Yeni dünyanın liderleri unicorn şirketler

HABER: CEYHUN KUBURLU

Teknoloji startupları dünyada bilinen şirket büyüme paradigmalarını derinden sarsmaya devam ediyor. 100 yılı aşkın ömrü olan konvansiyonel sanayi devlerinin sahip oldukları değerin çok ötesinde değerlere 3-5 yıl içinde ulaşabiliyorlar. Bugünkü teknoloji startuplarının öncülüğünü 80’li yılların Microsoft ve Apple’ı ve 90’lı yılların Google’ı yapıyor. Amazon ve Alibaba e-ticarette, Facebook, Whatsapp, Instagram gibi popüler uygulamalar da sosyal hayatta fenomen olmuş durumda. Peki, dünyada unicorn sayısı kaça ulaştı? Bu şirketlerin toplam değeri ne kadar? Hangi sektörler öne çıkıyor ve unicorn dünyasında Türkiye’nin konumu… Tüm bunların cevabını bulmaya çalıştık.

UNICORN ŞİRKET NEDİR?

Yeni kurulmuş küçük çaplı şirketlere ve girişimlere startup adı veriliyor. Bu şirketler daha çok bir ya da iki kişi tarafından kurulup, yatırımcılarla çok hızlı bir performans sergiliyor. Önceleri küçük olan bu startuplar zamanla gelişerek uluslararası bir ölçeğe taşınıyor ve artık başka bir kategori altında değerlendirilmeye başlanıyor.

Günümüzde değeri 1 milyar dolar veya daha fazla olan şirketlere ‘unicorn startup’ deniyor. Milyon dolarlardan bahsettiğimiz bu şirketler için artık girişim, startup ve şirket kavramları yeterli gelmediğinden, listelerdeki sıralamalarda kolaylık sağlanması açısından sadece ‘unicorn’ adı altında tek bir kategori oluşturuldu.

Unicorn terimini ilk kez Amerikalı ünlü yatırımcı Cowboy Ventures’in kurucusu olan Aileen Lee, 2013 yılında yayınlanan ‘Welcome to the Unicorn Club: Learning From Million Dollar Startups’ adlı yazısında kullandı. Bu tarihten sonra unicorn girişimci kavramı, değeri 1 milyar doları aşan yatırım yapanları tanımlamak için kullanılmaya başlandı. Bugün dünyada 500 civarında unicorn şirket bulunuyor.

EN DEĞERLİ UNICORN

Dünyada unicorn şirketlerin e-ticaret, sosyal hizmetler, internet yazılımı ve servisleri, fintech, siber güvenlik, büyük veri, sağlık hizmeti, medya, donanım, mobil yazılım ve emlak gibi kategorilere ayrıldığı gözlemleniyor. Unicorn şirketlerin büyük kısmı ABD’de bulunurken, en değerli unicorn şirketi olarak 140 milyar dolarlık değeriyle ByteDance öne çıkıyor. Çin merkezli teknoloji devi ByteDance, yapay zekadan müziğe kadar çok farklı alanlarda faaliyet gösteriyor. ByteDance’ın son dönemde en çok yükseliş yaşadığı projesi ise TikTok oldu. Son yıllarda ise unicorn şirketlerde fintech ve sağlık alanında yatırımları bulunan markaların ön plana çıktığı gözlemleniyor.

TÜRKİYE’DE DURUM

Nanomik, mikrobiyal biyopeptit üretimi ile gıdaların raf ömrünü artırmayı hedefliyor.

Türkiye’de girişimcilik her geçen gün daha da popüler konulardan biri haline geliyor. Birçok genç üniversite yıllarında ya da hemen sonrasında kendi girişimini kurarak hayata atılmayı planlarken, birçok profesyonel de bir startup sahibi olmayı hayal ediyor. Bir startup sahibi olmak ilk bakışta çok zevkli gibi gözükse de girişimciler; sermaye bulma, yasal mevzuat, yetenek yönetimi ve yatırım turları gibi ciddi sınavlardan geçiyor. Ülkelerdeki startup sayılarından bahsedecek olursak ABD’nin 50 binden fazla girişimle zirvede olduğunu söyleyebiliriz. ABD’nin startup sayısı bakımından kendisine en yakın ülke olan Hindistan’da 40 bin civarında olduğunu görüyoruz. Avrupa’ya baktığımızda 10 bine yakın rakamla İngiltere ilk sırada yer alıyor. Türkiye ise 250 startup şirkete sahip.

2.2 MİLYAR $ YATIRIM

Türkiye’nin en büyük dijital satışlarına ismini yazdıran Sidar Şahin, oyun şirketi Peak’i 1.8 milyar dolara ABD’li Zynga’ya satmasıyla Türkiye’nin ilk unicorn’u oldu. Devam eden küresel pandemiye rağmen yatırımcılar yeni iş alanlarına odaklanıyor. Bunlar arasında teknoloji ve dijital hizmet şirketlerine yatırımcı ilgisinin önemli ölçüde arttığı gözleniyor. 2020’nin ilk 9 ayındaki toplam yatırım tutarı 2.2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

Türkiye’nin ilk unicorn’u Peak, 1.8 milyar dolara ABD’li Zynga’ya satıldı. Zynga, Rollic Games’i 168 milyon dolara satın aldı.

Aynı dönemde gerçekleşen ikinci en büyük işlem ise yine Zynga’nın ağustos ayında Türk şirketi Rollic Games’i 168 milyon dolara satın alması oldu.

2020’nin bir diğer büyük işlemi finansal teknoloji sektöründen geldi. Payguru’nun Ortadoğu ve Afrika bölgesinin en büyük mobil ödeme şirketlerinden biri olan Tpay’e satışı yılın öne çıkan işlemiydi.

Sağlık ve biyoteknoloji alanında faaliyet gösteren görme engellilere yönelik akıllı baston üreticisi WeWALK, üç boyutlu dijital vücut tarama girişimi Digime3D, kadın sağlığı takip ve analizi uygulaması PepApp, mikrobiyal biyopeptit üretimi ile gıdaların raf ömrünü artırmayı hedefleyen Nanomik ve dijital patoloji alanında faaliyet gösteren Virasoft’a yapılan yatırımlar da yine benzer şekilde öne çıktı.

İlk üç çeyrekte gerçekleşen 8 işlem ve yaklaşık 2 milyar dolarlık işlem hacmi ile oyun sektörü ise lider alt sektör olarak 2020’nin yıldızı oldu.

STANFORD ÜNİVERSİTESİ LİDER KONUMDA

Virasoft, dijital patoloji alanında faaliyet gösteren Virasoft, aldığı yatırımla öne çıktı.

Unicorn’ların kurucularına bakıldığında dikkat çeken bir faktör de üniversiteler oluyor. Unicorn’ların büyük kısmının kurucuları ABD’li üniversitelerden çıkmış. Burada da liderliği Stanford Üniversitesi üstleniyor.

Onu Harvard Üniversitesi, California Üniversitesi takip ediyor. Çarpıcı sonuçlardan biri de Hindistan Teknik Üniversitesi. MIT (Massachusetts Institute of Technology) ve Oxford’un önüne geçmiş durumda.

21 Aralık 2020 Pazartesi

Etiketler : Basında İTO