Yapay zeka ürünlerinin çalıştırılması için devasa bilgi işlem gücü gerekiyor. Sektör, modellerin gücünden yararlanırken aynı anda onları besleyecek altyapıyı da kuruyor. Nvidia CEO’su Jensen Huang, yakın tarihli bir kazanç görüşmesinde, on yılın sonuna kadar yapay zeka altyapısına 3–4 trilyon dolar harcanabileceğini ve bu kaynağın büyük kısmının YZ şirketlerinden geleceğini öngördü. Bu hız, elektrik şebekelerine ciddi yük getirirken küresel inşaat kapasitesini sınırlarına itiyor.
BULUT ORTAKLIKLARI YENİDEN
Modern yapay zeka patlamasını ateşleyen anlaşmaların başında, Microsoft’un 2019’da OpenAI’ye 1 milyar dolarlık yatırımı geldi. Bu çerçeve, Azure’un OpenAI’nin özel bulutu olmasını sağladı ve artan eğitim ihtiyaçlarıyla birlikte yatırımların önemli bölümü bulut kredileri olarak işlendi. Microsoft, ilerleyen yıllarda toplam yatırımını yaklaşık 14 milyar dolara çıkardı; OpenAI’nin ticarileşmesiyle bu hamlenin yüksek getiri potansiyeli doğdu. Son dönemde ortaklığın tekilliği gevşedi.
OpenAI, yalnızca Microsoft bulutunu kullanma zorunluluğunu kaldırarak Azure’a öncelik tanıyacağını, ancak ihtiyaç karşılanamazsa diğer çözümlere yönelebileceğini açıkladı. Microsoft da temel model yelpazesini genişleterek OpenAI’den daha bağımsız bir çizgiye geçti.
Bu model pazara yayıldı: Anthropic, Amazon’dan 8 milyar dolar yatırım alırken, donanımın YZ eğitimine uygunluğu için çekirdek düzeyinde düzenlemeler yapıldı. Google Cloud, Lovable ve Windsurf gibi şirketlerle “birincil bilgi işlem ortağı” anlaşmaları imzaladı (yatırım içermiyor). Eylül’de OpenAI’nin Nvidia’dan 100 milyar dolar yatırım aldığı yönündeki haberler, kurumun GPU tedarik kapasitesini daha da büyüteceği beklentisini güçlendirdi.
ORACLE’IN DEV SÖZLEŞMELERİ
Oracle, 30 Haziran 2025’te SEC’e yaptığı bildirimde, ismi açıklanmayan bir ortakla 30 milyar dolarlık bulut hizmetleri anlaşması imzaladığını duyurdu; bu meblağ şirketin bir önceki mali yıl toplam bulut gelirini aşıyordu. Sonradan ortağın OpenAI olduğu ortaya çıktı ve Oracle, OpenAI’nin Microsoft sonrası evrede Google ile birlikte öne çıkan barındırma ortaklarından biri haline geldi.
10 Eylül’de bir başka duyuru geldi: 2027’de başlayacak beş yıllık, 300 milyar dolarlık bilgi işlem gücü anlaşması. Piyasa değeri sert tepki verirken, Larry Ellison kısa bir süreliğine dünyanın en zengin kişisi konumuna yükseldi. Anlaşmanın büyüklüğü, her iki taraf için de iddialı büyüme ve yüksek güven anlamına geliyor; harcama henüz başlamasa bile Oracle, YZ altyapısında ön sıralara yerleşti.
MEGA VERİ MERKEZLERİ
Meta, halihazırdaki büyük altyapısına ek olarak, 2028 sonuna kadar ABD’de 600 milyar dolar yatırım planlıyor. Şirket, 2025’in ilk yarısında bir önceki yıla göre 30 milyar dolar daha fazla harcama yaparken, bunun bir bölümü Google Cloud ile 10 milyar dolarlık bulut anlaşmasına, daha büyük kısmı ise iki dev veri merkezi projesine gidiyor.
Louisiana’da Hyperion adıyla 2.250 dönümlük sahada yaklaşık 10 milyar dolar maliyetli kampüsün 5 GW düzeyinde işlem gücü hedeflediği, artan yük için yerel bir nükleer santralle tedarik anlaşmasının planlandığı ifade ediliyor. Ohio’daki Prometheus sahasının ise 2026’da doğal gazla devreye girmesi bekleniyor.
Benzer şekilde, Elon Musk’ın xAI şirketi Tennessee, Güney Memphis’te hibrit bir veri merkezi ve enerji tesisi kurdu. Uzmanlar, doğal gaz türbinleri nedeniyle tesisin Temiz Hava Yasası’na uyumu konusunda soru işaretleri bulunduğunu ve tesisin kısa sürede yüksek emisyon kaynakları arasına girdiğini belirtiyor.
ÇEVRESEL MALİYET TARTIŞMASI
Mega kampüsler ve hızlandırılmış kapasite artışları, enerji tüketimi, şebeke bağlantısı, soğutma altyapısı ve emisyon başlıklarında yeni tartışmaları beraberinde getiriyor. Nükleer ve doğal gaz gibi kaynak karması, veri merkezlerinin süreklilik ve karbon ayak izi hedefleri arasında zor denge kurmalarını gerektiriyor.
‘STARGATE’ PROJESİ BELİRSİZ
ABD Başkanı Donald Trump, ikinci yemin töreninden iki gün sonra, SoftBank–OpenAI–Oracle üçlüsünün, ABD’de yapay zeka altyapısı kurmak için 500 milyar dolar harcamayı amaçlayan ortak girişimini duyurdu. ‘Stargate’ adını alan proje, Trump’ın ifadesiyle “tarihin en büyük YZ altyapı projesi” olarak sunuldu; Sam Altman da bunun dönemin en önemli projesi olacağı görüşünü paylaştı.
Plan; finansmanda SoftBank, kurulum ve işletmede Oracle, mimari ve yazılım katkılarında OpenAI ekseninde şekillendi. Trump, düzenleyici engelleri hızla kaldırma taahhüdü verdi. Bununla birlikte, projede mevcut fonların tartışmalı olduğu yönünde eleştiriler gündeme geldi; Elon Musk başından beri şüphe belirtti.
Heyecan azaldıkça ilerleme ivme kaybetti. Bloomberg’in haberine göre, Ağustos’ta ortaklar fikir birliğine varamadı. Ama yine de sahada hareket var: Teksas, Abilene’de sekiz veri merkezinin inşası sürüyor; son binanın 2026 sonu itibarıyla tamamlanması planlanıyor.
