Üretken yapay zekânın, eğitimden hukuka, medyadan siyasete birçok alanda kullanımının yaygınlaşması, insan zihni üzerindeki etkilerini de gündeme taşıdı. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) tarafından yapılan kapsamlı bir çalışmada, büyük dil modellerinin (LLM) bilişsel bağımsızlık üzerinde belirgin etkiler yarattığı saptandı.
BEYİN BAĞLANTILARI ZAYIFLADI
Araştırmada katılımcılar üç gruba ayrıldı. Birinci grup doğrudan LLM kullandı, ikinci grup yalnızca arama motorlarıyla çalıştı, üçüncü grup ise hiçbir dijital araç kullanmadı. Elektronik beyin izleme sonuçlarına göre, LLM kullanan grubun beynindeki bağlantılar diğer gruplara göre önemli ölçüde daha zayıftı. Bu da daha düşük bellek kapasitesi ve daha az özgünlükle ilişkilendirildi.
YAZILARDA HOMOJENLİK HAKİM
Denemeleri LLM ile yazan katılımcılar, hem insan değerlendiricilerden hem de yapay zekâ jürilerinden yüksek notlar alırken; bu yazıların daha şablonlu, birbirine benzer ve istemlere doğrudan bağlı olduğu görüldü. Ayrıca bu gruptaki bireyler içerikleri düzenleme eğilimi göstermedi ve genellikle kopyala-yapıştır yöntemine başvurdu.
ZİHİNSEL ETKİLEŞİM DÜŞÜYOR
Son oturumda, LLM kullanıcılarının önceki bilgilerden çok azını hatırlayabildiği ve beyin aktivitelerinin başlangıç seviyesine gerilediği gözlemlendi. Buna karşılık, “sadece beyin” grubundaki katılımcılar, zaman içinde az da olsa istikrarlı bağlantılar kurmayı sürdürdü. İlginç bir şekilde, LLM’den bu gruba geçen bireylerde sinirsel bağlantıların arttığı görüldü.
ARAMA MOTORLARI ORTA SEVİYEDE
Arama motorlarını kullanan grubun beyin bağlantıları, LLM grubuna göre daha güçlü ancak yalnızca beyin grubuna göre daha zayıf çıktı. Bu grubun yazıları da homojen bir yapıya sahipti ancak önceki materyalleri hatırlama ve kendi ifadelerini kullanma oranı daha yüksekti. Bu da daha yüksek düzeyde hafıza tutumuna işaret etti.
EĞİTİMDE YENİ SORULAR
Araştırmanın bulguları özellikle eğitim dünyası açısından kritik sonuçlar doğurabilir. Günümüzde birçok öğrenci, ChatGPT gibi üretken yapay zekâ araçlarını ödev süreçlerinde yoğun şekilde kullanıyor. Kimi yalnızca fikir üretmek için faydalanırken, kimileri doğrudan çıktıyı alıp kontrol bile etmeden teslim ediyor.
AI KULLANIMI TESPİT EDİLEBİLİYOR MU?
Öte yandan öğretmenler ve akademisyenler de yapay zekâ ile yazılmış ödevleri tespit etmeye çalışırken, kimi zaman yine yapay zekâdan yardım alıyor. Ancak bu tür tespit süreçlerinin başarısı henüz istikrarlı değil. MIT çalışması, hem öğrencilerin hem de eğitimcilerin üretken yapay zekâya ne kadar güvenmeleri gerektiği konusunda yeni tartışmalar başlatıyor.
