Savaş buğdayda öngörüleri sarstı

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Uluslararası Hububat Konseyi (IGC), 2021-2022 sezonu buğday üretiminin bir önceki sezona göre 8 milyon ton artarak 781 milyon tona yükseleceğini tahmin ediyordu. Tüketimin de 12 milyon ton artarak 783 milyon ton olacağını öngörüyordu. Stok miktarının ise 2 milyon ton azalarak 276 milyon tona düşeceği yine öngörüler arasındaydı. Ancak sene başında yapılan bu öngörülerin karşısına Rusya ile Ukrayna arasında yaşanılan savaşın getirdiği tedarik sorunu çıktı.

TARIMDA ZİNCİRLEME ETKİ

Küresel pazara yılda 44 milyon ton buğday tedarik eden Rusya; ihracatta birinci sırada yer alırken, Ukrayna ise 17 milyon ton buğday satışı ile beşinci sırada. İki ülkenin küresel buğday ihracatındaki payının yüzde 29 olması da piyasadaki sarsıntıyı artırıyor. Azak Denizi ve Karadeniz’deki birçok limanın kapalı olması, yaptırımların başlaması, sigorta yapılamaması, lojistik maliyetlerinin yüksek olması ve bazı gemilerin savaş bölgesine yönelik rotaları kullanmayı tercih etmemesi, sorunu daha da ağırlaştırıyor. Uzmanlar, Rusya ve Ukrayna’nın aynı zamanda gübre ve gübre kimyasalları alanında dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almasının gübre fiyatlarında da önemli bir baskı oluşturduğuna ve nerdeyse tüm tarım emtialarına yayılan bir maliyet artışına sebep olduğuna dikkat çekiyor.

TÜRKİYE’NİN DURUMU

Buğday ithalatındaki küresel sıralamaya bakıldığında; Mısır, Çin, Endonezya, Türkiye ve Bangladeş ilk sıralarda yer alıyor. Türkiye’nin küresel buğday ithalatındaki payı, 2020-2021 döneminde yüzde 4.7 seviyesinde gerçekleşti. Yıllık ortalama 19 milyon ton buğday tüketen Türkiye’nin buğday üretimine bakıldığında; 2020 yılında 20.5 milyon ton olan üretim, kuraklığın etkisiyle 2021 yılında yüzde 13.9 azalarak 17.7 milyon tona düştü. Bu yıl iyi giden yağışların etkisiyle yeniden toparlanma bekleniyor. Türkiye’nin dünya un ihracatında birinci, makarna ihracatında ikinci sırada yer alması, buğday ithalatının ana sebepleri arasında gösteriliyor. Geçtiğimiz yıl yaklaşık 9 milyon ton buğday ithal eden Türkiye, söz konusu miktarın yaklaşık yüzde 65’ini Rusya’dan, yüzde 15’ini de Ukrayna’dan karşılamıştı. Buğday ithalatında Rusya ve Ukrayna’yı; Kanada, Meksika ve Litvanya takip ediyor.

AYÇİÇEK İHRACATINDA DA HESAPLAR DEĞİŞTİ

Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş, küresel ayçiçek ihracatına da önemli ölçüde zarar verdi. Savaştan önceki uluslararası araştırma raporlarına göre; 2020-2021 döneminde 49.30 milyon ton olan küresel ayçiçek üretiminin Ukrayna, Rusya ve Avrupa Birliği’ndeki artışa bağlı olarak 57.26 milyon tona yükseleceği öngörülüyordu. Tüketimin ise 49.68 milyon tondan 56.60 milyon ton seviyesine yükseleceği tahmin ediliyordu. Ayçiçek yağının kullanımının küresel olarak rekor seviyelerde artmasına sebep olarak kolza üretiminin azalmasıyla oluşan kolza yağı açığı gösteriliyordu. Yine bu süreçte küresel ayçiçek ihracatında yüzde 22 payı olan Rusya ile yüzde 9 payı olan Ukrayna’da gerçekleşecek üretim artışı da ayrı bir önem taşıyordu.

TÜRKİYE’NİN YETERLİLİK ORANI

Türkiye’nin durumuna bakıldığında, 2020’de yağlık ayçiçeği üretimi 1.9 milyon ton seviyesinde gerçekleşirken, yeterlilik oranı yüzde 60.1 oldu. 2021 yılı üretimi ise önemli bir artış göstererek 2.42 milyon tona yükseldi. Türkiye’nin 2020 yılı ayçiçeği tohumu ithalatı 1.14 milyon ton seviyesinde gerçekleşti. Ayçiçeği tohumu ithalatında öne çıkan ülkeler ise Rusya ve Bulgaristan. 2020’nin ilk 11 ayında 1.02 milyon ton olan ithalatın, 2021’in ilk 11 ayında yüzde 32 azalışla 696 bin tona düşmesi de dikkat çekti.

14 Mart 2022 Pazartesi

Etiketler : Sektörel