gurlesel@superonline.com

Çin ekonomisinde son dönemde yaşanan gelişmeler ve sıkıntılar dünya genelinde de yakından izleniyor. Çin’deki gelişmeler tüm dünya ekonomisini olduğu gibi Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor. Gelişmeleri ve olası etkileri değerlendirelim.

1. EKONOMİK BÜYÜME MODELİ YENİLENİYORDU

Çin ekonomisi aşırı kamu destekleri, ucuz işgücü ve maliyetler, yüksek yatırımlar ve ihracata dayalı 30 yıllık bir büyüme modeli uyguladıktan sonra 2018 yılında bu modelin değiştirilmesine ve iç tüketimin de desteklediği bir büyüme modeline geçiş kararı alınmıştı. İçeride birçok sektörde atıl kapasiteler konsolide edilirken, kamu destekleri de azaltılmaya ve normalleşmeye başladı. 

Destekler ve kaynaklar gayrimenkul ve konut edinimi başta olmak üzere tüketim için kullanılmaya başlandı. Çin, ekonomik büyüme modelinde kritik bir değişikliğe başlamışken 2020 başında ortaya çıkan pandemi salgını değişimi yavaşlattı.

2. SALGINDAN ÇOK ALINAN ÖNLEMLER EKONOMİYİ SINIRLADI

Çin, pandemi ile mücadelede çok katı kurallar uyguladı. Uzun süreli ve geniş kapsamlı kapatma politikasını 2022 yılı sonuna kadar sürdürdü. İktisadi ve sosyal faaliyetlerde ciddi duraklamalar ve kayıplar ortaya çıktı. Çin’e bağımlı küresel tedarik zincirleri yeniden yapılanmaya başladı. İhracat pazarlarında tedarik öncelikleri değişti ve diğer ülkelerden tedarik arttı. Çin, tüm bu gelişmelerin ardından 2023 yılı başından itibaren salgın ile mücadelede kapatma politikasını terk etti. Ancak Çin ekonomisi buna rağmen yılbaşından beri istenen ivmeyi kazanamadı. Ekonomide gayrimenkul sektörü gibi birçok üstü örtülü sıkıntı ortaya çıktı ve bu kez sıkıntılar ekonomiyi sınırlamaya başladı.

3. HEGEMONYA MÜCADELESİ VE KÜRESEL SIKI PARA POLİTİKALARI ETKİLERİ

Büyüme modelinde değişime başlayan, ardından salgından olumsuz etkilenen ve birçok sıkıntılı alanın ortaya çıkması ile karşılaşan Çin, aynı zamanda ABD ve batı ile giriştiği hegemonya mücadelesinden de etkilendi. ABD ve Batı ülkeleri hegemonya mücadelesi içinde oldukları Çin’e karşı ticaret, finansman, teknoloji alanlarında kısıtlamalar uygulamaya başladı. Diğer yandan, yüksek enflasyon ile mücadele için uygulanan sıkı para politikaları da Çin’in ihracat pazarlarında önemli yavaşlamaya yol açtı. Tüm bunlar Çin ekonomisinin lokomotifi olan ihracatın azalmasına neden oluyor. Çin ekonomisinin büyüme dinamikleri zayıflıyor.

4. DEFLASYON VE YUAN’IN DEĞER KAYBI

Çin’de yaşanan ekonomik gelişmelerin bir diğer sonucu deflasyon, yani Çin’de üretici ve tüketici fiyatlarının gerilemesidir. İçerideki sıkıntılar nedeniyle fiyatlarda düşüşler yaşanıyor. Çin, ihracat pazarlarına da yeniden agresif fiyat indirimleriyle giriyor. Tüm bunlar deflasyona yol açıyor. Ekonomik sıkıntıların bir diğer sonucu ise para birimi Yuan’ın değer kaybıdır. Yuan, ABD doları karşısında 2005 yılından bu yana en değersiz dönemlerinden birini yaşıyor. Ancak değer kaybeden Yuan, Çin’e ihracat pazarlarında avantaj sağlıyor. 

5. DESTEK ÖNLEMLERİ SORUNLARI ÇÖZECEK Mİ? 

Çin, ekonomideki sıkıntıların aşılması için daha çok para, kredi ve kur politikasını kullanıyor. Merkez bankası ve banka kredi faizleri düşüyor. Kredi genişlemesi destekleniyor. Yuan’ın değer kaybı kontrollü olarak sürdürülüyor. Bu önlemler, Çin’deki temel sorunları çözmeyecek. Ancak yapısal sorunların çözümü için zaman kazandıracak.

6. ÇİN’DEKİ GELİŞMELERİN ETKİLERİ

Çin’deki ekonomik yavaşlama ve sıkıntılar, küresel ekonomide de yavaşlamaya yol açacak. Birçok emtia fiyatı durağan kalmaya devam edecek. Fiyat düşüşleri de olacak. Emtia ihracatçıları ve Çin’e yüksek ihracat yapan ülkeler olumsuz etkilenecek. Çin, agresif olarak ihracat pazarlarına geri dönüyor. Batılı ülkelerin uyguladıkları yeni tedarik politikaları karşısında zorlanan Çin gibi Türkiye gibi diğer alternatif pazarlara ağırlık veriyor. Türkiye hem içeride hem dışarıda Çin’in rekabet baskısını daha çok hissedecek. İçeride birçok üründe korunma önlemi alınması uygun olacak. İhracat pazarlarında ise Çin ile artan rekabetin başarılı olması için içeride uygun ihracat finansmanı hızla sağlanmalı.

SON SÖZ

Çin’de ekonomik sıkıntıların artması, Türkiye için içeride ve dışarıda Çin’in artan agresif rekabeti anlamına gelir. 

28 Ağustos 2023 Pazartesi