Türkiye’de enflasyonun ölçen fiyat endeksinin kullanılması, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında oldu. 1912 Balkan Savaşları ile ortaya çıkacak olan hayat pahalılığı, ardından patlayan Birinci Dünya Harbi ve işgal yıllarında toplumun tüm katmanları tarafından iyice hissedilecekti. Devletin temel direği olan memurların maaşları pul olmuş, sistem durma noktasına gelmişti. Böylesine bir ortamda yabancı alacaklıların, vergileri toplayarak borçlarını tahsil etme amacıyla kurdukları Düyûn-ı Umûmiye İdaresi, binlerce nitelikli çalışan kitleye sahipti. Devlet memuru statüsündeki personelinin tavan yapan hayat pahalılığından etkilenmemesi için ilk enflasyon endeksini oluşturan İdare, 1 Ocak 1917 tarihinden itibaren endeksi yürürlüğe koydu. Bu endekse göre çalışanlarına zam yapıp onları hayat pahalılığına karşı koruyacaktı.
Düyûn-ı Umûmiye 1928 yılında lağvedilince İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası, İstanbul’da enflasyonu ölçme görevini devraldı. Bu amaçla İdare’nin yöntemlerini geliştirip yeni şartlara uydurarak kullandı. Evvela Ocak 1929 tarihinden itibaren perakende fiyat artışını ölçen İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası, 1934’te de İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi’ni neşretmeye başladı. Oda 10 yıl içinde Türkiye’de tarafsız ve bilimsel endeks yayınlamayı başaran tek kurum olarak sivrilecek hem devlet kurumlarına, hem de akademik çevreye örnek olacaktı. Bu makalede arşiv ve literatür taraması ile, Türkiye’de İstanbul merkezli olarak fiyat endekslerinin tarihçesi araştırıldı. Ayrıca Osmanlı Bankası, Sümerbank, Ziraat Bankası gibi kurumların da fiyat endeksi çalışması olduğu ortaya konuldu.
Doç. Dr. Şefik Memiş, "Türkiye'de Fiyat Endekslerinin Tarihçesi İmparatorluğun Endeksi Cumhuriyet ile Kurumsallaştı" başlıklı araştırma makalesinde konuyu detaylı bir şekilde ele aldı:
ARAŞTIRMA MAKALESİNİ OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ...
