HABER: DİLŞAH KEFLİOĞLU Eskiden şişman veya zayıftık. Bu iki kelimeyle durumu anlatabiliyorduk, ancak beden kitlesini ifade için günümüzde bunlar yeterli değil. Artık diyet, obez, sıfır beden ve baklava dilimi vücut gibi yeni tanımlamalar kullanıyoruz. Yeni teknolojilerle birlikte durum daha da karmaşık hale geliyor. Hayatımıza giren her yeni ürün ve hizmet, beraberinde yeni kelimeleri, kavramları da getiriyor. TBMM’DE DE GÜNDEM Şayet hayatımıza dahil olan yenilik-inovasyon yabancı kaynaklı ise bir tanımlama karmaşasını, tartışmasını da beraberinde getiriyor. Geçtiğimiz hafta TBMM Çevre Komisyonu’ndaki ‘scooter’ diyaloğu, son örnek olarak kayıtlara geçti. Elektrikli scooterlar hızla hayatımıza girince, ismine öncekiler gibi Türkçe karşılık bulma arayışları da başladı. Meclis’te scooterla ilgili yasa görüşülürken milletvekilleri arasında ilginç Türkçe isim için diyalogları yaşandı. Komisyonda ‘basgit’ ve ‘bingit’ gibi birçok yerli isim önerisi geldi. Hatta Türk Dil Kurumu’na bile soruldu. Fakat farklı öneriler gelse de ortak bir isimde görüş birliğine varılamadı. Sonuç olarak elektrikli scooter, yasal düzenlemeye Türkçe okunuşu ile yani skuter olarak girdi. ÇEVİRİ YA DA UYARLAMA İnovatif bir yeniliği tanımlayan kavram veya kelimenin dilimize kazandırılmasında uyarlanma veya çeviri tekniği kullanılıyor. Bazen uyarlama çevirinin yapıldığı da bir gerçek. Meclis’te gündem olan son örnekte görüleceği gibi birebir çeviriden ziyade okunuştan hareketle uyarlama yapıldığı anlaşılıyor. Orijinali scooter olan kelime, Türkçe okunduğu gibi skuter şeklinde kullanımı baz alınmış. İLK UYARLAMA BİLGİSAYAR Computer kelimesi ise uyarlama çeviriye bir örnek… Türkiye’ye ilk kez 1960 yılında yol yapımında gereken hesaplamaları daha hızlı yapabilmek için Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından getirilen Veri İşleme Makinesi (Data Processing Machine), ülkemizdeki ilk bilgisayar olarak gösteriliyor. Dünyada computer olarak adlandırılan ve devamında geliştirilen modellerin hepsini kategorik olarak tanımlayan kavram Türkçe’ye bilgisayar olarak uyarlandı. Kendisine işlediğimiz bilgileri istediğimizde saklayabilen, istediğimizde geri verebilen cihaz olarak da tanımlanan bilgisayar, başarılı bir uyarlama olarak kullanımını sürdürüyor. Oysa her çeviri veya uyarlama başarılı olmayabiliyor. Mesela selfie… Son yıllarda en çok kullanılan kelimelerin başında gelen bu kelime Türkçe’ye ‘özçekim’ olarak çevrildi. İngiltere’nin saygın üniversitelerinden Oxford, “Bir kişinin telefon kullanarak kendi fotoğrafını çekmesi” anlamına gelen ‘selfie’yi, 2013 yılının sözcüğü ilan etmişti. Fakat Türkiye’de ‘özçekim’in çok da yaygın kullanıldığını söyleyemeyiz. Skuter örneğindeki gibi Türkçe okunuşuyla kullanıldığına sıklıkla şahit oluyoruz, kısaca selfi… ‘ORHUN YAZITLARI’ ÇİNİDE HAYAT BULDU Kütahya’da yaşayan çini sanatçısı Fahri Çetinkaya, tarihte ilk Türk isminin geçtiği ve Göktürkler tarafından yazılan ‘Orhun Yazıtları’nı çini, karo ve vazolara işledi. BAZI UYARLAMA ÖRNEKLERİ * Emoji: Online iletişimde kullandığımız duygu ve durumları ifade eden küçük dijital ikonları simgeleyen emojiler, özellikle akıllı telefonların yaygınlaşması ile hayatımızın değişmez bir parçası oldu. Emojiler, 2015 yılında Oxford tarafından yılın kelimesi seçilmişti. Orijinali ‘emogies’ olan kelime, Türkçe’de emoji olarak söylendiği gibi kullanılıyor. * Caps: İngilizce capture (yakalamak) kelimesinin kısaltılması olarak caps diye kullanılan kavram, kişilerin genel olarak komik ya da ilginç fotoğraflarının altına eğlenceli yazılar yazarak internette paylaşmasını ifade ediyor. * Troll: Birini sinirlendirmek için kasten, provokatif paylaşımlar ve yorumlar yapan kişi… Türkiye’de ise daha çok bazı siyasi tartışmalardaki aktif kullanıcılar için tercih edilen bir terim haline geldi. * Lol: İngilizce’deki ‘laughing out loud’ kelime grubunun kısaltılmış hali. Dilimizde, özellikle sosyal mecralarda ‘sesli güldüm’ anlamında kullanılıyor. * Chatbot: İnsanlarla sohbet edecek bir programa verilen isim. Oxford’un finale bıraktığı bu kelime de özellikle bilişim sektöründe oldukça sık kullanılıyor. TÜRK EİNSTEİN’İN EN BÜYÜK BULUŞU: TÜRKÇE FARKINDALIĞI ‘Dünyanın en genç profesörü’ unvanını 26 yaşındayken alan ve Türk Einstein olarak anılan Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu, moleküler biyoloji, kimya ve matematik çalışmalarında özellikle Türkçe konusundaki hassasiyetiyle öne çıkmıştı. Harvard ve Yale üniversitelerinde 1961’de genç yaşta ders veren Sinanoğlu, yeni buluşlarını, verdiği dersler ve yayınlarıyla dünyaya tanıttı. Oktay Sinanoğlu, bilimsel çalışmaların yanı sıra hayatı boyunca Türkçe ve milli kültürün korunması için de çaba sarf etti. Çok sayıda konferansa katılan Sinanoğlu, buralarda Türkçe eğitimin önemine işaret ederek, kültür sömürgeciliği tehlikesine vurgu yaptı. Sinanoğlu, hayatını anlattığı bir röportajında ise “Aslında benim en büyük buluşum, İngiliz ve Amerikan numaralarıyla Türkçe’yi yok etmek üzere yola çıktıklarını anlamam. Modern dünyada bir ülkeyi sömürge haline getirmek için savaşla, topla uğraşmayacak, dilinden başlayacaksınız” demişti. Sinanoğlu, 19 Nisan 2015’te hayata veda etti.

27 Ekim 2020 Salı

AYŞE BAŞAK NASA’nın 14.1 milyon dolarlık ihalesini kazanan Nokia,aya 4G cep telefonu şebekesi kuracak. Bu heyecan verici proje, NASA’nın Ay’da yürüteceği Artemis misyonuna yönelik gerçekleştirdiği çalışma ve hazırlıkların bir parçası. Kurulacak sistemin, Ay’daki iletişimi daha uzak mesafelerde destekleyeceği, daha hızlı ve mevcut standartlardan daha güvenilir olacağı öngörülüyor. MERAK UYANDIRIYOR Nokia’nın Ay’da kuracağı 4G ağı, astronotlar, uzay araçları ve daha da önemlisi NASA’nın gelecekteki kalıcı Ay üssü tarafından kullanılacak. Kurulacak ağın ve projenin uzun vadede Ay ortamı için nasıl sonuçlar getireceği, Dünya için geliştirilen bir teknolojinin ay yüzeyine nasıl uyarlanacağı merak uyandırıyor. YÜRÜYÜŞ 2024’TE NASA, 2017 yılında adını ay tanrıçası Artemis’ten alan yeni bir Ay misyonu gerçekleştireceğini duyurmuştu. 2024 yılında gerçekleşmesi planlanan Artemis misyonu, insanlığın Ay’a dönüşü olarak nitelendiriliyor. Her şey yolunda giderse 2024 yılında, tam 52 yıl sonra, insanlar ay yüzeyinde yeniden yürüyecek. Bu misyon kapsamında Ay’a gitmesi planlanan ilk mürettabat içerisinde 1 kadın astronot yer alacak ve kendisi aya giden ilk kadın astronot olacak. İşte Nokia’nın kuracağı 4G şebekesi bu misyona ve misyonda görev alanlara büyük kolaylık sağlayacak. SOSYAL MEDYADAN PAYLAŞACAKLAR 1969-1972 yılları arasında gerçekleştirilen Ay misyonlarında, iletişim için NASA’nın 2-4 Ghz’lik S-Band teknolojisinin tercih edildiğini, bu teknolojinin radyo frekanslarını kullandığını hatırlatalım. NASA ile Nokia’nın işbirliği, Ay seyahatine zamanın ruhuna uygun boyutlar katacak. Ay’da kurulacak 4G şebekesi sayesinde, NASA’nın projeleri için Ay’a gidecek olan astronotlar, deneyimlerini Twitter, Instagram gibi sosyal medya platformları üzerinden paylaşabilecekler. Covid-19’un şiddet skorunu hesaplıyorlar Covid-19 salgını sürüyor. Hepimiz büyük bir dikkatle kendimizi korumaya, gerekli önlemleri almaya çalışıyoruz. Fakat aklımızın bir köşesinde hastalığa yakalanırsam ne olur düşüncesi var. Ya farkında olmadan, aldığımız tüm önlemlere rağmen virüse bir şekilde maruz kalırsak sorusu, kaçınılmaz olarak zihnimizi meşgul ediyor ve hastalığa bünyemizin nasıl yanıt vereceğini içten içe merak ediyoruz. ERKEN MÜDAHALE, DOĞRU TEDAVİ Royal College of Surgeons in Ireland’dan bilim insanları, bu sorunun cevabını verebilecek bir kan testi ve ona bağlı bir puanlama sistemi geliştirdi. İrlandalı bilim insanlarının geliştirdiği test, kimlerin Covid-19’u şiddetli geçireceğini doğru bir şekilde tespit edebiliyor. Böylelikle erken müdahale ve doğru tedavi şansı sağlıyor. Testin sonucu ile Dublin-Boston skoru elde ediliyor. Dublin-Boston skoru, doktorların ileri tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyabilecek hastaları tespit edebilmesi ve yoğun bakıma zamanında alınmalarını sağlamak üzere geliştirildi. İKİ MOLEKÜL BAZ ALINIYOR Skor, hastalığın ilk dört gününde alınan kan örneklerini inceleyerek, hastalığın genel olarak ilerleme eğilimi gösterdiği yedinci gününde enfeksiyonun ne kadar şiddetleneceğini net bir biçimde ortaya koyabiliyor. Skor, vücuttaki iki molekülün seviyelerini kan testiyle ölçerek elde ediliyor. Interleukin (IL)-6 ve IL-10 adlı bu iki molekülün seviyeleri, Covid-19’dan şiddetli etkilenecek hastalarda oransal değişiklik gösteriyor. İşte araştırmacılar, bu iki molekülü temel alarak değişimlerine bağlı bir puan/skor sistemi geliştirerek oranlarındaki her 1 puanlık artışı hastalığın 5, 6 kat daha şiddetli geçme olasılığı ile ilişkilendirdi. Araştırma ekibi, kan testine bağlı bu skorun görece kolay hesaplanabildiğini ve tüm Covid-19 hastalarına uygulanabileceğini vurguladı.

27 Ekim 2020 Salı

Aile şirketi sahipleri, yöneticileri ve gelecek nesil üyeleri, Aile İşletmeleri Derneği’nin (TAİDER) 29-31 Ekim tarihleri arasında düzenleyeceği ‘8. Ulusal Aile İşletmeleri Zirvesi’nde bir araya gelecek. Bu yılki teması ‘Aile İşletmelerinde İletişim Sanatı’ olarak belirlenen zirve, online gerçekleştirilecek. ÖZEL OTURUMLAR Aile şirketlerine özgü bilgi ve deneyimlerin paylaşılacağı, değerli konuşmacıların yer alacağı zirvenin ilk iki günü tüm aile üyelerine açık olacak. Aile şirketi gelecek nesil üyelerine özel açık oturumlar ise zirvenin üçüncü gününde hem yüz yüze hem de online olarak gerçekleştirilecek. Zirvede, aile işletmelerinde iletişim, kurumsallaşma, sürdürülebilirlik ve gelecek planlaması gibi konular ele alınacak. Zirvenin açılış konuşmasını The Cola-Coca Company Emekli Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Muhtar Kent’in yapması planlanıyor. 675 AİLE ÜYE Türkiye’deki aile işletmelerinin gelişmesine destek sağlamak amacıyla 8 yıl önce kurulan TAİDER, bugün 675 aile üyeye ulaştı. Dernek, aynı zamanda 32 ülkeden 10 bin aile şirketi üyesi olan İsviçre merkezli Uluslararası Aile İşletmeleri Ağı’nda (Family Business Network International- FBN-I) Türkiye paydaşı.

27 Ekim 2020 Salı

HABER: MÜGE BİBER İstanbul Ticaret Odası Meclis Üyesi Mehmet Akif Özyurt, mühendis olarak başladığı akademik kariyerine doktor unvanını da ekledi. Dr. Özyurt, ‘Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin Hizmet Kalitesinin Ölçümü: Türkiye Genelinde Bir Uygulama’ başlıklı doktora tezi ile teknoparkları inceledi. Dr. Özyurt; araştırmasının sonucunda, eski ve yeni her teknoparkın bir diğerine değer katabileceğini ve bunun için teknoparklar arası işbirliğinin artırılmasının elzem olduğunu belirtti. Özyurt, bu sayede, teknoparklardaki benzer ya da birbirini tamamlar nitelikteki Ar-Ge faaliyetlerinin de ortaya çıkartılarak, ileriye dönük stratejilerin kurgulanacağı güzel bir sinerji ortamı oluşturulabileceği sonucuna vardı. Dr. Mehmet Akif Özyurt’un çalışmasında, ülkemizde fiilen faaliyette bulunan 56 teknoparkta çalışan 516 katılımcıdan elde edilen veriler analiz edildi. Servqual ölçeğinden yararlanılarak müşteri memnuniyet düzeylerini belirlemeyi amaçlan çalışma ile teknoparkların sunmuş olduğu hizmet kalitesi ile bu hizmetlerden istifade eden oyuncuların algıladığı hizmet kalitesi arasındaki farkın ortaya çıkartılması, müşteri (Ar-Ge yapıcılarının) memnuniyet düzeylerinin belirlenmesi amaçlandı. Çalışma kapsamında Vikor yöntemi kullanılarak, Türkiye’de faaliyet gösteren teknoparklar hizmet kalitesi açısından sıralandı. Teknoparkların hizmet kalitesi seviyelerinin ölçümünün sağlanmasının, ileride yapılabilecek bilimsel araştırmalar için de öncü bir rol oynayacağı vurgulandı. 67 TEKNOPARK FAALİYETTE Dünya genelinde ilk teknopark, ABD’de 1952 yılında Stanford Üniversitesi tarafından Stanford Araştırma Parkı (diğer meşhur adı ile Silikon Vadisi) adı altında kuruldu. Günümüzde Uluslararası Teknoparklar Birliği’ne (IASP) kayıtlı 133 ülkeden 7 bin 900’ü aşkın teknopark bulunuyor. Türkiye’de ise 2001 yılında, 4691 sayılı teknoloji geliştirme bölgeleri kanununun çıkması ile hız kazanarak 85 teknoloji geliştirme bölgesi kuruldu. Bu teknoloji geliştirme bölgelerinden 67’si faaliyette, diğer 18’inin ise altyapı çalışmaları devam ediyor.

27 Ekim 2020 Salı

İstanbul Ticaret Odası, basın ve yayıncılık sektörünün 2006 yılından beri uluslararası platformda gerçekleşen kitap fuarlarına katılımını sağlıyor. Her yıl Almanya’nın Frankfurt şehrinde düzenlenen sektörün en önemli fuarı arasında yer alan Frankfurt Kitap Fuarı, bu yıl 14-18 Ekim 2020 tarihlerinde dijital olarak gerçekleştirildi. 33 İŞTİRAKÇİ FİRMA Fuarın onur konuğu statüsünde olan Kanada ile birlikte 105 ülkeden 4 bin 370 iştirakçi firma, Frankfurt 2020 Sanal Kitap Fuarı’na katıldı. Türkiye’den de T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve İstanbul Ticaret Odası dahil olmak üzere toplam 33 iştirakçi (yayınevleri, telif ajansları ve matbaalar dahil) dijital platformda yerini aldı. CANLI YAYINLANDI Şehrin önemli kültürel merkezlerinde fuarla eşzamanlı etkinlikler düzenlendi. Etkinlikler, Almanya’nın önde gelen devlet kanallarından biri olan ARD ve sosyal medyada canlı olarak yayınlandı. Frankfurt 2020 Sanal Kitap Fuarı’na tüm ziyaretçiler ve iştirakçiler ücretsiz olarak katılım sağlarken, ikili görüşme imkanından da faydalandı. TÜRKİYE’DEN KİMLER KATILDI? * Akdemistanbul Egt. Yayıncılık ve Dan. Hiz. Org. Tic. Ltd. Şti. * AnatoliaLit Agency * Aslıhan Koruyan Sabancı * AZ Editora * Bahar Yayıncılık Dağıtım Matb. Rek. Veeg. H.K.I.B.S.L.T. * Basın Yayın Birliği (Turkey Publishing and Press Union) * Büyük Doğu Yayınları Printing Publishing Production Ltd. Şti. * Can Publishing * Epsilon & Nemesis Publishing Group * Final Arts & Culture Publishing * Günışığı Kitaplığı A.Ş. * Hizmet Vakfı Yayınları * Informascope * Kalem Agency * Kalem Culture Association / Kalem Kültür Derneği * Nurcihan Kesim Literary Agency * Kovan Agency * Levent Ofset Basım ve Ambalaj San. A.Ş. * Matsis Global Print Solutions Turkey * Mega Basım Yayın San. Tic. A.Ş. * Metis Publishers * New Human Publishing (Tohum) Tohum Publishing * Nito Kitap (Nurten Nalan Alkan) * Ömür Printing & Binding. Co. * Özlem Matbaacılık/ Ofset Yapımevi * Onk Agency * Sarıgaga Books Sarıgaga Yayıncılık * Semerkand Basım Yayın Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti. * Sena Ofset Ambalaj Matb. * Smooth Content * Turkish Publishers Association (Türkiye Yayıncılar Birliği) * Yüksek Başarı Yayınları * ZNN Network Literacy and Illustrator Agency

27 Ekim 2020 Salı