Ultra sıcak dev bir gezegeni analiz eden bilim insanları, gezegenin, büyük kayalık cisimlerin bombardımanı sırasında minik uzay çakıl taşlarından buharlaşan metan gibi hafif gazları emerek oluştuğuna inanıyor.
WASP-121b'nin atmosferini keşfetmek için James Webb Uzay Teleskobu’nu (JWST) kullanan araştırmacılar, yıldızına bakan tarafta (''gündüz tarafı'') su (H₂O), karbon monoksit (CO) ve silisyum monoksit (SiO) tespit etmeyi başardı. Ayrıca gezegenin ''gece tarafı'' atmosferinde metan (CH₄) varlığı da belirlendi.
SİLİSYUM MONOKSİT İLK KEZ
Bulgularını Nature Astronomy dergisinde yayımlayan uluslararası araştırma ekibinin keşifleri, Güneş Sistemimizin içinde veya dışında herhangi bir gezegen atmosferinde silisyum monoksit (SiO) molekülünün kesin olarak tespit edildiği ilk gözlem oldu.
WASP-121b, ev sahibi yıldızının etrafında, yıldızın çapının yalnızca iki katı uzaklıkta yörüngede dönüyor. Bu yakınlık, gezegenin gündüz tarafındaki sıcaklığın yerel olarak 3.000 santigrat dereceyi aştığı, gece tarafında ise 1.500 santigrat dereceye düştüğü anlamına geliyor.
GECE TARAFINDA METAN
Araştırmacılar, WASP-121b'nin atmosferinde SiO₂ tespitinin çığır açıcı bir gelişme olduğunu belirtiyor. Bu molekülün bir gezegen atmosferinde ilk kez açık şekilde tanımlanması, çalışmanın önemini artırıyor.
Gezegenin "gece tarafı"ndaki atmosferik bileşim ise dikey karışım (vertical mixing) adı verilen bir süreci ortaya koyuyor. Bu süreçte gazlar, gezegenin daha derin atmosfer katmanlarından kızılötesi fotosfere doğru taşınıyor. Gezegenin yüksek sıcaklığı dikkate alındığında, gece tarafında metan tespit edilmesi şaşırtıcı bulundu.
ATMOSFERİ ÇAKIL ZENGİNİ
Ölçülen atmosferik karbon-hidrojen (C/H), oksijen-hidrojen (O/H), silisyum-hidrojen (Si/H) ve karbon-oksijen (C/O) oranları, WASP-121b'nin atmosferinin oluşumu sırasında içeriye doğru sürüklenen çakıl taşlarıyla zenginleştiğini gösteriyor. Ayrıca bu sürece refrakter malzeme bombardımanı da eşlik etmiş.
Araştırmacılara göre, gündüz tarafındaki aşırı sıcaklıklar refrakter malzemelerin (yüksek ısıya dayanıklı katı bileşikler) gezegenin atmosferinde gaz halinde bulunmasına olanak tanıyor.
FAZ EĞRİSİ TEKNİĞİ
Bilim insanları, WASP-121b'nin atmosferini analiz ederken faz eğrisi gözlemi adı verilen bir teknik kullandı. Bu yöntemle gezegenin yıldız etrafında dönerken parlaklığında oluşan değişimler izlendi. Böylece hem gündüz hem gece yarım kürelerinin kimyasal yapıları ortaya çıkarıldı.
JWST’nin bu elementleri tespit etmedeki başarısı, teleskobun gelişmiş yeteneklerini ortaya koyarken, gelecekteki ötegezegen araştırmalarına da güçlü bir temel sunuyor.
