Türkiye önceki parasal genişleme döneminde yaklaşık 90 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye yatırımı almıştı. O nedenle yeni parasal genişlemenin Türkiye’yi olumlu etkileyeceği öngörülüyor. Ancak bunun için Türkiye’nin CDS puanının düşmesi gerekiyor. HABER: ŞEREF KILIÇLI Koronavirüs pandemi, küresel sağlıkla beraber küresel ekonomiyi tehdit ederken merkez bankaları da aldıkları önlemlerle resesyona karşı set çekmeye çalışıyorlar. ABD Merkez Bankası Fed, bu kapsamda tıpkı 2008 krizinde olduğu gibi parasal genişleme kararı aldı. Fed, 15 Mart’ta politika faizini 0-0. 25 aralığına çektiğini, 700 milyar dolarlık tahvil alım programı yapacağını açıkladı. Alımın 500 milyar dolarlık kısmını hazine tahvili, 200 milyar dolarlık kısmını ise devlet kuruluşlarının mortgage destekli menkul kıymetlerinin oluşturacağını da belirtti. SINIRSIZ TAAHHÜDÜ Fed’in önlemleri bununla da kalmadı, 23 Mart’ta radikal bir çıkış daha yaptı. Sınırsız tahvil alımı, özel sektöre ve yerel yönetimlere kredi akışını sağlamak için programlar oluşturmak dahil geniş çaplı ikinci dalga tedbir paketini duyurdu. Buna göre Fed duyurusunda piyasa işleyişini sorunsuz hale getirmek ve para politikasının daha geniş finansal koşullara ve ekonomiye etkin yansımasını sağlamak için hazine tahvilleri ve devlet dairelerinin mortgage destekli tahvillerini ihtiyaç duyulan miktarda satın alacak. Fed, devlet dairelerinin ticari mortgage destekli menkul kıymetlerini alacağını da açıkladı. Fed’in açıklamadaki ‘ihtiyaç duyulan miktarda satın alacaktır’ vurgusu, ‘sınırsız parasal genişleme taahhüdü’ olarak algılandı. MERKEZ BANKALARININ İŞBİRLİĞİ Fed’in aldığı diğer önlem ise 2008 krizi sırasında kullandığı merkez bankaları arası kullanılan takas (swap) mekanizmasının yeniden devreye sokulması oldu. Bu adımın amacı, rezerv para olarak işlev gören doların küresel likiditesini artırmaktı. SWAP mekanizması; Avrupa Merkez Bankası (ECB), Kanada, İngiltere, Japonya ve İsviçre merkez bankalarıyla başladı. Ardından Avustralya, Brezilya, Danimarka, Kore, Meksika, Norveç, Yeni Zelanda, Singapur ve İsveç merkez bankalarıyla da geçici swap hatları oluşturuldu. Söz konusu swap hatlarıyla Avustralya, Brezilya, Kore, Meksika, Singapur ve İsveç merkez bankalarının her biri için 60 milyar dolara yakın, Danimarka, Norveç ve Yeni Zelanda merkez bankalarının her biri için de 30 milyar dolarlık likidite sağlanacağı aktarıldı. FED’İN 2008 KRİZİNDEKİ PARASAL GENİŞLEMESİ ABD Merkez Bankası (Fed), politika faizini sıfıra indirme aracını 2008 küresel krizinde de ekonominin resesyondan çıkması için elindeki ‘bütün araç ve imkanları’ kullanacağını belirterek uygulamıştı. Fed, Aralık 2008’den Aralık 2015’e kadar politika faizini yüzde 0-0.25 aralığında tuttu. Parasal genişleme politikası ise Fed’in 2008 küresel ekonomik kriz sonrasında uyguladığı ve 1929’daki Büyük Buhran’dan bu yana başvurduğu en agresif politika olarak adlandırılıyor. Kasım 2008’de başlayan parasal genişleme politikası, Ekim 2014’de sona erdi. Parasal genişleme üç faz olarak uygulandı. Birinci fazda toplam 1.25 trilyon dolarlık tahvil alımı yapıldı. İkinci faz 600 milyar dolarlık parasal genişlemeyle sonuçlandı. Üçüncü fazda ise her ay 85 milyar dolarlık tahvil alımı gerçekleştirdi. Bu rakamın 45 milyar dolarını hazine tahvili, 40 milyar dolarını mortgage destekli tahvil oluşturdu. Parasal genişleme politikasının sona ermesinin ardından Fed, Aralık 2015’de faiz oranlarının artırılması politikasına geri döndü. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER NASIL ETKİLENDİ? Peki, 2008 küresel krizinden sonra başta Fed olmak üzere gelişmiş ülkelerin merkez bankalarının uyguladığı sıfır faiz politikaları gelişmekte olan ülkeleri nasıl etkiledi? Ekonomistler, bu dönemde gelişmekte olan ülkelere hızlı bir yabancı sermaye akışının yaşandığına dikkat çekiyor. Bu hızlı artışın nedeni olarak gelişmiş ekonomilerin sıfıra yakın faiz politikalarına karşılık gelişmekte olan ekonomilerdeki göreceli yüksek faiz oranlarının bulunması gösteriliyor. Gelişmekte olan ülkelere yüklü miktarda fon girişinin; ucuz finansman kaynağı, borçlanma vadelerinin uzaması, faizlerin genel seviyesinde düşme, yatırım artışı gibi olumlu etkileri var. Ancak ekonomistler, varlık fiyatlarında aşırı artış, yerel para biriminde ani değerlenme, yüksek miktarda kısa vadeli borç düzeyinde artış, iç kredi kullanımında hızlı yükselme gibi olumsuzlukları hatırlatıyorlar. ÖNCEKİ GENİŞLEMEDE 90 MİLYAR DOLAR GELMİŞTİ Bir önceki parasal gelişme aralığı olan 2009-2015 arası dönemde Türkiye’ye doğrudan yabancı sermaye akışının olumlu etkilendiğine dikkat çekiliyor. 2008’de 19.8 milyar dolar olan rakam, küresel krizin etkisiyle 2009 yılında 8.6 milyar dolara geriledi, 2010’da ise 9.1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Krizin etkilerinin hafiflemesiyle 2011 yılında belirgin bir iyileşme yaşandı ve rakam 16.2 milyar dolara ulaştı. 2012 yılında 13.2 milyar dolar, 2013 yılında 12.4 milyar dolar, 2014 yılında 12.5 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye yatırımı geldi. 2015 yılında ise yeni bir artış ivmesiyle 17.6 milyar dolara ulaştı. Yani Türkiye’ye Fed’in sıfır faiz politikasını uyguladığı 2009-2015 döneminde yaklaşık 90 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye yatırımı geldi. TÜRKİYE NASIL ETKİLENECEK? Ekonomi uzmanları, Fed’in 15 Mart 2020’de politika faizini yeniden sıfıra indirmesinde sadece koronavirüs pandeminin etkili olmadığını, OPEC ile Rusya arasındaki petrol fiyatı mücadelesinin de etkili olduğunu söylüyorlar. Hatırlanacağı üzere, 9 Mart’ta petrol fiyatındaki yüzde 30’luk düşüş, küresel piyasalarda şok etkisi oluşturdu. Borsalar, 2008’den sonraki tarihi düşüşlerini yaşadı. Bazı ekonomi uzmanları da koronavirüs pandeminin önce tedarik zincirinde, ardından talepte oluşturduğu tahribata dikkat çekiyorlar. Sorunun çözümü için öncelikle koronavirüs pandeminin aşılması gerektiğinin altını çiziyorlar. Salgının aşılmasının ardından faiz indirimleri ve parasal genişlemenin küresel ekonomiyi canlandırmaya yarayabileceğini de vurguluyorlar. Peki, Fed’in sıfır faiz ve parasal genişleme politikasından Türkiye nasıl etkilenecek? Ekonomistlerin bu konudaki ağırlıklı yorumu; Türkiye’nin tahvil risk priminin yani CDS’in düşmesi şartıyla ‘Evet’ olarak öne çıkıyor. Türkiye’nin CDS’inin benzer gelişmekte olan ülkelere göre yüksek olduğunu ve bunun bir sorun olduğunu da hatırlatıyorlar.

01 Nisan 2020 Çarşamba

Kamu bankaları ve katılım finans kuruluşlarıyla tüm sektörler ve firmalar için “İş'e Devam Desteği” başlatıldı. Ziraat Bankası, Halkbank ve VakıfBank yaptıkları ortak açıklamada, kurumsal ve ticari ölçekteki firmaların işletme sermayesi ihtiyaçları için ‘İşe Devam Kredi Desteği’ni hayata geçireceğini duyurdu. Salgından etkilenen tüm firmaların başvurabileceği krediler, yıllık ciroya göre en küçük grupta tavan 10 milyon TL’ye kadar, en büyük grupta tavan 100 milyon TL’ye kadar olabilecek. Kamu bankalarının kredi desteğinde başlıca özellikleri şöyle olacak: 6 ay anapara ve faiz ödemesiz Toplam 36 ay vadeli Faiz oranı yıllık yüzde 7.5. KGF KEFALETLİ Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, yaptığı açıklamada,kamu bankaları ve katılım finans kuruluşlarıyla tüm sektörler ve tüm firmalar için ‘İş'e Devam Desteği’ başlattıklarını belirterek, “Hazine destekli Kredi Garanti Fonu (KGF) kefaleti sağlanan bu destek için şartımız istihdamın korunması olacak” dedi. TAKSİT KOLAYLIĞI Öte yandan, bu destekten farklı olarak, kamu bankaları ve özel bankalar müşterileri için bazı kolaylıklar açıklamıştı. Bankalar, müşterilerinin halen devam etmekte olan kredi taksitlerini öteleme veya yeniden yapılandırma imkanı açıkladı, ayrıca ilave limit açacaklarını duyurdu.

31 Mart 2020 Salı

İstanbul Ticaret Odası Başkanı Avdagiç, Twitter hesabından paylaştığı mesajında şu ifadeyi kullandı: "Cumhurbaşkanımız Sayın @RTErdogan'ın başlattığı Milli Dayanışma Kampanyası’na Türkiye’nin en büyük odası olan İstanbul Ticaret Odası olarak BEŞMİLYON TL katkı sağlayacağız." Avdagiç, mesajında, "#BizBizeYeterizTürkiyem" etiketine de yer verdi.

31 Mart 2020 Salı

HABER: ADEM ORHUN Ekonomiye ilişkin düzenlemeler içeren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. Buna göre, SGK primleri, vergiler, kiralar, borç ve çekler konusunda değişiklik veya düzenleme yapıldı. SİGORTA PRİMİ Torba yasaya göre, işverenlere, sektör ayırımı yapılmaksızın bu yılın tamamında ödeyecekleri sigorta priminden mahsup edilerek günlük 2.50 lira, aylık 75 lira asgari ücret desteği sağlanacak. Geçici maddeyle, 2020 yılının tamamında, sektör ayrımı yapılmaksızın finansmanı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak şekilde, işverenlere, ödeyecekleri sigorta priminden mahsup edilerek günlük 2.50 lira, aylık 75 lira asgari ücret desteği sağlanacak. Prime esas günlük kazanç tutarı, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenlerine ait işyerleri için 256 lira esas olarak alınacak. PARA CEZALARI Kuruma olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı borçlarını tecil ve taksitlendiren işverenler, bu tecil ve taksitlendirme devam ettiği sürece asgari ücret desteğinden yararlandırılacak. Sigortalı ve işveren hisselerine ait sigorta primlerinin devlet tarafından karşılandığı durumlarda işverenin ödeyeceği sigorta priminin İşsizlik Sigortası Fonu’nca karşılanacak tutardan az olması halinde sadece sigorta prim borcu kadar mahsup işlemi yapılacak. SİCİL BOZULMAYACAK Ödeme tarihi 24 Mart 2020’den önce olup da kredilerinin anapara, faiz ve/veya ferilerine ilişkin ödemelerini aksatan gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan kayıtları ‘kötü sicile’ girmeyecek. Söz konusu borcun geciken kısmının 31 Aralık 2020’ye kadar ödenmesi veya yeniden yapılandırılması halinde, bu kişilerle yapılan finansal işlemlerde, kredi kuruluşları ve finansal kuruluşlar tarafından dikkate alınmayacak. ÇEKTE İNFAZ DURDU Çek Kanunu’ndaki değişiklikle, 24 Mart 2020’ye kadar işlenen suçtan dolayı mahkum olanların cezalarının infazı durdurulacak. Hükümlü, tahliye tarihinden itibaren en geç üç ay içinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda birini alacaklıya ödeyecek. Kalan kısmını üç ay süre ardından ikişer ay arayla 15 eşit taksitle ödeyecek. Bu durumda mahkemece, ceza mahkumiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilecek. İŞYERİ KİRALARI 1 Mart 2020’den 30 Haziran 2020’ye kadar işleyecek iş yeri kira bedelinin ödenememesi, kira sözleşmesinin feshi ve tahliye sebebi oluşturmayacak, söz konusu bu hüküm 1 Mart 2020’den itibaren uygulanacak. VAKIF KİRACILARI Vakıflarda kirasını 3 ay ödemeyen kiracılara verilecek 30 gün içinde borcunun tamamını ödemeyenler, mülki amirlikçe tahliye edilecek. Vakıflarda birikmiş 3 aylık kira borcu olanlar ise 3 ay içinde borcunu tamamen ödememesi halinde kira sözleşmeleri feshedilmiş sayılacak ve 15 gün içinde tahliye edilecek. İCRALAR DONDU Dava açma, icra takibi, başvuru, şikayet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dahil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler 30 Nisan 2020’ye kadar durduruldu. KONAKLAMA VERGİSİ 1 Nisan 2020’de yürürlüğe girmesi öngörülen konaklama vergisinin yürürlük tarihi 1 Ocak 2021’e ertelendi. Turizmde 1 Nisan ile 30 Haziran arasında kamuya ödenecek tüm kira, hasılat, ecrimisiller altı ay ertelendi. İMARDA AYKIRILIK İmar Kanunu’na göre aykırılığa konu alanın, üzerinde bulunduğu arsa veya arazinin metrekaresinin büyük olduğu hallerde verilen cezalar; eylem-ceza dengesine uygun olarak, aykırılığa konu yapının büyüklüğü esas alınacak. İmar mevzuatına aykırılık bir ay içinde giderilirse, ilave ceza kaldırılacak. OTOPARK ERTELENDİ Öte yandan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan Otopark Yönetmeliği’nin yürürlük tarihi 30 Haziran’a ertelendi. TÜRK EXİMBANK’DAN YENİ PLAN Türk Eximbank koronavirüs salgını sebebiyle siparişleri azalan veya iptal olan, dış pazarı daralan ihracatçıların üretimlerinin durmaması ve istihdam kaybı yaşamamaları için yeni destek planını duyurdu. 6 AY ERTELEME Kredi geri ödeme vadeleri uzatıldı. Vadesi Haziran sonuna kadar gelecek kredi geri ödemeleri, firmaların talepleri doğrultusunda 3 aydan 6 aya kadar uzatılacak. Taahhüt kapatmayla ilgili de süre uzatıldı. Reeskont kredilerinde daha önce azami 1 yıl olan vade 2 yıla çıkarıldı. SİGORTA LİMİTLERİ Sigorta limitlerinde alıcıya tanınan vadeler ücretsiz uzatıldı. Haziran sonuna kadar, alıcı firmaların sigortalı firmalardan talep edeceği 3 aya kadarki vade uzatımlarında sigortalı firmalardan herhangi bir ek sigorta primi alınmayacak. Sigortalı firmalar tarafından ödenmekte olan sigorta primleri ve alıcı analiz ücretlerinin vadeleri 30 gün uzatıldı.

31 Mart 2020 Salı

Koronavirüs salgını sebebiyle alınan ekonomik önlemler kapsamında mücbir sebep halinden yararlanacak sektörler ve meslek grupları açıklandı. Ayrıca, gelir vergisinin yanı sıra; muhtasar ve KDV beyannamelerinin teslim ve ödeme süresi de ertelendi. HABER: ADEM ORHUN Yeni tip koronavirüs salgınının sebep olduğu ekonomik tahribata karşı ilan edilen Ekonomik İstikrar Kalkanı tedbirleri kapsamında vergiyle ilgili yeni düzenlemeler yapıldı. Vergi beyannamelerinin teslimi ve ödemeler ertelenirken, mücbir sebep açıklaması da yapıldı. BAKAN AÇIKLADI Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, mücbir sebep hükümlerinden faydalanacak mükellefler için bir genel tebliğ hazırlandığını açıkladı. Tebliğle mücbir sebep hali kapsamındaki sektörleri ve altında yer alan iş kolları belirlendi. MESLEKLER SIRALANDI Ayrıca sektörlerin dışında, ticari, zirai kazanç sahibi veya serbest meslek erbabı olan tüm gelir vergisi mükellefi 1.9 milyon vatandaş da mücbir sebep hali kapsamına alındı. Bakan Albayrak’ın infografiğini de yayımladığı açıklamada, serbest meslek erbabı çiftçi, terzi, manav, avukat, mali müşavir, mimar, mühendis, doktor, dişçilerin de söz konusu mücbir sebep halinden faydalanacağı kaydedildi. BEYANNAMEDE YENİ TARİHLER Vergide ilk erteleme Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 17 Mart’ta yayımlanan sirküler ile duyuruldu. Buna göre tarihler şöyle oldu: *Sirkülere göre, 31 Mart 2020 günü sonuna kadar verilmesi gereken 2019 takvim yılına ait Yıllık Gelir Vergisi beyannamelerinin verilme süreleri ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin ödeme süreleri 30 Nisan 2020 Perşembe günü sonuna kadar uzatıldı. Nisan, mayıs ve haziranda muhtasar ve KDV beyannameleri ödemesinin de 6 ay ötelendiği açıklandı. Muhtasar ve KDV beyannameleri 27 Temmuz’a ertelendi. 65 yaş üzerindekiler ile kronik rahatsızlığı olan mükelleflerin beyanname ve ödemeleri yasağın sonuna ertelendi. Bu süreçte serbest muhasebeci ve mali müşavirler ve ilgili meslek dernekleri, muhtasar ve KDV beyannamelerinin teslim süresinde de ertelemeye ihtiyaç olduğu yönündeki taleplerini dile getirdiler. Talepleri inceleyen Bakanlık bu yönde düzenleme yaptı. ESNAFA HALKBANK’TAN DESTEK PAKETİ Ekonomik İstikrar Kalkanı kapsamında reel ekonominin aktörlerine destek olan Halkbank, koronavirüs salgınıyla mücadele sürecinde esnaf ve sanatkarlara yönelik ‘Esnaf Destek Paketi’ni duyurdu. Paket kapsamında İşletme Kredisi ve Paraf Esnaf Kart ürünleri sunulacak. İŞLETME KREDİSİ Hazine ve Maliye Bakanlığı faiz destekli işletme kredisinden esnaf ve sanatkar odalarına kayıtlı olanlar yararlanabilecek. Kredinin ayrıntıları ise şöyle: Faiz yüzde 4.5 Limit 25 bin TL Vade 36 ay Ödemesiz dönem 6 ay (seçenekli) LİMİTLİ KART Paket kapsamında esnaf ve sanatkârlara 25 bin liraya kadar limitli kart tanımlanabilecek. Kart limiti 25 bin liraya kadar tanımlanabilecek. Kartın 3 ay ödemesiz dönemli, 12 aya kadar vadesi olabilecek.

30 Mart 2020 Pazartesi