Küresel çapta salgınla mücadeleyle geçen ve "Büyük Duruş"un yaşandığı 2020 yılında, dünya çapında kurum ve kuruluşlar ekonomileri desteklemek için bütün imkanlarını seferber ederken, merkez bankaları da 207 kez faiz silahını çekti. Bireylerden şirketlere kadar ekonominin en temel birimlerinin sarsıldığı, ülkelerin sınırlarını kapattığı ve yeni bir iktisadi dönemi başlatan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını kaynaklı kriz, 1930'lardaki "Büyük Buhran" ve 2008'deki "Büyük Durgunluk"un ardından "Büyük Duruş" olarak nitelendirildi. Daha önce böylesi deneyimlenmemiş salgın nedeniyle oluşan belirsizlik ortamı, likidite ihtiyacını da artırdı. Merkez bankaları da bu ihtiyaç karşısında kamu otoriteleriyle koordineli adımlar atarak finansal piyasaları ve reel ekonomiyi desteklemeye çalıştı. Söz konusu süreçte, merkez bankalarının 2008 finansal kriz döneminde deneyimlediği geleneksel olmayan genişleyici para politikaları ve tarihi düşük faiz politikaları yeniden devreye alınırken, aksiyonlarda başı yine ABD Merkez Bankası'nın (Fed) çektiği görüldü. ABD'de ilk vaka tespitinin yapılmasının ardından harekete geçen Fed, mart ayının hemen başında, 2008 küresel ekonomik krizinin ardından ilk kez plansız toplanarak politika faizini 50 baz puan indirdi. Fed, bu kararının üzerinden henüz 12 gün geçmişti ki yeniden faiz indirimine gitti ve politika faizini yüzde 0-0,25 aralığına çekti. Fed'in açtığı yoldan birçok merkez bankası geçerken, böylece yıllar sonra yeniden küresel çapta düşük faiz dönemine girildi. EN FAZLA FAİZ İNDİRİMİ MART AYINDA YAPILDI Yılın ilk ayında Türkiye'nin yanı sıra Kuzey Makedonya, Güney Afrika, Malezya, Kenya, Arjantin, Ukrayna, Sri Lanka ve Azerbaycan olmak üzere 9 ülkenin merkez bankası 25 ila 200 baz puan arasında faiz indirime gitti. Şubat ayına gelindiğinde, yine aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 13 ülke faiz indirdi. Tayland, İzlanda, Brezilya, Filipinler, Rusya, Belarus, Arjantin (2 kez), Meksika, Namibya, Endonezya ve Gambiya'nın yanı sıra salgının zirve yaptığı Çin de bu dönemde faiz indiren diğer ülkeler oldu. Salgının birçok ülkede görüldüğü ve sınırların kapatılmaya başlandığı mart ayına gelindiğinde; ABD 2, İngiltere 2, Avustralya 2, Bahreyn 2, Kanada 3, Şili 2, Çekya 2, Hong Kong 2, İzlanda 2, Ürdün 2, Kuveyt 2, Makao 2, Moldova 2, Norveç 2, Pakistan 2, Paraguay 3 ve Suudi Arabistan 2 kez faiz indirimine gitti. Öte yandan, Türkiye, Arnavutluk, Ermenistan, Arjantin, Kolombiya, Brezilya, Dominik Cumhuriyeti, Mısır, Fiji, Gana, Hindistan, Endonezya, Kazakistan, Kenya, Malezya, Mauritius, Meksika, Moğolistan, Fas, Namibya, Yeni Zelanda, Kuzey Makedonya, Papua Yeni Gine, Peru, Filipinler, Polonya, Romanya, Sırbistan, Güney Afrika, Güney Kore, Sri Lanka, Tayvan, Tayland, Trinidad ve Tobago, Tunus, Ukrayna ile Vietnam ise birer kez faiz silahını kullandı. Böylece geçen yılın mart ayında 17'si birden çok olmak üzere dünyadaki 54 merkez bankası, 73 kez faiz aracını kullanarak ekonomiyi desteklemeye çalıştı. Bu gerçekleşmelerle yıl genelinde en fazla faiz indirimi yapılan ay da mart oldu. İKİNCİ ÇEYREKTE DE FAİZ İNDİRİMLERİ DEVAM ETTİ Geçen yıl dünya genelinde birçok ülke için salgının zirve noktasının görüldüğü ay olarak literatüre geçen nisanda, merkez bankaları faiz indirmeye devam etti. Nisan ayında Türkiye, Ermenistan, Botsvana, Çin, Kolombiya, Gürcistan, İsrail, Kazakistan, Kenya, Mauritius, Moğolistan, Mozambik, Namibya, Pakistan, Paraguay, Peru, Filipinler, Polonya, Rusya, Ruanda, Sırbistan, Güney Afrika, Sri Lanka, Tacikistan, Uganda, Ukrayna ve Özbekistan olmak üzere 27 ülkenin merkez bankası faiz indirdi. Mayıs ayına gelindiğinde, Malezya, Brezilya, Sri Lanka, Norveç, Çekya, Belarus, Kuzey Makedonya, Vietnam, Meksika, Pakistan, İzlanda, Tayland, Zambiya, Türkiye, Güney Afrika, Hindistan, Güney Kore, Polonya, Nijerya, Gambiya, Romanya ve Kolombiya olmak üzere bu araca 22 merkez bankası başvurdu. Merkez bankalarının haziran ayı aksiyonlarına bakıldığında ise 19 kez faiz indirildiği görüldü. Bu dönemde aksiyon alan merkez bankaları ise Uganda, Sırbistan, Ukrayna, Ermenistan, Fas, Namibya, Brezilya, Mozambik, Endonezya, Rusya, Azerbaycan, Belarus, Paraguay, Macaristan, Gürcistan, Filipinler, Pakistan, Meksika ve Kolombiya şeklinde sıralandı. ÜÇÜNCÜ ÇEYREK İTİBARIYLA FAİZ İNDİRİMLERİ YAVAŞLADI Normalleşme adımlarının hızlandığı 2020'nin üçüncü çeyreği itibarıyla birçok merkez bankasının faiz silahını kullanmada artık manevra alanının kalmadığı, bu nedenle aksiyonların yavaşladığı görüldü. Buna karşın temmuzda 10, ağustosta 8 ve eylülde 11 merkez bankası faiz indirdi. Malezya, Sri Lanka, Endonezya, Kazakistan, Macaristan, Güney Afrika, Rusya, Tacikistan, Azerbaycan ve Kolombiya temmuzda, Gürcistan, Brezilya, Romanya, Moldova, Meksika, Namibya, Zambiya ve Kolombiya ağustosta, Dominik Cumhuriyeti, Moldova, Özbekistan, Moğolistan, Ermenistan, Azerbaycan, Nijerya, Mısır, Meksika, Kolombiya ve Vietnam ise eylülde faiz indirimi yoluna giden ülkeler oldu. Öte yandan, Türkiye'de geçen yıl ilk faiz artırımının yapıldığı ay da eylül oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) 200 baz puanlık faiz artırımı ile politika faizi yüzde 8,25'ten yüzde 10,25'e yükseldi. SON ÇEYREKTE 3 ÜLKE FAİZ ARTIRDI Geçen yılın son çeyreğine girildiğinde, faiz indirimi döngüsü açısından artık aksiyonların önemli ölçüde yavaşlaması, az sayıda ülkenin bu aracı kullanması dikkati çekti. Öte yandan, Türkiye, Arjantin ve Ermenistan'ın faiz artırdığı görüldü. Hızlanan aşı çalışmalarına ilişkin iyimserlik ile salgında ikinci dalga endişeleri arasında denge bulmaya çalışan merkez bankası yönetimleri, ekimde 4, kasımda 8 ve aralıkta 2 kez faiz indirdi. Tunus, Botsvana ve Arjantin (2 kez) ekimde, Avustralya, Moldova, Malavi, Mısır, İzlanda, Endonezya, Filipinler ve Moğolistan kasımda, Sırbistan ile Azerbaycan ise aralıkta faiz indirimi yoluna başvurdu. EN FAZLA AKSİYONU KOLOMBİYA ALDI Geçen yıl Kolombiya 7, Arjantin 6, Meksika 6, Türkiye 5, Pakistan 5, Paraguay 5, Brezilya 5, Filipinler 5, Nambiya 5, Azerbaycan 5, Moldova 5, Endonezya 5, Güney Afrika 5, Sri Lanka 5, İzlanda 5, Rusya 4, Sırbistan 4, Ukrayna 4, Moğolistan 4, Sırbistan 4, Ermenistan 4, Malezya 4, Avustralya 3, Belarus 3, Kanada 3, Kenya 3, Çekya 3, Mısır 3, Vietnam 3, Kuzey Makedonya 3, Polonya 3, Gürcistan 3, Norveç 3, Romanya 3, Tayland 3, Dominik Cumhuriyeti 2, Botsvana 2, Bahreyn 2, Şili 2, Çin 2, Gambiya 2, Hong Kong 2, Macaristan 2, Hindistan 2, Ürdün 2, Kazakistan 2, Kuveyt 2, Makao 2, Mauritius 2, Fas 2, Mozambik 2, Nijerya 2, Peru 2, Suudi Arabistan 2, Güney Kore 2, Tacikistan 2, Tunus 2, Uganda 2, İngiltere 2, ABD 2, Özbekistan 2 ve Zambiya 2 kez faiz indirim aksiyonu aldı. Böylece geçen yıl merkez bankası en fazla faiz indirim aksiyonu alan ülke Kolombiya oldu. Alınan aksiyonların büyüklüğü açısından ise Arjantin Merkez Bankası başı çekti. Yıl boyunca toplam 6 kez faiz indiren banka, politika faizini toplamda 1.400 baz puan azaltarak yüzde 48'den yüzde 36'ya çekti. Geçen yıl bir kez faiz indirenlerle birlikte merkez bankaları, toplamda 207 kez faiz silahını çekmiş oldu.

18 Ocak 2021 Pazartesi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kasım 2020 dönemine ilişkin Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) verilerini açıkladı. Buna göre, geçen yılın kasım sonu itibarıyla Türkiye'nin yurt dışı varlıkları 2019 yıl sonuna kıyasla yüzde 9,7 azalışla 228,6 milyar dolar, yükümlülükleri ise yüzde 2,6 artışla 614,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Türkiye'nin yurt dışı varlıkları ile yükümlülüklerinin farkı olarak tanımlanan netUYP, Kasım 2020'de eksi 385,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. NetUYP, 2019 sonunda eksi 345,9milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Aynı dönemde rezerv varlıklar kalemi yüzde 21,8 azalışla 82,7 milyar dolar, diğer yatırımlar kalemi yüzde 4,6 düşüşle 90,7 milyar dolar oldu. Diğer yatırımlar alt kalemlerinden bankaların yabancı para ve Türk lirası cinsinden efektif ve mevduatları ise yüzde 6,9 azalışla 44,2 milyar dolara geriledi. Doğrudan yatırımlar (sermaye ve diğer sermaye), piyasa değeri ile döviz kurlarındaki değişimlerin de etkisiyle 2019 yıl sonuna göre yüzde 20,5 artışla 197,1 milyar dolara yükseldi. PORTFÖY YATIRIMLARI 110 MİLYAR DOLAR Portföy yatırımları, geçen yılın kasım ayında2019 yıl sonuna göre yüzde 17 azalarak 110 milyar dolara indi. Aynı dönemde yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi stoku yüzde 24,4 azalışla 24,6 milyar dolara, yurt dışı yerleşiklerin mülkiyetindeki DİBS stoku yüzde 59,8 düşüşle 6,2 milyar dolara, Hazine'nin tahvil stoku da (yurt içi yerleşiklerce alınan tahvil stoku düşüldükten sonra) yüzde 3 azalarak 47,7 milyar dolara geriledi. Diğer yatırımlar, aynı dönemde yüzde 1,4 artarak 307,4 milyar dolar oldu. Yurt dışı yerleşiklerin yurt içi yerleşik bankalardaki yabancı para mevduatı, 2019 sonuna göre yüzde 5,4 azalarak 32,6 milyar dolar, TL mevduatı ise yüzde 8,8 artarak 14,8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Bankaların toplam kredi stoku yüzde 7,4 azalarak 63 milyar dolara, diğer sektörlerin toplam kredi stoku yüzde 3,2 düşüşle 95,2 milyar dolara indi.

18 Ocak 2021 Pazartesi

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2009-2019 dönemini kapsayan KOBİ İstatistikleri Raporu'na göre, 2009'da 2 milyon 625 bin olan KOBİ girişim sayısı, 2019'da 3 milyon 221 bine çıktı. Ölçek dağılımına bakıldığında KOBİ'lerin 2 milyon 979 binini mikro, 208 binini küçük ve 34 binini orta ölçekli girişimler oluşturdu. KOBİ'lerin içinde 2019 itibarıyla mikro işletmelerin oranı yüzde 92,5, küçük işletmelerin oranı yüzde 6,4 ve orta ölçekli işletmelerin oranı yüzde 1,1 olarak belirlenirken, KOBİ'lerin ülkedeki tüm girişimler içindeki payı yüzde 99,8 olarak hesaplandı. Bu dönemde, imalat sektöründe büyük ölçekli girişim sayısı dalgalı seyir izlerken, KOBİ sayısı düzenli olarak arttı. İmalat sektöründe faaliyet gösteren KOBİ sayısı 2009'da 319 bin 408 iken, 2019'da 400 bin 352'ye çıktı. İnşaat sektöründe de 2009'da 134 bin 310 olan KOBİ sayısı, 2019'da 224 bin 161 olarak kayıtlara geçti. Aynı dönemde, mikro, küçük ve orta ölçekli işletme sayısı toptan ve perakende ticaret sektöründe 1 milyon 57 binden 1 milyon 168 bine, diğer sektörlerde de 1 milyon 115 binden 1 milyon 428 bine yükseldi. KOBİ SAYISINDA İSTANBUL BİRİNCİ, BAYBURT SONUNCU KOBİ'lerin illere göre dağılımı incelendiğinde, en fazla girişim merkezinin bulunduğu iller arasında 797 bin 302 ile İstanbul ilk sırada yer aldı. Bu ili Ankara 235 bin 552, İzmir 204 bin 822, Antalya 133 bin 644 ve Bursa 129 bin 83 girişim sayısıyla takip etti. En az sayıda girişim merkezinin bulunduğu iller, 2 bin 313 girişimle Bayburt, 2 bin 522 girişimle Ardahan, 2 bin 702 girişimle Tunceli, 3 bin 587 girişimle Gümüşhane ve 3 bin 936 girişimle Hakkari olarak sıralandı. YILLIK CİRO 4,5 TRİLYONU AŞTI İşletmelerin ciro değerlerine bakıldığında, 2009'da 909 milyar lira seviyesinde bulunan KOBİ'lerin cirosunda, KOBİ büyüklük gruplarını belirleyen yönetmeliğin değişmesiyle 2018'de bir kırılma gerçekleşti. 2018'de 4 trilyon liraya yükselen KOBİ'lerin cirosu, 2019'da da 4 trilyon 507 milyar liraya çıktı. KOBİ'lerin en yüksek ciro değerine ulaştığı sektör yaklaşık 2,4 trilyon lirayla toptan ve perakende ticaret olurken, bu sektörü 906 milyon lirayla imalat, 854 milyar lirayla diğer sektörler ve 380 milyar lirayla inşaat izledi. İşletme büyüklüğüne göre incelendiğinde ise KOBİ'lerde en fazla ciroyu yüzde 38,5 ile küçük ölçekli, yüzde 37,9 ile orta ölçekli ve yüzde 23,6 ile mikro ölçekli girişimler kaydetti. ÇALIŞAN SAYISI ARTTI KOBİ'lerde çalışan sayısı 2009'da 7 milyon 650 bin iken, 2019 yılında 11 milyon 329 bine ulaştı. Bunların 5 milyon 620 bininin mikro, 3 milyon 111 bininin küçük ve 2 milyon 598 bininin orta ölçekli girişimlerde çalıştığı görüldü. Bu dönemde, KOBİ'lerde toptan ve perakende sektöründe çalışan sayısı 3 milyon 108 bin, imalat sektöründe 2 milyon 573 bin ve inşaat sektöründe 1 milyon 195 bine yükseldi. Diğer sektörlerdeki KOBİ'lerde çalışan sayısının da 2019'da 4 milyon 454 bin olduğu belirlendi. Türkiye'de 2019'da KOBİ'lerde çalışanların oranı yüzde 72,4, büyük işletmelerde çalışanların oranıysa yüzde 27,6 oldu.

18 Ocak 2021 Pazartesi

Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu’nun (TOGG) Twitter hesabından yapılan videolu paylaşımda, Gemlik Tesisi'ndeki çalışmalara ilişkin bilgilerverildi. Paylaşımda, "2021 yılına planlarımız doğrultusunda üst yapı çalışmalarına başlayarak girdik. Gemlik Tesisimizde üst yapı inşaatı için ocak ayında 220, toplamda 1.500 personel istihdam edilecek. Bizi izlemeye devam edin" ifadelerine yer verildi. BOYA ENERJİ VE GÖVDE BİNALARININ ALT YAPI ÇALIŞMALARI TAMAMLANDI Paylaşılan video içerisinde ise şunlar kaydedildi: "Gemlik Tesisimizin zemin güçlendirme çalışmaları hız kesmeden devam ediyor. Ana yüklenici firma, 'Yapı Merkezi'ile anlaşma imzalandı. Üst yapı için mobilizasyon alan çalışmaları başlatıldı. Üst yapı için ocak ayında 200 toplamda 1.500 personel istihdam edilecek. Toplamda 1.500 kişilik yatakhane, 350 kişilik yemekhane…. Alt yapı çalışmalarına son durum; yapılan kazı 550 bin metreküp, yapısal dolgu 225 bin metreküp, zemin güçlendirme kolonu 30 bin 900 adet.Boya enerji ve gövde binalarının alt yapı çalışmaları tamamlandı. Bizi izlemeye devam edin."

18 Ocak 2021 Pazartesi

Türk ihracatçısı için Mısır’dan sonra Afrika’daki en önemli pazar olan Fas, toplam ithalatının yüzde 5.2’sini Türkiye’den yapıyor. Otomobiller, motorlu araçlar, makinalar ve motor aksamı gibi nihai ürünlerin ihracatında da Türk ürünleri pazarda ilk 10 ülke arasında. Tanger Med ve Kazablanka limanları, yatırımcılara önemli navlun avantajı sağlıyor. Fas, 118 milyar dolar milli geliri ile Afrika’nın en büyük 5. ekonomisi ve yaşam kalitesi endeksine göre en iyi durumdaki 4. ülkesi. AB, ABD, Afrika ve Arap ülkeleriyle ticari anlaşmaları bulunan Fas, Türk girişimcileri için de bu pazar ağının başlangıç noktası konumunda. Fas’taki Türk firma sayısı ise 160’ı geçti. HAZIRLAYAN: ALİŞAN CAVAZ Türkiye’nin, Afrika kıtasının önde gelen ekonomilerinden Fas ile kültürel yakınlığı, ticari ilişkilerine de olumlu yönde yansıyor. Güneşin battığı ülke olarak kabul edilen Fas ile Türkiye arasında 2006 yılında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması, ekonomik ilişkilere son yıllarda olumlu yönde bir ivme kazandırdı. İki ülke arasında ticaret hacmi 10 yıl önce 1 milyar dolar seviyesindeyken, 2019’da bu rakam 2.8 milyar dolar seviyesine ulaştı. Bu da Fas’ın toplam ithalatının yüzde 5.2’sine denk geliyor. Dünyanın en büyük fosfat yataklarına sahip olan Fas ekonomisinin istikrarını, tarım, imalat, balıkçılık ve turizm sektörleri oluşturuyor. Fas’ın büyümesine yardım edecek sektörler ise ulaşım ve alt yapı yatırımları, turizm, telekomünikasyon, bilişim ve tekstil. TÜRK ÜRÜNÜNE RAĞBET Birçok bileşeni Türkiye’den ithal eden Fas’ta ‘Türk malı’ yüksek kalite olarak algılanıyor. Türk menşeli ürünler, Fas’ın ticari hacminde büyük bir pay oluşturuyor. Özellikle Türk yatırımcılar, inşaat ve tekstil sektörlerinin alt dalları olarak görünen demir-çelik, çimento, iplik, plastik ürünlerde avantajlı konumda. Otomobiller, motorlu araçlar, makinalar ve motor aksamı gibi nihai ürünlerin ihracatında da Türk ürünleri pazarda ilk 10 ülke arasında. İHRACATIMIZDA İLK 20’DE Fas’ın 2019 yılı ihracatı 29.3 milyar dolar, ithalatı ise 51 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Fas, Afrika kıtasında en çok ihracat yapan 6. ülke, en çok ithalat yapan 3. ülke. Türkiye’nin ihracatında, 2019’da zirvede yer alan 20 ülkenin 18’i, geçen yılki yerini korurken, Fas listeye 19. sıradan dâhil oldu. Bu verilere göre Türk ihracatçısı için Fas, Afrika’nın Mısır’dan sonraki en önemli pazarı. Ekonomik avantajlar, STA’lar ve yabancı sermayeyi teşvik edici düzenlemelerle son yıllarda yatırımcılara yönelik çalışmalar sürdüren Fas, Afrika’nın en büyük 5. ekonomisi ve yaşam kalitesi en iyi durumdaki 4. ülke. Fas’ın başlıca ticaret partnerleri sanayileşme düzeyi yüksek ülkeler olup sırasıyla İspanya, İtalya, Fransa, Çin, ABD, Türkiye ve Almanya. TÜRK MÜTEAHHİTLERİ İNŞA EDİYOR Türkiye’nin yurt dışında 413 milyar dolara ulaşan müteahhitlik projelerinin 4.1 milyar doları Fas’ta. İnşaat sektörü yaklaşık 8 bin kişiye istihdam sağlıyor. Türk firmaları, Fas pazarında müteahhitlik ve inşaat, toptan ve perakende ticaret, tekstil, mobilya, demir-çelik, halı, gıda, hazır giyim sektörlerinde lider konumunda. Bu sektörlerde faaliyet gösteren firmaların sayısı 160’ı geçti. Fas, istikrarlı ekonomik büyümesi için ulaşım ve altyapı stratejisini güçlendirerek bölgesel kalkınmayı hedefliyor. Ulaşım projelerinin yanı sıra yeni otoyol, liman ve havaalanlarına yönelik yatırımlar bulunuyor. Dünyada müteahhitlik konusunda tecrübe ve kalite avantajına sahip olan Türkiye ise hedef yatırımcı konumunda. Örnek olarak Kazablanka’da hizmet vermeye başlayan iki hatlı tramvay projesi, Türk müteahhitleri tarafından yapıldı. NAVLUN PROBLEMİNE ALTERNATİF Jeostratejik açıdan Fas, Afrika kıtasının Avrupa’ya en yakın noktasında yer alıyor. Uluslararası deniz taşımacılığında Akdeniz’in Atlantik Okyanusu bağlantısını sağlayan Cebelitarık Boğazı’na komşu olması önemli. Okyanus ve Akdeniz kıyısında ticari limanları olan Fas’ın en önemli limanları Tanger Med ve Kazablanka Limanı. Tanger Med Limanı, ülkenin en büyük ve Akdeniz havzasının da en önemli ticari limanları arasında. Tanger Med Limanı, 2019’da 9.5 milyon konteyner işlem kapasitesine ulaştı. Pandemi ile artan navlun fiyatlarına alternatif olarak görülüyor. POTANSİYEL SEKTÖRLER Tarım gelirleri, yıllara göre değişiklik gösterse de milli gelirin yüze 17’sini oluşturuyor. Fas’ta, çalışan nüfusun yaklaşık yüzde 40’ı tarım sektöründe istihdam ediliyor. İkinci sırada fosfat madenciliği ve işleme faaliyetleri, tekstil ve gıda endüstrisi milli gelirde yüzde 30’luk paya sahip. Akdeniz’in gözde turizm destinasyonlarından biri olan Fas’ın üçüncü ekonomik sektörü ise turizm. Tarım 2008 yılında Fas Tarım, Balıkçılık, Kırsal Kalkınma, Su ve Ormanlar Bakanlığı’nın başlattığı Yeşil Fas Planı sayesinde, tarım sektörünün GSYH’si 2008-2018 döneminde yıllık ortalama yüzde 5.3 arttı. Fas’ın ihracatının yüzde 20’si tarım sektörü tarafından karşılanıyor. Tüm tarım alanlarının sadece yüzde 15’i sulanabilir durumda. Sanayi Sanayi sektörü Fas’ta GSYH’nin yüzde 30’unu temsil ediyor. Sektör 1.2 milyon kişiye istihdam yaratırken, sanayi sektörleri içerisinde ise gıda, tekstil, konfeksiyon, kimya, mekanik, metalürji ve elektrik-elektroniğin öne çıktığı görülüyor. Hizmetler Hizmet sektörü başta turizm olmak üzere ülkenin en çok istihdam yaratan sektörü olup, ulusal katma değerin yüzde 50’sini oluşturuyor. Ticaret, gayrimenkul ve emlakçılık, kamu idarelerinin hizmetleri, eğitim ve sağlık faaliyetleri, tüm sektörün faaliyetlerinin yüzde 71’ini temsil ediyor. Enerji Türk yatırımcılar, başta enerji olmak üzere birçok sektörde dışa bağımlı bir ekonomiye sahip olan Fas’ı hedef pazar olarak görebilir. Ülkenin enerji ihtiyacının yüzde 93.9’u elektrik ve fosil yakıt ithalatı ile karşılanıyor. Genel ithalat içerisinde enerji ithalatının payı yüzde 17.2. Madencilik 2017’de yüzde 90’ı fosfat olmak üzere 35.1 milyon ton maden üretildi. Madencilik sektörünün GSYH’ye katkısı yüzde 10 olarak hesaplanıyor. Bu üretim seviyesi ile sektör aynı zamanda genel ihracattan yüzde 20 pay alıyor. Dünya çapında 69 milyar ton fosfatlı taş rezervinin yaklaşık yüzde 72.4’lük kısmına tekabül eden 50 milyar tonu Fas’ta. Fosfat dışında altın, gümüş, kükürt, çinko, kobalt, bakır, kalay, barit, nikel, kurşun ve demir de önemli madenler olarak öne çıkıyor. PAZARA GİRİŞTEKİ ZORLUKLAR VE TÜYOLAR Ödeme seçenekleri: İki ülke arasındaki bankacılık sistemlerinin uyumsuzluğu nedeniyle daha önce yaşanan sorunlardan dolayı Fas ile yapılacak ticarette peşin ödeme veya benzeri düşük riskli ödeme alternatifleri kullanılabilir. Ek gümrük tarifesi: Türkiye ile Fas arasında yürürlükte olan STA çerçevesinde; Fas Hükümeti tarafından, ülkeleri aleyhine dış ticaret açığına neden olduğu gerekçesiyle başta tekstil olmak üzere Türkiye kaynaklı ithalata tek taraflı olarak tarife uygulanmaya başladı. Bu değişiklikle, Türkiye kökenli bin 200 adet ürün, STA kapsamı dışında bırakılarak, gümrük tarifesi getirildi. Tekstil sektöründe getirilen gümrük tarife oranıysa yüzde 36. KITALARLA TİCARETİN MERKEZ LİMANI Fas, ticaret anlaşmalarıyla Avrupa, ABD, Afrika ve Arap ülkeleri için ticaretin merkez limanı. AB ile Fas arasında 2000 yılında yürürlüğe giren Birlik Anlaşması’yla, tarım ürünlerine de genişletilecek şekilde endüstriyel serbest ticaret alanı kurulmasına imkan sağlandı. Bunun dışında Fas’ın, Türkiye, BAE ve ABD ile imzaladığı ikili STA’ları, Arap Ülkeleri Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması, EFTA Devletleri ile STA’nın yanı sıra Agadir Anlaşması kapsamında Mısır, Ürdün ve Tunus ile tercihli gümrük vergisi oranlarının uygulandığı anlaşmalar da yer alıyor. EN ÇOK NELER SATIYOR? Elektrik iletkenler, otomobiller, kimyevi ürünler, tekstil ürünleri, fosfat, deniz ürünleri, hava taşıtlarına ait aksam ve parçalar ile domates EN ÇOK NELER ALIYOR? Otomobil, petrol türevi enerji ürünleri, tel ve kablo, karayolu araçları için aksam ve parça, buğday ve mahlut, telefon cihazları, hava araçları ve taşkömürü

18 Ocak 2021 Pazartesi