Sanat ekonomisi, küresel enflasyon ve piyasa dalgalanmaları karşısında yatırımcıların yeni tercihi haline geldi. Türkiye’de sanat piyasası, 2024 yılında yüzde 15’lik büyümeyle 6.9 milyar TL hacme ulaşırken, yalnızca 2025’in ilk yarısında müzayede gelirleri 1.2 milyar TL’ye çıktı. Dijital sanat platformları, NFT işlemleri ve sanat fuarları, sektörü hem kültürel hem ekonomik bir güç haline getirdi.
YILLIK GETİRİSİ YÜZDE 8.3
Artprice verilerine göre, 2025’in ilk 6 ayında İstanbul merkezli beş büyük müzayede şirketi 1.2 milyar TL’lik sanat eseri satışı gerçekleştirdi. Aynı dönemde bireysel sanat yatırımları yüzde 17 oranında arttı. ArtTactic'in 2025 raporuna göre ise sanat eserlerinin ortalama yıllık getirisi yüzde 8.3 olarak ölçüldü.
İstanbul Ticaret Üniversitesi İşletme Fakültesi, Finans ve Bankacılık Bölümü Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ayben Koy, Türkiye’de sanatın yalnızca kültürel değil, ekonomik bir değer olarak da kendini kabul ettirdiğini belirterek, alternatif yatırım aracı arayanlar için sanat eserleri, dijital platformlar ve NFT pazarının öneminin arttığını söyledi. Bunun sanatın ve sanatçının gelişmesi için önemli olduğunu vurgulayan Prof. Koy, şunları söyledi: “Bu karşılıklı etkileşim, dinamik ve veriyle yön bulan bir yapıya dönüşüyor. Teknoloji gelişirken, sanatın içinde de yeni alanlar var. Örneğin ‘özçekim müzeleri’ mimariyi kullanarak deneyim ekonomisini geliştiriyor. Sergi alanları deneyim mekanlarına dönüşüyor. Ülkemizde sanat, teknolojiyle de bütünleşerek değer taşıyan bir varlık sınıfı olarak görülmeye başlarken, kültürel gelişimi de destekleyen bir piyasa oluşumuna doğru hızlı adımlar atılıyor.”
SANAT FUARLARI ETKİLİ
TÜRSAB’ın 2024 tarihli Kültür Ekonomisi Raporuna göre, İstanbul’da düzenlenen 6 büyük sanat fuarı ise şehre toplam 280 milyon TL’lik doğrudan ekonomik katkı sağladı. Bu katkı; otelcilik, ulaşım, yeme-içme ve baskı gibi birçok sektöre yayıldı. İstanbul, Orta Doğu’nun en hızlı büyüyen sanat merkezlerinden biri konumuna gelirken, şehir aynı zamanda sanat turizminin de odağında yer alıyor.
DİJİTAL SANATTA BÜYÜME
Sanat piyasasının dijital ayağında da büyüme dikkat çekici. Chainalysis’in 2025 ilk çeyrek raporuna göre, Türkiye kaynaklı NFT sanat işlemleri 11 milyon doları aştı. Z kuşağı koleksiyoncularının yüzde 62’si yatırımlarını yalnızca fiziksel değil, dijital eserlerle çeşitlendiriyor. Bu eğilim, dijital müzayede platformlarının ve OpenSea gibi küresel pazaryerlerinin Türkiye pazarında da etkisini artırdığını gösteriyor.
EKONOMİK BİR AKTÖR
Fotoğraf sanatçısı, araştırmacı-yazar Hilal Bayar, sanat ekonomisinin büyüme rakamlarının heyecan verici olduğunu belirterek, sanatın artık sadece duvara asılan bir estetik nesne değil, ekonomik bir aktör olduğunu söyledi. Bayar, “Son dönemde koleksiyoncu yaş ortalamasının düşmesi bana umut veriyor. Çünkü bu demek oluyor ki genç kuşak, artık yalnızca teknolojiye değil, kültürel değere de yatırım yapıyor. Dijital platformlar ve NFT pazarı, özellikle pandemiden sonra sanatın dolaşımını demokratikleştirdi. Eskiden yalnızca galerilerde karşılaştığımız eserler, şimdi ekranlarımızda. Bu erişilebilirlik harika ama dijitalleşmenin getirdiği hız, bazen derinliği gölgede bırakabiliyor” dedi.
ANLATI DA GÜÇLENMELİ
Bayar ayrıca, bir fotoğrafı ‘beğenmek’ ile ‘anlamak’ arasında fark olduğunu; yatırımcıların bu farkı satın alımlarında gözetmesi gerektiğini vurgulayarak, şunları söyledi: “Sanat ekonomisinin ‘stratejik sektör’ ilan edilmesi kıymetli. Ama bu sadece büyük müzayede salonlarının değil, taşrada üretim yapan genç sanatçıların da duyması gereken bir çağrı olmalı. Türkiye’nin kültürel geleceği sadece büyük şehirlerde değil, küçük kasaba arşivlerinde, köy duvarlarındaki izlerde, unutulmuş albümlerde saklı. Umuyorum ki bu büyüme, sadece alım-satımı değil, anlatıyı da güçlendiren bir yöne evrilir.”
2. EL SATIŞLAR ÖNDE
Sanat danışmanı-yazar Samed Karagöz, sanat piyasasının gelişimine dair göstergelerin daha çok ikinci el satışlardan kaynaklandığını söyleyerek şu bilgiyi verdi: “İkinci el piyasasındaki artış, sanat piyasasının hacminin artışından ziyade sanat eserlerinin el değiştirdiğinin bir göstergesi. Muzayede evlerinin sermaye artışı da aynı şekilde. Benim gözlemlediğim kadarıyla Türkiye sanat piyasası son beş yıldır önemli bir gerileme içinde. Zaten yıl içerisinde açılan kişisel sergi sayısı da bunun önemli göstergelerinden biri. Ayrıca döviz bazında mukayese ettiğimizde şu anda Türkiye’deki sanat eserlerinin fiyatı olması gerekenin çok çok altında. Bu hem ikinci el piyasası hem de yeni üretilen eserler için geçerli.”
STRATEJİK SEKTÖR KAPSAMINA ALINDI
Kültür ve Turizm Bakanlığı da 2025 Yılı Performans Programında, sanat ekonomisini ‘stratejik sektör’ olarak tanımladı. Bu nedenle programda sanat piyasasına yönelik vergi indirimi, sigorta desteği ve teşvik mekanizmalarının geliştirilmesi hedefleniyor.
