Araştırmacılar, Alzheimer hastalığı için bir kan testinin geliştirilmesinde önemli bir ilerleme kaydederek, son derece hassas, rakip teknolojilerden daha iyi performans gösteren ve taşınabilir bir cihaza yerleştirilebilen yeni bir sensör tasarımı ortaya koydu. Optica dergisinde ayrıntılandırılan sonuçlar, ışık tabanlı teknolojinin, kan dolaşımında Alzheimer’ın göstergesi olarak görev yapan belirli proteinlerin seviyelerini başarıyla tespit edebildiğini gösteriyor.
AMİLOİD ORAN ANALİZİ
En kritik unsur, yeni cihazın birden fazla amiloid biyobelirtecini aynı anda ölçebilmesi. Böylece biyobelirteçlerin oranlarının analizi mümkün oluyor; bu ölçümün hastalığın yüksek doğruluklu bir göstergesi olarak öne çıktığı bildiriliyor. York Üniversitesi bilim insanlarının geliştirdiği proje bu adımla klinik denemelere doğru önemli ölçüde yaklaşıyor.
ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİ
York Üniversitesi, Strathclyde Üniversitesi ve São Paulo’dan araştırmacıların yer aldığı uluslararası ekip, sensörü nanoskopik düzeyde yeniden tasarlayarak cihazın performansını artırdı. Paralel oluklara dayanan önceki tasarımın yerine, yeni sensör altın nanopartiküllerle birleştirilmiş bir “nano sütunlar” ağı kullanıyor ve proteinleri tespit için yararlanılan optik sinyali büyük ölçüde güçlendiriyor.
DEĞERLENDİRME TABLOSU ÜSTÜNLÜĞÜ
Ekip, fotonikte farklı teknolojilerin hassasiyet ve sinyal–gürültü oranı gibi temel parametrelerle karşılaştırıldığı “değerlendirme tablosu”nda yeni sensörün rakip çözümlerden daha iyi skor verdiğini belirtiyor. Tasarım, amiloid biyobelirteçlerini, önceki sensörün erişmekte zorlandığı klinik açıdan kritik, ultra düşük konsantrasyonlarda saptayabildi. İlave olarak teknolojinin ölçeklenebilir ve seri üretime uygun kaldığı, “COVID testi kadar basit kullanım” hedefine yakınsadığı ifade ediliyor.
MEVCUT TESTLERE ALTERNATİF
Bugün Alzheimer tanısında kullanılan PET/MRI beyin taramaları veya invaziv lomber ponksiyon hem maliyetli, hem zaman alıcı hem de sınırlı erişilebilirliğe sahip. Yüksek doğruluklu laboratuvar tabanlı kan testleri ortaya çıkmış olsa da, bunlar büyük ve pahalı cihazlar gerektiriyor; tek test maliyeti binlerce sterline kadar çıkabiliyor.
ERİŞİLEBİLİR ERKEN TANI
York ekibinin teknolojisi, parmak ucu kan örneğiyle saniyeler içinde hastalık belirtisi gösterebilecek taşınabilir bir cihaza entegre ediliyor. Test başına tahmini 100 sterlinin altında maliyet hedefiyle, erken teşhis çok daha erişilebilir hale gelebilir; bu da hastaların hastalığın erken evrelerinde en etkili yeni tedavilere erişimini kolaylaştırabilir.
TEDAVİYLE UYUM
Yeni Alzheimer tedavilerinin, beyinde biriken yapışkan amiloid proteinlerini hedef alarak çalıştığı; bu ilaçların etkili olabilmesi için klinisyenlerin önce hastada “amiloid pozitifliği” olup olmadığını doğrulaması gerektiği vurgulanıyor. Basit ve ölçeklenebilir bir kan testi, bu tedavilere yaygın erişimi destekleyecek pratik bir yol olarak görülüyor. Vizyon, kullanıcı dostu, dünya genelindeki sağlık kuruluşlarında uygulanabilir bir cihaz.
KLİNİK DOĞRULAMA AŞAMASI
Projenin bir sonraki önemli kilometre taşı, cihazı Alzheimer hastaları ve sağlıklı kontrol grubundan alınan kan örnekleriyle doğrulamak olacak. Bu kritik aşama, testin iki grup arasında ne kadar etkili ayrım yapabildiğini nicel olarak gösterecek.
PLATFORM TEKNOLOJİ POTANSİYELİ
Teknoloji yalnızca Alzheimer ile sınırlı değil. Aynı prensip ve protokoller, Alzheimer’ın bir diğer önemli biyobelirteci fosforile tau ile Parkinson hastalığında alfa-sinüklein tespiti için de uygulanabilir. Böylece, klinisyenler için büyük bir güçlük olan farklı demans türleri arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilecek platform bir yaklaşım hedefleniyor.
UYGUN MALİYET, GENİŞ KULLANIM
Araştırma ekibi, hasta örneklerinde etkinlik kanıtı gerekliliğini vurgulamakla birlikte, bu teknolojik ilerlemenin yaygın testlerin kapısını açabilecek, uygun maliyetli ve taşınabilir bir araç olarak büyük vaat taşıdığını değerlendiriyor. Sonuçlar, erken tanı, tedaviye erişim ve sağlık sistemlerinin yükünü azaltma bakımından dikkat çekici bir potansiyeli işaret ediyor.
