Dünya ekonomisi ve ticaretindeki gelişmeler ihracatımız üzerinde ana belirleyici olmaya devam ediyor. Küresel kriz sonrası yeni normal arayışları sürerken dünya ekonomisi giderek daha yavaş büyüyor, dünya mal ticareti ise küçülüyor.

1. DÜNYA EKONOMİSİ GİDEREK DAHA YAVAŞ BÜYÜYOR

Dünya ekonomisi küresel kriz sonrası 2010 ve 2011 yıllarında yüzde 4.1 ve yüzde 3 büyüdükten sonra küresel krize yol açan yapısal sorunların çözülememesi nedeniyle giderek daha yavaş büyüyor. Dünya ekonomisinde 2011-2015 yılları arasında ortalama büyüme yüzde 2.5 oldu. 2016 yılında da yine yüzde 2.5 büyüme bekleniyor. Gelişmiş ülkelerde büyüme temposu tüm desteklere rağmen yıllar sonra ancak yüzde 1.9’a ulaşabildi. Gelişen ülkelerde ise ekonomik büyüme hızla yavaşlıyor. 2004-2007 yılları arasında yüzde 7.7 büyüyen gelişen ülkelerde büyüme 2010 ve 2011 yılarında yüzde 7.4 ve yüzde 6.3 olduktan sonra izleyen yıllarda hızla yavaşlıyor. 2015 yılında yüzde 4 büyüyen gelişen ülkelerde 2016 yılında da yüzde 4.1 büyüme bekleniyor. Bu büyümeler çerçevesinde dünya geliri 2011 yılında 72.7 trilyon dolar olurken 4 yıl sonra 2015 yılında 73.2 trilyon dolar olarak gerçekleşti. Dünya geliri de son 5 yıldır durağanlaştı.

2. DÜNYA MAL TİCARETİ TALEBİ ZAYIFLIYOR

Dünya mal ticareti de giderek durağanlaşıyor. Mal ticaretinde fiyat değişiklikleri etkili olduğu için miktar bazında gelişmeler daha sağlıklı bir gösterge oluyor. Dünya mal ticareti miktar bazında 2003-2007 yılları arasında yüzde 7.4 genişlemişti. Kriz ile birlikte 2009 yılında yüzde 12 küçüldükten sonra dünya mal ticareti miktar bazında 2010 yılında tepki olarak yüzde 14.9 büyümüştü.

2012-2015 yılları arasında ise dünya mal ticaretinde büyüme hızla yavaşladı ve ortalama yüzde 2.5’e indi. 2015 yılında yüzde 2.8 büyüyen mal ticaretinin 2016 yılında da miktar bazında yine yüzde 2.8 büyümesi bekleniyor.

3. DÜNYA MAL TİCARETİ DEĞER BAZINDA KÜÇÜLÜYOR

Dünya mal ticareti değer bazında ise gerilemeye başladı. 2008 yılında 15.8 trilyon dolar ile rekor kıran dünya mal ticareti küresel kriz ile küçüldükten sonra 2011 yılında yeniden 17.9 trilyon dolara ulaştı. Ardından dünya mal ticaretinin değer bazındaki büyümesi yavaşlamaya başladı ve 2014 yılında ancak 18.5 trilyon dolara erişti. 2015 yılında yüzde 10.9 küçülme ile dünya mal ticareti 16.5 trilyon dolara indi. 2016 yılında ise dünya mal ticaretinin 16.1 trilyon dolara gerilemesi bekleniyor. Nitekim yılın ilk üç ayında dünya mal ticareti şimdiden yüzde 9 küçüldü. Küçülen dünya mal ticareti ihracatta tüm ülkelerin daha az gelir elde etmelerine ve rekabetin daha da keskinleşmesine yol açıyor.

4.DÜNYA GELİRİ İLE MAL TALEBİ ELASTİKİYETİ ZAYIFLIYOR

Dünya geliri ile mal talebi arasındaki elastikiyet de azalıyor. 2007 yılında dünya mal ticaretinin dünya gelirine oranı yüzde 25.3’e kadar ulaştıktan sonra 2009 yılında yüzde 20.7’ye inmiş, ardından hızla toparlanarak 2011 yılında yeniden yüzde 24.6’ya çıkmıştı. Ancak daha sonra bu oran gerilemeye başladı. 2015 yılında yüzde 21.5’e kadar gerileyen oranın 2016 yılında yüzde 21.8’e inmesi bekleniyor. Dünya geliri artarken giderek daha az mal talep edilir hale geldi. Yani gelir talep elastikiyeti düşüyor. Korunma önlemlerinden bölgeselleşmeye, ekonomik yavaşlamadan yerli sanayiye yönelmeye kadar birçok gelişme mal talebini sınırlıyor.

5. DÜNYA EKONOMİSİ VE TİCARETİNDEKİ BU EĞİLİMLER ORTA VADEDE SÜREBİLİR

Dünya ekonomisi ile ticaretindeki bu eğilimlerin orta vadede sürmesini bekliyoruz. Küresel ekonomide yapısal sorunlar çözülmeden ve sadece Merkez Bankalarının parasal genişlemelerine ve çok düşük, negatif, eksi faizlerine bel bağlayarak büyüme dinamikleri hızlandırılamayacak. Bu gelişmeler ister istemez Türkiye’nin ekonomik büyümesi ve ihracatını da olumsuz etkilemeye devam edecek.

Son Söz: Dünyadaki gelişmeleri yakından izlemeli ve daha gerçekçi hedeflere yönelmeliyiz.

16 Mayıs 2016 Pazartesi