülkiyet, yönetim, işletme ve kültür kavramlarının öne çıktığını görüyoruz. Şu halde aile şirketi bu kavramların üzerine inşa olur. Esasen bu beş temel kavramın herhangi biri kurum için de söz konusu. Ancak diğer kuruluşlarda ailenin yerinde bir ya da birden çok girişimci yer alır.
Aile, özünde anne-baba ve çocuklardan oluşan duygusallığın hakim olduğu, kan bağının belirleyici olduğu, karşılıklı korumanın öne çıktığı, toplumun en küçük sosyal yapı taşıdır.

Aile, toplumun temel yapı taşı olarak kendisine has geleneğini, kültürünü oluşturur ve topluma bu anlamda katkı sağlar. Temel görevi, varlığını, birliğini, sürekliliğini sağlamak olan aile, çocuklarını en iyi biçimde yetiştirmek suretiyle hem kendi geleceğini sağlama almaya çalışır ve görevini yerine getirir hem de toplumun içindeki rolünü oynamaya çalışır. Ailenin geçinmesi ve ekonomik olarak muhtaç olmaması, ailenin birliğinin sağlanması ve ruh sağlığı bakımında önemli.

Mülkiyet, kişilerin sahip oldukları çeşitli mal varlıklarının aidiyeti ile ilgili bir kavram. Aile şirketi tanımının özünde yer alan kavramlardan biri olarak mülkiyet, ailenin çoğunlukla yaptığı girişimin sahibi olmasıdır. Diğer bir yaklaşımla ailenin girişim için gereken maddi varlığı ortaya koymasıdır. Dolayısıyla aile şirketinin karakterize olmasında söz konusu şirkete ait mal varlığının aileye ya da aile üyelerine ait olması özelliği önde gelir.

Yönetim, temel yönetim kitaplarında bir grup insanın aynı amaçlar etrafında buluşturulması, çabalarının aynı amaca yönelik olarak koordine edilmesi biçiminde tanımlanır. Aile şirketlerine yönelik tanımlarda yönetim kavramının belirleyici olması kaçınılmazdır. Çünkü ailenin kurduğu işletmenin yönetimi söz konusu. Bu yönetimin hangi şartlarda yapılacağı, nasıl yapılacağı, aile üyesi kişiler ya da tamamen dışarıdan gelen profesyonellerle mi yapılacağı önemli. Diğer yandan işletmenin yönetimi kadar ailenin yönetimi de söz konusu. Ve bazen bu her iki yönetim ya da idare birbiri ile karşı karşıya gelebilir. Yani ailenin çıkarları ile işletmenin çıkarları uyuşmuyor ya da ailenin istekleri ve ihtiyaçları ile şirketin istek ve ihtiyaçları farklılıklar arz edebilir. İşte bunun içindir ki, yönetim kavramı, aile şirketi için önemli.

İşletme, belirli bir kâra ulaşmak için çeşitli kaynakların bir araya getirilmesi ile oluşan, ticari amaçlı bir sosyal kuruluştur. İşletmenin temel hedefi kârlılıktır. Bu amaca ulaşmak için üretim, pazarlama, hizmet alanlarında işlev görür. Söz konusu olan aile işletmesi olunca, işin tepesinde aile üyeleri yer alır ve işletmenin yürütülmesinde aile, söz sahibi olur. Aile şirketi tanımlarında işletmenin önemli biçimde öne çıkması, ailenin kurduğu kurumun aynı zamanda modern bir işletme yapısına da sahip olması gereğinden kaynaklanır. Mantık, objektiflik, kaide ve kurallar egemen.

Kültür, aile şirketinin aile şirketi hüviyeti kazanmasında etkili olan başlıca kavramlardan biri. Ancak söz konusu olan aile şirketi olunca kurum kültürü çok daha önemli olur. Çünkü ailenin kendisine has olan kültürü zamanla işletmenin de kültürünün oluşmasında belirleyici olur. Dolayısıyla aile şirketlerindeki kültürün hakim karakterleri aileden gelir. Kültür kavramının aile şirketi bakımından öne çıkmasındaki yegane amaç, aile ve işletme kültürlerinin birbirlerini tamamlamaları, desteklemeleri ve böylece zenginleştirmeleridir.

27 Mart 2020 Cuma