Bir yıldır düşüşünü sürdüren konut reel satış fiyat endeksi, hazirandaki durağanlıktan sonra eylülde de bu düşüş trendini sürdürdü. Peki, ağustos ayından eylül ayına kadar reel konut fiyat endeksinin özellikle üç büyük şehirdeki trendi ne yönde oldu? İşte detaylar…

Eylül ayındaki kiralık ve satılık konut piyasasındaki değişimler mercek altına alındı. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) ile sahibinden.com işbirliğiyle hazırlanan Kiralık ve Satılık Konut Piyasası Görünümü'nün eylül ayı sonuçları paylaşıldı.

Rapora göre, satılık konut ilan metrekare cari fiyatlarındaki yıllık artış oranları üç büyük şehirde de azalarak İstanbul'da yüzde 20,8, Ankara'da yüzde 22,4 ve İzmir'de yüzde 26,6 oldu.

Türkiye genelinde ortalama kiralık konut ilan metrekare fiyatındaki yıllık artış oranı eylülde yüzde 45,2'ye düştü. Yıllık kira artış oranı İstanbul'da yüzde 46,2, Ankara'da yüzde 51,3 ve İzmir'de ise yüzde 56,3 olarak öne çıkıyor.

ÜÇ BÜYÜK ŞEHİRDE DURUM NE YÖNDE?

2020 Mayıs'tan itibaren sürekli artan ülke genelindeki reel konut fiyat endeksinin 2023 Temmuz'dan bu yana gösterdiği düşüş, 2024 Eylül'de devam etti.

Son bir yılda düşüşte olan konut reel satış fiyat endeksi hazirandaki durağanlıktan sonra eylülde de düşüşünü sürdürürken ağustostan eylüle reel konut fiyat endeksi İstanbul'da 1,3 puan, Ankara'da 0,8 puan, İzmir'de ise 1,9 puan azaldı. Eylül'de reel konut fiyat endeksi İstanbul'da 155,3, Ankara'da 180,9, İzmir'de ise 168,7 oldu.

Ağustos 2022'de yüzde 65,8'e ulaşan yıllık reel fiyat artışı eylül 2022'den itibaren hızla inişe geçerken, büyük depremin etkisiyle nisan 2023'te geçici olarak yükselen yıllık reel fiyat artışı mayıstan itibaren yeniden azalmaya ve bu yılbaşından itibaren de reel fiyat mutlak olarak azalmaya başladı.

Eylül 2024'te yıllık fiyat değişimi oranı Ağustos 2024'e kıyasla 0,3 puan azalarak yüzde -18,6 ile negatif değerlerde seyrini sürdürdü.

CARİ FİYATLARDA ARTIŞ YAVAŞLIYOR

Cari fiyatlarda yıldan yıla artış oranlarında son bir yıldır bariz bir yavaşlama söz konusu.

Yıllık konut fiyatı değişimi Türkiye genelinde Ağustos 2022'de yüzde 198,7 artışla zirve yaptı. Ülke genelinde ortalama konutun cari fiyatla yıllık artış oranı Eylül 2024 itibarıyla yüzde 21,6 oldu.

Cari fiyatların yıllık artışlarında tempo kaybı 3 büyük şehir için de geçerli. İstanbul'da zirveye yüzde 240,9 Temmuz 2022'de ulaşıldıktan sonra düşüş başladı ve yıllık fiyat artışı eylül 2024'te yüzde 20,8'e geriledi. Ankara ve İzmir'de ise zirveye Eylül 2022'de ulaşılırken, Eylül 2024'te yıllık artış oranları, sırasıyla, yüzde 22,4'e ve yüzde 26,6'ya geriledi.

KONUT TALEBİNDE DEPREM ETKİSİ

2023 Ocak'ta istisnai bir yükselişle 235'e ulaşan talep endeksi, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından aşağı yönlü bir seyir izleyerek Kasım 2023'te 88,7'ye kadar geriledi.

Aralık 2023'ten itibaren yönünü yukarı çeviren endeks, ağustostan eylüle yüzde 1,2'lik bir artışla 157,8'e ulaştı. Geçtiğimiz yılın eylül ayına kıyasla endeks yüzde 38,6 daha yüksek olarak belirlendi.

Türkiye genelinde enflasyondan arındırılmış reel kirada yıllık değişim oranları uzun süredir azalmaya devam ediyor. Geçen yılın mayıs ayından hazirana istisnai artış hariç, ortalama reel kirada yıllık değişim oranı Şubat 2023'te yüzde 86,6 ile zirve yaptıktan sonra inişe geçti.

Şubat 2024 itibarıyla yerini negatif artışlara bırakan yıllık reel kira fiyatları değişimi mayısta yaklaşık yüzde -15 oldu. Mayıstan sonra reel kiralardaki düşüş ivme kaybetti. Bu ivme kaybı Ağustos'tan itibaren daha belirgin hale gelmiştir. Eylül verisine göre reel kira fiyatındaki yıllık değişim yüzde -2,8'e geriledi. Buna göre reel kiralar geçen yılın aynı ayına göre ortalamada yüzde 2,8 düşük çıktı.

CARİ KİRA FİYATLARI DÜŞÜŞTE

Türkiye genelinde cari kira fiyatlarının yıllık değişimi geçen yılın eylül ayından itibaren düşüşte. Bu yılın ağustosta cari artış hızında az da olsa bir yükselme gözlemlenirken, eylül itibarıyla düşüş devam etmektedir. Ağustos 2024'te yüzde 47,1 olan kira fiyatlarının yıllık değişim oranı Eylül 2024'te yüzde 45,2 oldu.

Kiralık konut talep göstergesi geçen yılın ağustos - kasım arasında düşerken aralık ayından sonra hafif tempoda artış eğilimine girerken, mayıs ayından itibaren ise konut talep endeksi belirgin oranda artış göstermişti. Eylülde ise kiralık konut talep endeksi yüzde 20,4 azaldı. Kiralık konut talebi geçen yılın eylül ayına kıyasla yüzde 0,8 daha düşük çıktı.

23 Ekim 2024 Çarşamba

Türkiye, gelecek yıl "bilgi ve iletişim", "demir yolu ulaşımı", "deniz yolu ulaşımı", "kara yolu ulaşımı" ve "kombine taşımacılık, lojistik ve tehlikeli mal taşımacılığı" programları için 662,6 milyar liralık bütçe ayırdı.

2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'ne göre, teknolojik gelişmelerin sağladığı hızlı ilerleme, ulaşım sektörünü de etkisi altına alarak hızla değişirken bu sürece ayak uydurmak için ulaştırma programlarının gideri için kaynak aktarılacak.

Bu kapsamda, ulaştırma sektöründe en fazla pay 329 milyar 853 milyon 395 bin lira ile kara yolu ulaşımı için kullanılacak. Bu yıl 253 milyar 191 milyon 328 bin lira olan söz konusu bütçe, 2025 için yüzde 30,2 artırılmış oldu.

İkinci sıradaki demir yolu ulaşımına bu yıl 215 milyar 182 milyon 334 bin lira olarak ayrılan bütçe, gelecek yıl yüzde 41,8 artışla 305 milyar 228 milyon 361 bin liraya yükseltildi.

Bilgi ve iletişim programının bütçesi de yüzde 62 artırılarak 17 milyar 427 milyon 562 bin liraya çıkarıldı.

Deniz yolu ulaşım programında bu yıl 4,3 milyar lirayı geçen bütçe, gelecek yıl için yüzde 30,9 artışla 5 milyar 659 milyon 988 bin liraya ulaştı.

Kombine taşımacılık, lojistik ve tehlikeli mal taşımacılığı programında ise gelecek yıl bütçesi, bu yıla kıyasla yüzde 239 artarak 4 milyar 421 milyon 813 bin lira oldu.

Böylece, bu yıl 484 milyar 756 milyon 198 bin lira olan ulaştırma programlarındaki toplam bütçe, gelecek yıl yüzde 36,7 artışla 662 milyar 591 milyon 119 bin lirayı bulacak.

Ulaştırma programlarına bu yıl ve 2025 için ayrılan ödenekler şöyle:

Programlar         2024 Bütçesi (TL)             2025 Bütçesi Teklifi (TL)

Bilgi ve iletişim  10.757.267.000  17.427.562.000

Demir yolu ulaşımı          215.182.334.000               305.228.361.000

Deniz yolu ulaşımı            4.321.176.000    5.659.988.000

Kara yolu ulaşımı              253.191.328.000               329.853.395.000

Kombine taşımacılık, lojistik ve tehlikeli mal taşımacılığı 1.304.093.000    4.421.813.000

Toplam 484.756.198.000               662.591.119.000

23 Ekim 2024 Çarşamba

Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan 2025 yılı bütçe teklifine tarımsal destekler için 135 milyar lira ve tarım sektörü yatırımları için 166 milyar lira ödenek konuldu.

2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'ne göre, tarıma ayrılan kaynakta 2024 yılı bütçesine göre 320 milyar liralık artış gerçekleşti.

Bütçe teklifine göre, 2025 yılı için tarıma yaklaşık 706 milyar lira kaynak ayrılması öngörüldü.

Bütçeden tarımsal destek programları için ayrılan tutar da 91,6 milyar liradan 135 milyar liraya yükseldi. Tarım sektörü yatırımları için bu yılın bütçesine 100,6 milyar lira ödenek konmuştu. Gelecek yıl için ise yatırım ödenekleri 166 milyar lira olarak öngörüldü.

Bütçe teklifine, tarımsal kredi sübvansiyon desteği için 160 milyar lira, tarım sektörü vergi harcamaları için 200 milyar lira, tarımsal KİT'lerin finansmanı, müdahale alımları ve ihracat destekleri için 46 milyar lira ödenek konuldu.

Bu arada, Tarım ve Orman Bakanlığına 2025 yılı için ayrılan bütçe de 438,1 milyar lira olarak belirlendi. Tarım alanındaki en büyük yatırımcı kuruluş niteliğindeki Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne 2025 yılı için ayrılan ödenek bu yılın bütçesine göre 74 milyar lira artarak 197,6 milyar liraya çıktı. Söz konusu ödeneğin 187,9 milyar lirası Toprak ve Su Kaynaklarının Kullanımı ve Yönetimi Programı için kullanılacak.

"SULAMAYA CİDDİ BÜTÇE AYRILMASI ÖNEMLİ BİR GELİŞME"

Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği Genel Başkanı Mehmet Ali Ünal, değerlendirmesinde, tarıma ayrılan bütçenin yatırım ve destek kalemlerinde iyileştirmeler olduğunu söyledi.

Ünal, tarımda sulamaya ciddi bir bütçenin ayrıldığını ve bunun önemli bir gelişme olduğunu bildirdi.

İklim değişikliği sebebiyle güney ve iç bölgelerin kuraklık tehditleriyle karşı karşıya olduğuna işaret eden Ünal, sözlerini şöyle sürdürdü: "Sulama yatırımlarına, baraj ve gölet gibi su rezervleri, açık kanalların kapalıya dönüştürülmesi, sulama sistemleri gibi alanlar giriyor. Bizim sulama randımanımız yüzde 50-55 civarında ve bunun yüzde 75'e çıkarılması isteniyor. Bu, sulama alanlarının da artırılması anlamına geliyor. Sulamada kapalı sisteme döndüğünüz anda 8,5 milyon hektar olan sulama kapasitesini belki de 10-12 milyon hektara çıkaracaksınız. İlave olarak 750 bin hektar sulama yatırımı var. 8,5 milyon hektarın 7,1 milyonunu tamamlamış oluyoruz. Bu, en önemli konulardan biri, buradaki gelişme sevindirici."

"YATIRIMLARLA TARIMDA ZAYIF KALMIŞ ALANLAR GÜÇLENDİRİLMELİ"

Ünal, tarımsal yatırımlarla sektördeki zayıf kalmış alanların güçlendirilmesi gerektiğine dikkati çekerek, "Bütçede öngörülen tarımsal yatırımlar, çiftçinin ürününün daha değerli hale gelmesi için kullanılmalı. Ürünün paketlenmesi, depolanması, ihracata gönderilmesi gibi kırsal kalkınma yatırımları yapılmalı." dedi.

Tarım sektörünün ülkenin güvenliği kadar stratejik bir alan olduğuna işaret eden Ünal, "Dünyada ve bölgede karışıklıklar olduğunda siz vatandaşlarınızı beslemek zorundasınız. Dolayısıyla tarım, stratejik bir sektör." diye konuştu.

23 Ekim 2024 Çarşamba