HABER: DİLŞAH KEFLİOĞLU

Eskiden şişman veya zayıftık.

Bu iki kelimeyle durumu anlatabiliyorduk, ancak beden kitlesini ifade için günümüzde bunlar yeterli değil. Artık diyet, obez, sıfır beden ve baklava dilimi vücut gibi yeni tanımlamalar kullanıyoruz. Yeni teknolojilerle birlikte durum daha da karmaşık hale geliyor. Hayatımıza giren her yeni ürün ve hizmet, beraberinde yeni kelimeleri, kavramları da getiriyor.

TBMM’DE DE GÜNDEM

Şayet hayatımıza dahil olan yenilik-inovasyon yabancı kaynaklı ise bir tanımlama karmaşasını, tartışmasını da beraberinde getiriyor. Geçtiğimiz hafta TBMM Çevre Komisyonu’ndaki ‘scooter’ diyaloğu, son örnek olarak kayıtlara geçti. Elektrikli scooterlar hızla hayatımıza girince, ismine öncekiler gibi Türkçe karşılık bulma arayışları da başladı. Meclis’te scooterla ilgili yasa görüşülürken milletvekilleri arasında ilginç Türkçe isim için diyalogları yaşandı. Komisyonda ‘basgit’ ve ‘bingit’ gibi birçok yerli isim önerisi geldi.

Hatta Türk Dil Kurumu’na bile soruldu. Fakat farklı öneriler gelse de ortak bir isimde görüş birliğine varılamadı. Sonuç olarak elektrikli scooter, yasal düzenlemeye Türkçe okunuşu ile yani skuter olarak girdi.

ÇEVİRİ YA DA UYARLAMA

İnovatif bir yeniliği tanımlayan kavram veya kelimenin dilimize kazandırılmasında uyarlanma veya çeviri tekniği kullanılıyor. Bazen uyarlama çevirinin yapıldığı da bir gerçek. Meclis’te gündem olan son örnekte görüleceği gibi birebir çeviriden ziyade okunuştan hareketle uyarlama yapıldığı anlaşılıyor. Orijinali scooter olan kelime, Türkçe okunduğu gibi skuter şeklinde kullanımı baz alınmış.

İLK UYARLAMA BİLGİSAYAR

Computer kelimesi ise uyarlama çeviriye bir örnek… Türkiye’ye ilk kez 1960 yılında yol yapımında gereken hesaplamaları daha hızlı yapabilmek için Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından getirilen Veri İşleme Makinesi (Data Processing Machine), ülkemizdeki ilk bilgisayar olarak gösteriliyor. Dünyada computer olarak adlandırılan ve devamında geliştirilen modellerin hepsini kategorik olarak tanımlayan kavram Türkçe’ye bilgisayar olarak uyarlandı. Kendisine işlediğimiz bilgileri istediğimizde saklayabilen, istediğimizde geri verebilen cihaz olarak da tanımlanan bilgisayar, başarılı bir uyarlama olarak kullanımını sürdürüyor. Oysa her çeviri veya uyarlama başarılı olmayabiliyor. Mesela selfie… Son yıllarda en çok kullanılan kelimelerin başında gelen bu kelime Türkçe’ye ‘özçekim’ olarak çevrildi. İngiltere’nin saygın üniversitelerinden Oxford, “Bir kişinin telefon kullanarak kendi fotoğrafını çekmesi” anlamına gelen ‘selfie’yi, 2013 yılının sözcüğü ilan etmişti.

Fakat Türkiye’de ‘özçekim’in çok da yaygın kullanıldığını söyleyemeyiz. Skuter örneğindeki gibi Türkçe okunuşuyla kullanıldığına sıklıkla şahit oluyoruz, kısaca selfi…

‘ORHUN YAZITLARI’ ÇİNİDE HAYAT BULDU

Kütahya’da yaşayan çini sanatçısı Fahri Çetinkaya, tarihte ilk Türk isminin geçtiği ve Göktürkler tarafından yazılan ‘Orhun Yazıtları’nı çini, karo ve vazolara işledi.

BAZI UYARLAMA ÖRNEKLERİ

* Emoji: Online iletişimde kullandığımız duygu ve durumları ifade eden küçük dijital ikonları simgeleyen emojiler, özellikle akıllı telefonların yaygınlaşması ile hayatımızın değişmez bir parçası oldu. Emojiler, 2015 yılında Oxford tarafından yılın kelimesi seçilmişti. Orijinali ‘emogies’ olan kelime, Türkçe’de emoji olarak söylendiği gibi kullanılıyor.

* Caps: İngilizce capture (yakalamak) kelimesinin kısaltılması olarak caps diye kullanılan kavram, kişilerin genel olarak komik ya da ilginç fotoğraflarının altına eğlenceli yazılar yazarak internette paylaşmasını ifade ediyor.

* Troll: Birini sinirlendirmek için kasten, provokatif paylaşımlar ve yorumlar yapan kişi… Türkiye’de ise daha çok bazı siyasi tartışmalardaki aktif kullanıcılar için tercih edilen bir terim haline geldi.

* Lol: İngilizce’deki ‘laughing out loud’ kelime grubunun kısaltılmış hali. Dilimizde, özellikle sosyal mecralarda ‘sesli güldüm’ anlamında kullanılıyor.

* Chatbot: İnsanlarla sohbet edecek bir programa verilen isim. Oxford’un finale bıraktığı bu kelime de özellikle bilişim sektöründe oldukça sık kullanılıyor.

TÜRK EİNSTEİN’İN EN BÜYÜK BULUŞU: TÜRKÇE FARKINDALIĞI

‘Dünyanın en genç profesörü’ unvanını 26 yaşındayken alan ve Türk Einstein olarak anılan Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu, moleküler biyoloji, kimya ve matematik çalışmalarında özellikle Türkçe konusundaki hassasiyetiyle öne çıkmıştı. Harvard ve Yale üniversitelerinde 1961’de genç yaşta ders veren Sinanoğlu, yeni buluşlarını, verdiği dersler ve yayınlarıyla dünyaya tanıttı. Oktay Sinanoğlu, bilimsel çalışmaların yanı sıra hayatı boyunca Türkçe ve milli kültürün korunması için de çaba sarf etti. Çok sayıda konferansa katılan Sinanoğlu, buralarda Türkçe eğitimin önemine işaret ederek, kültür sömürgeciliği tehlikesine vurgu yaptı. Sinanoğlu, hayatını anlattığı bir röportajında ise “Aslında benim en büyük buluşum, İngiliz ve Amerikan numaralarıyla Türkçe’yi yok etmek üzere yola çıktıklarını anlamam. Modern dünyada bir ülkeyi sömürge haline getirmek için savaşla, topla uğraşmayacak, dilinden başlayacaksınız” demişti. Sinanoğlu, 19 Nisan 2015’te hayata veda etti.

27 Ekim 2020 Salı

Etiketler : Gündem

Kültür turizm koruma ve gelişim bölgelerinde taksi esnafının kurduğu kooperatifler veya odalar için, taşınmazın emlak vergi değerinin yüzde birinden az olmamak üzere, Arazi Tahsis Komisyonunca belirlenecek bedel üzerinden arazi tahsis edilebilecek.

Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Buna göre, turizm yatırımı veya işletmesi belgeli tesiste izinsiz olarak yapıldığı tespit edilen kapasite artışlarında, izinsiz olarak kullanılan dönem için ek kullanım bedelinin on katı ödeme alınacak ve bu kesin tahsisin iptal edilmesine engel teşkil etmeyecek.

Yönetmelikle, kiralanan ücretsiz girişli günübirlik tesis alanlarında karavan park alanı yapılabilmesine de imkan tanındı.

"Kültür turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinde turistik tesislerin atık su arıtma tesisi ve katı atık tesisleri ve diğer altyapı hizmetlerini yürütmek üzere kamu kuruluşları ile mahalli idarelerin kurmuş oldukları birliklere, idari faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli olan yapı ve tesislerin inşa edileceği yerler de dahil olmak üzere ilansız ve bedelsiz arazi tahsis edilebilir." hükmüne "turizm ulaşım hizmetleri" de eklendi.

Böylece, bölgede faaliyet sürdüren şirketler veya mahalli idarelerin kurmuş oldukları şirketlerin yanı sıra, taşınmazın emlak vergi değerinin yüzde birinden az olmamak üzere Arazi Tahsis Komisyonunca belirlenecek bedel üzerinden, taksi esnafınca kurulan kooperatifler veya odalar için de arazi tahsisi yapılabilecek.

28 Eylül 2024 Cumartesi

Etiketler : #Turizm #Taksi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), nezdinde ödeme hesabı bulunduran ödeme hizmet sağlayıcılarının yerine getirmesi gereken yükümlülük tarihinde değişiklik yaptı.

TCMB'nin Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı İle Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yeni yönetmeliğe göre geçici birinci maddenin dokuzuncu fıkrasının üçüncü cümlesi, "Nezdinde ödeme hesabı bulunduran diğer tüm ödeme hizmeti sağlayıcıları, bu yönetmeliğin 59'uncu maddesinin beşinci fıkrası kapsamında yerine getirmesi gereken yükümlülükleri 31 Mart 2025 tarihine kadar yerine getirir." şeklinde değiştirildi.

Ayrıca, geçici birinci maddenin 19'uncu cümlesinin yeni hali de şöyle oldu:

"Bu yönetmeliğin 4/A maddesinin yürürlük tarihinden önce dijital cüzdan hizmeti sunmakta olup kanun kapsamında ihdas edilen ödeme kuruluşu veya elektronik para kuruluşu kategorisine dahil edilebilecek olan ancak faaliyet izni bulunmayan kişiler, 7 Nisan 2025 tarihine kadar Banka'ya başvurarak gerekli izinleri almak zorundadır. Kuruluşlardan dijital cüzdan hizmetini sunanlar ise 7 Nisan 2025 tarihine kadar bu yönetmeliğin 4/A maddesine uyum sağlamak zorundadır."

Tebliğ ile de eski tebliğin geçici birinci maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü cümlesi, "Nezdinde ödeme hesabı bulunduran diğer tüm ödeme hizmeti sağlayıcıları, bu tebliğin 24'üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamında yerine getirmesi gereken yükümlülükleri 31 Mart 2025 tarihine kadar yerine getirir." şeklinde değiştirildi.

28 Eylül 2024 Cumartesi

Etiketler : #TCMB