Türkiye, Libya’ya ihracatını 2023 yılında yaklaşık yüzde 15 artırarak 3 milyar 260 milyon dolara yükseltti. İki ülkenin işbirliği her alanda gelişmeye devam ederken THY de 10 yıl aradan sonra Trablus uçuşlarını yeniden başlattı.

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Yüzölçümü bakımından Afrika’nın dördüncü büyük, Akdeniz’deki kıyı şeridi uzunluğu bakımından Kuzey Afrika’nın en büyük ülkesi Libya, Türkiye ile köklü bir tarihi geçmişe de sahip. Osmanlı döneminde yüzlerce yıl devam eden ilişkiler, 24 Aralık 1951 tarihinde kurulan Libya Devleti’nin, Türkiye tarafından hemen tanınmasından sonra Cumhuriyet döneminde de ivme kazandı. Gelişen siyasi ilişkiler, ekonomik ilişkilere de yansıdı. Libya, 1972 yılında Türk müteahhitlik sektörünün uluslararası pazara adım attığı ilk ülke oldu. 

STRATEJİK İŞBİRLİĞİ

Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım 2019’da Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması’nın imzalanmasından sonra ise iki ülke arasında stratejik işbirliğinin de güçlendiği bir süreç başladı. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres tarafından BM Şartı’nın 102. maddesi gereğince onaylanan anlaşma, Libya’da kalıcı barış, istikrar ve güvenliğin sağlanmasına katkıda bulunma ve karşılıklı yarar temeline dayanarak iki ülkenin ilişkilerini geliştirme amacı taşıyor. Odak noktası Libya ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki hak ve çıkarlarını korumak olan anlaşma, iki ülkeye de Akdeniz’de belirlenen sınırlar içinde doğal kaynaklarda hak talep etme imkanı tanıyor.

DIŞ TİCARET HACMİ

Libya, sadece zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarıyla değil, 1.4 milyar nüfuslu Afrika’ya açılan bir kapı olmasıyla lojistik anlamda da çok önemli bir ülke. Türkiye ile Libya’nın siyasi ve güvenlik ilişkilerinin yanında ekonomik ilişkilerini de geliştirmesinin tüm Afrika’ya etki edebileceği kaydediliyor. Öte yandan geçtiğimiz yılsonunda, 3.8 milyar dolara ulaşan dış ticaret hacminin daha ileri seviyelere taşınmasını kolaylaştıracak çalışmalar da devam ediyor. Bu kapsamda Türk Hava Yolları (THY), 10 yıl aradan sonra Libya’nın başkenti Trablus’a ilk uçuşunu gerçekleştirerek seferlerine yeniden başladı. THY’nin uçağı başkent Trablus’taki Mitiga Uluslararası Havalimanı’na indikten sonra düzenlenen törene, Libya Ulaştırma Bakanı Muhammed eş-Şuhubi, Türkiye’nin Trablus Büyükelçisi Kenan Yılmaz, Türkiye Sivil Havacılık Genel Müdürü Prof. Dr. Kemal Yüksek, Libya Sivil Havacılık Genel Müdürü Abdurrahman bin Yusuf ve THY Genel Müdürü Bilal Ekşi katıldı.

İSTİKRARIN GÖSTERGESİ

THY’nin uçuşlara başlamasının Libya’daki istikrarın bir göstergesi olduğunu belirten Ulaştırma Bakanı Muhammed eş-Şuhubi, “Uluslararası standartları taşımasıyla bilinen THY’nin Mitiga Havalimanı’na inişi, sivil havacılık alanında çalışan tüm uluslararası kuruluşlar için bir teminattır” diye konuştu. Libya’da havacılık alanında faaliyet gösteren kurumların bakım ve onarım konularında eğitim ve işbirliğine ihtiyacı olduğuna dikkati çeken Şuhubi, “THY, bizim için bu ihtiyacın karşılanması konusunda en uygun ortaktır. Libya’nın diğer havalimanlarına da THY uçuşlarının başlaması konusunda yeniden bir araya gelmeyi diliyorum” dedi.

SIRADAKİ ŞEHİRLER

Türkiye ile Libya’nın her alanda olduğu gibi ilişkilerini ulaştırma alanında da geliştirmeye kararlı olduğunu vurgulayan Trablus Büyükelçisi Kenan Yılmaz ise ileriki dönemde THY’nin Bingazi ve Misrata’ya da uçuşlarının başlamasının planlandığını kaydetti. Yılmaz, THY’nin Trablus’a seferlerine başlamasıyla Libya’nın uluslararası camiada desteklenmesinde de önemli bir mesafe kat edildiğini aktardı. 

Tarihi bağlar bulunan Libya’ya tekrar sefer başlatmış olmanın mutluluğunu yaşadıklarını belirten THY Genel Müdürü Bilal Ekşi de “Gelişen pazar ve artan taleplerle birçok kıtayı olduğu gibi Afrika’yı da kültürlerle buluşturmaya devam edeceğiz. Gelişen ve değişen endüstriyel yatırımlarla orta ve uzun vadede Afrika kıtasında turizmin ve ticaretin öneminin artacağına inanıyoruz” diye konuştu.

AFRİKA’YA YAPILAN İHRACATTA 2. SIRADA

Libya, Mısır’dan sonra Türkiye’nin Afrika kıtasında ihracat yaptığı ikinci büyük ülke. Türkiye’nin 2023 yılında Libya’ya ihracatı yaklaşık yüzde 15 artarak 3 milyar 260 milyon dolar seviyesine yükseldi. İthalatı ise 538 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Türkiye’nin Libya’ya ihracatındaki başlıca ürünler şu şekilde: Mineral yakıtlar ve mineral yağlar, kıymetli taşlar ve kıymetli metaller, plastik, makinalar ve mekanik cihazlar, mobilya, örme giyim eşyaları ve giyim aksesuarları, hayvansal ve bitkisel yağlar, elektrikli makinalar ve teçhizat ürünleri, karayolu taşıtları ile parça ve aksesuarları, meyve ve kuruyemiş, örme olmayan giyim eşyası ve giyim aksesuarları, demir veya çelikten eşyalar, halı ve diğer tekstil ürünleri, ahşap ve ahşap ürünleri, tahıl, un, nişasta ve süt ürünleri, kozmetik ürünleri, demir ve çelik,  çeşitli imalat eşyaları, hububat, alüminyum, çimento, kağıt ve karton ürünleri, ayakkabı.

SAKARYA GAZ SAHASI’NDAKİ BAŞARI LİBYA’DA DA İLGİ GÖRDÜ

Türkiye’nin denizlerde doğalgaz-petrol arama çalışmalarına yönelik sismik ve sondaj faaliyetleri için kurduğu enerji filosu ve bu alanda edindiği tecrübe, Libya’nın da dikkatini çekiyor. Ocak ayında, Libya Enerji ve Ekonomi Zirvesi kapsamında başkent Trablus’a giden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, şu açıklamayı yapmıştı: “Petrol ve doğalgaz alanında ülkemizde son yıllarda yaptığımız çalışmalar, özellikle Karadeniz’deki Sakarya Gaz Sahası’ndaki keşfimiz sonrasında, kısa bir sürede üretime geçilmesi Libya’da yoğun ilgi gördü. Çünkü biz bunları çok kısa bir sürede kendi sismik ve sondaj gemilerimizle yaptık. Dolayısıyla özellikle Libya’yla yaptığımız deniz yetki alanı anlaşması kapsamında, Libya’nın deniz sahalarında aktif olmak istediğimizi ifade ettik. Kendi gemilerimizle çok daha maliyet etkin ve hızlı bir netice alabileceğimizi ifade ettik. Önümüzdeki dönemde buraya bir ekip göndereceğiz. Daha yoğun bir şekilde teknik bir çalışmayla bu konuda önemli adımlar atacağımızı söyleyebiliriz.”

LİBYA 30.8 MİLYAR DOLARLIK 627 PROJEYLE EN ÇOK PROJE ÜSTLENİLEN 4. ÜLKE

Libya ile 1972 yılında başlayan Türk yurtdışı müteahhitlik hizmetleri 70’li yıllarda Ortadoğu, 80’li yılların sonundan itibaren de Avrasya ülkelerine yayıldı. Libya ilk günden itibaren Türk müteahhitlik firmaları için önemli bir pazar oldu. Aradan geçen 52 yıllık sürede ülkede yaşanan siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklar nedeniyle firmaların faaliyetleri inişli çıkışlı seyir izlese de sektör açısından önemini korumaya devam etti. Türkiye Müteahhitler Birliği’nin verilerine göre; Libya, 1972-2024/Ocak-Mart döneminde 30.8 milyar dolar tutarındaki 627 proje ve yüzde 6.1’lik pay ile Rusya Federasyonu, Türkmenistan ve Irak’tan sonra sektörün yurtdışında en çok proje üstlendiği dördüncü ülke oldu. Türk firmaları 2023 yılında Libya’da 1.5 milyar dolar tutarında 11 proje üstlendi. Libya, Türk müteahhitlik firmaları tarafından en çok iş üstlenilen bölgeler incelendiğinde de,  Afrika kıtasında yüzde 34.8, Kuzey Afrika ülkelerinde de yüzde 50.3’lük pay ile ilk sırada bulunuyor. Türk müteahhitlik firmaları tarafından Libya’da bugüne kadar karayolu-tünel-köprü, liman, enerji santrali, baraj, havalimanı, çimento fabrikası, su temini, kanalizasyon sistemi, kentsel altyapı, konut, otel, okul, üniversite, hastane, ticaret merkezi, turistik tesis, idari bina ve askeri tesis projeleri üstlenildi.

15 Nisan 2024 Pazartesi

Çin Merkez Bankası’nın (PBoC) varlıklarını, ABD Doları’nın payını azaltarak çeşitlendirme stratejisi, ülkede altına olan ilgiyi artırdı. Ülkede özellikle ‘Z’ kuşağı, ellerindeki sınırlı birikimini altında değerlendirme yolunu seçiyor.

NECMİ UYSAL

Dünya altın piyasasının beşte birini oluşturan Çin’de genellikle orta yaş ve üzeri kişilerin yatırım aracı olan altın son dönemde 1997-2002 arasında doğmuş olan ve ‘Z’ jenerasyonu olarak adlandırılan 20 yaş civarı gençlerin de ilgisini çekmeye başladı.

ALTERNATİF YATIRIM ARAÇLARINDAKİ DÜŞÜK GETİRİ

Genç işsizliğin yüzde 15’e ulaştığı Çin’de gençler, ellerindeki sınırlı miktardaki birikimlerini alternatif yatırım araçlarındaki düşük getiriler nedeniyle yılbaşından bu yana onsu yüzde 12 artış ile 2 bin 300 doların üzerine çıkan altında değerlendirme yolunu seçiyorlar. 

ÇOK DÜŞÜK ENFLASYONA SAHİP 

Dünyanın birçok ülkesinde enflasyondan korunma aracı olarak görülen altın için çok düşük enflasyona sahip Çin’de bu durum söz konusu değil. 

ABD DOLARI’NIN PAYINI AZALTMA HEDEFİ

Altına olan ilginin asıl nedeni Çin Merkez Bankası’nın varlıklarını ABD Doları’nın payını azaltarak çeşitlendirme stratejisinden kaynaklanıyor.

‘FASULYE’ ALTIN 

Birçok genç yaklaşık ağırlığı 1 gram olan 80 dolarlık, bean (fasulye) olarak adlandırılan altın alma yolunu seçiyor. 

Bunun yanında gençler arasında mücevher altın da oldukça popüler olmuş durumda.

29 Nisan 2024 Pazartesi

Çin'in bayrak taşıyıcı hava yolu şirketi AirChina, Çin Ticari Uçak Şirketi (COMAC) tarafından üretilen "C919" tipi yerli yolcu uçaklarından 100 adet satın alacağını bildirdi.

Şirket, Şanghay Borsası'na yaptığı bildirimde, orta mesafe yolcu uçağından 100 adet yeni sipariş verdiğini duyurdu.

AirChina, C919'ların her biri için 108 milyon dolar baz fiyat ödemek üzere anlaşmaya varırken uçakların 2024 ile 2031 arasında teslim edilmesi planlanıyor.

Anlaşmada, piyasaya yeni sürülen C919 için ilk satışlarından daha yüksek bir baz fiyat belirlenmesi dikkati çekti.

AirChina, 25 Aralık 2023'te COMAC'a, C919'dan 6 ve kısa mesafe bölgesel yolcu uçağı ARJ21'den 11 adet sipariş verdiğini duyurmuştu.

CHINA EASTERN TANESİNİ 99 MİLYON DOLARDAN ALMIŞTI

Devlete ait bir başka hava yolu şirketi olan China Eastern, 2021’de tanesi 99 milyon dolardan 5 adet C919 satın almak üzere COMAC ile anlaşmaya varmıştı.

C919’un ilk teslimatı 9 Aralık 2022’de yapılmış, uçak ilk ticari seferini 28 Mayıs 2023’te Şanghay ile Pekin arasında yapmıştı.

China Eastern, 28 Eylül 2023’te, 2024 ile 2031 arasında teslim edilmek üzere, 100 adet C919 daha satın almak üzere anlaştıklarını duyurmuştu.

ÇİN’İN İLK YERLİ ÜRETİM ORTA MESAFE YOLCU UÇAĞI

Çin'in ilk yerli üretim orta mesafe yolcu uçağı olan tek koridorlu ve dar gövdeli "C919", "Boeing 737" ve "Airbus 320" model yolcu uçaklarının muadili olarak tasarlanmıştı.

Uçak, ilk test uçuşunu 14 Mayıs 2022'de yapmış, uçuşa uygunluğunu tescil eden lisansını 30 Eylül 2022'de, seri üretim lisansını ise 30 Kasım 2022'de almıştı.

Dünyada sivil havacılık sektöründe en yaygın kullanılan uçak tipi olan "orta mesafe" yolcu uçağının piyasaya sürülmesiyle Çin'in, ABD'li Boeing ile Avrupalı Airbus şirketlerinin egemenliğindeki küresel yolcu uçağı pazarında pay sahibi olabileceği değerlendirmesi yapılıyor.

COMAC tarafından 2008'de geliştirilmeye başlanan "C919", ülkenin dışa bağımlılığını azaltmayı hedeflese de jet motoru ve kontrol yazılımları gibi kritik bileşenleri General Electric ve Honeywell gibi ABD şirketlerince üretildiğinden bütünüyle yerli nitelik taşımıyor.

29 Nisan 2024 Pazartesi