James Webb Uzay Teleskobu’nun (JWST) ilk yılına damga vuran en büyük Genel Gözlemci programı olan COSMOS-Web, evrenin derinliklerine dair çığır açıcı veriler sundu. Yakın Kızılötesi Kamera (NIRCam) ve Orta Kızılötesi Cihazı (MIRI) kullanılarak üç dolunay büyüklüğüne eşdeğer bir gökyüzü alanı tarandı. Çalışmalar sonucunda elde edilen COSMOS2025 adlı katalog, yaklaşık 800.000 galaksinin detaylı analizini içeriyor.
Veri tabanında galaksilere ait fotometrik özellikler, yapısal ölçümler, kırmızıya kaymalar ve fiziksel parametreler yer alıyor. COSMOS-Web ekibine göre bu veriler, evrenin ilk dönemleri hakkında bilimsel araştırmalar için benzersiz bir kaynak oluşturuyor.
DERİN GÖZLEMLERİN GÜCÜ
JWST’nin olağanüstü hassasiyeti, şimdiye kadar tespit edilememiş kadar sönük ve uzak galaksilerin incelenmesine olanak tanıdı. Elde edilen görüntüler, evrenin en erken dönemlerinde oluşmuş galaksilerin yapısı ve gelişimi hakkında derinlemesine bilgiler sunuyor. Tarama, aynı zamanda evrendeki en nadir kozmik nesnelerin tespitini de mümkün kıldı.
Ekip, 10.000’den fazla görüntüyü bir araya getirerek, bugüne kadar üretilmiş en büyük bitişik JWST görüntüsünü oluşturdu. Bu ölçek ve çözünürlükteki görüntülerin işlenmesi, gözlemsel önyargıların minimize edilmesini sağlayan yüksek hassasiyetli hizalama tekniklerini gerektirdi.
YENİLİKÇİ GÖRSEL ARAÇLAR
Sürümün dikkat çeken unsurlarından biri, kullanıcıların belirli galaksileri aramasına ya da galaksi özelliklerini tek tıklamayla keşfetmesine olanak tanıyan etkileşimli görüntüleyici oldu. Bu araç, bilimsel makalelerle desteklenen veri setiyle birlikte, astronomiyi hem profesyonellere hem halka daha erişilebilir hale getiriyor.
COSMOS-Web’in teknik başarısı, birçok bilimsel yeniliği beraberinde getirdi. 37 farklı görüntüde yüz binlerce galaksinin fotometrik ve morfolojik verilerini eş zamanlı ölçümlemek, özel algoritmalar ve yüksek işlem gücü gerektirdi. Çalışma, yapay zekâ uygulamalarıyla galaksi evriminin modellenmesi gibi yeni metodolojilere de kapı araladı.
GALAKSİ EVRİMİNİN İZİNDE
MIRI cihazının sağladığı yüksek çözünürlük, daha yüksek kırmızıya kaymalarda galaksilerin görünmesini ve karakterize edilmesini mümkün kıldı. Bu sayede, galaksi evrimini ve süper kütleli kara deliklerin büyümesini yönlendiren süreçler daha net biçimde analiz edilebiliyor.
COSMOS-Web, evrenin Reionizasyon Çağı’nı haritalamak, büyük galaksilerin yapısal evrimini takip etmek ve karanlık madde ile görünür madde arasındaki ilişkiyi incelemek gibi hedeflerle yola çıktı. Yaklaşık 250 saatlik gözlem süresi, bu hedefler doğrultusunda evrenin geçmişine dair zengin veri sağladı.
AÇIK VERİ, AÇIK BİLİM
COSMOS-Web projesi, yaklaşık 50 araştırmacının katkısıyla, 2021’de JWST'nin fırlatılmasıyla başladı. Kapsamlı veri kümesinin işlenmesi, Institut d'Astrophysique de Paris’teki özel bilgi işlem altyapısı sayesinde mümkün oldu. Proje, bilimsel verilerin şeffaf şekilde paylaşılması konusundaki yeni standartları da belirliyor.
2007’den bu yana sürdürülen COSMOS iş birliği, açıklık ve küresel katılım ilkeleriyle büyümeye devam ediyor. Yeni nesil teleskoplar ve araştırmalar için temel bir kaynak haline gelmesi beklenen COSMOS2025 kataloğu, kozmoloji ve galaksi evrimi alanında önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
