İsrail-İran çatışmasının başlamasına ilk tepkiyi veren petrol fiyatlarındaki artış, ilk günlerde yüzde 10’lara kadar çıktı. Bu tepkinin tek nedeni, petrol üretilen bölgeye saldırılması değil, dünyanın en büyük petrol sevkiyat noktalarından Hürmüz Boğazı’nın kapanma riski oldu. Asya’ya giden petrolün yüzde 70’inin Hürmüz Boğazı’ndan geçtiğini hatırlatan gözlemciler, bu durumun küresel ekonomiyi etkileyeceğine dikkat çekiyor. Bu endişeyi ilk dile getiren, Küresel Risk Yönetimi Araştırma Başkanı Arne Lohmann Rasmussen oldu. Rasmussen, saldırılar üzerine LinkedIn hesabından, “En büyük kabusun Hürmüz Boğazı’nın kapanması olacağı” yorumunu yaptı.
HEM KOZ HEM BÜYÜK RİSK
London Energy Club Başkanı Mehmet Öğütçü ise Hürmüz Boğazı’nın İran’ın elindeki en güçlü koz olduğunu söyleyerek, şu yorumu yaptı: “Ancak bu kozu kullanırsa önemli kayıpları da olabilir. Hürmüz’ün kapanmasıyla Bahreyn’de konuşlanan ABD’nin 5. filosu müdahale eder. Çin, Hindistan ve Körfez ülkeleri ile İran’ın arası bozulur. Kendisinin de bu boğazdan ticareti var. Dolayısıyla ölümkalım aşamasına kadar Hürmüz kozunu kullanmaz. Ama iyi bir satranç oyuncusu olan İran bunu en sona saklar.” İran ve İsrail arasındaki çatışmanın etkisiyle Goldman Sachs da petrol fiyatlarının yakın vadede varil başına 90 doların üzerine çıkma potansiyeli olduğunu tahmin ediyor. Goldman Sachs, düzeltilmiş 2025 yaz fiyat tahmininde daha yüksek bir jeopolitik risk primini de dikkate aldı. Bununla birlikte banka, “Ortadoğu’da petrol arzında herhangi bir kesinti olmayacağını varsayıyoruz ve tahminimiz, ABD kaya petrolü dışındaki güçlü arz artışının Brent/WTI petrol fiyatlarını 2025’in dördüncü çeyreğinde 59/55 dolara ve 2026’da 56/52 dolara düşüreceği yönünde” yorumunu yaptı.
6 AY SONRA TOPARLAR
Banka, petrol fiyatlarıyla ilgili şu senaryoları öngörüyor: İlk senaryo, İran’ın ihracat altyapısına gelebilecek olası hasarın, İran arzını altı ay boyunca günde 1.75 milyon varil azaltacağını ve sonrasında kademeli olarak toparlanacağını varsayıyor.
100 DOLAR İHTİMALİ
İkinci senaryoda banka, daha geniş bölgesel petrol üretiminin veya nakliyesinin olumsuz etkilendiği aşırı uç senaryolarda petrol fiyatlarının daha da keskin yükselebileceğini ekledi. Küresel petrol üretiminin yaklaşık 1/5’inin aktığı Hürmüz Boğazı üzerinden ticaretin kesintiye uğraması çok daha az olası görünse de yatırımcılar ve politika yapıcılar bu riske odaklanıyor. Çünkü çekirdek OPEC+ üreticileri, bu aşırı uç senaryoda yedek kapasitelerini kullanamayabilir. Goldman, bununla ilgili ise “Önceki analizlerimize dayanarak, uzun süreli bir kesinti durumunda aşırı uç senaryoda petrol fiyatlarının varil başına 100 doları aşabileceğini tahmin ediyoruz” yorumunu yaptı. Almanya Merkez Bankası Başkanı Joachim Nagel de yeni hükümetin ekonomi programına ilişkin beklentilerini açıklarken, “Uzun süreli ve ciddi bir çatışmanın ortaya çıkması halinde, petrol fiyatları önemli ölçüde artabilir” uyarısında bulundu.
ACİL STOK VAR
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol ise İsrail ve İran arasındaki gerilimin petrol piyasasına yansımalarını takip ettiklerini belirterek, “Piyasalarda şu anda tedarik iyi seviyede, ancak gerekirse harekete geçmeye hazırız” dedi. Birol, İsrail’in İran’a saldırısı sonrası
petrol piyasasında yaşanan gelişmelere ilişkin sosyal medya hesabından paylaşımda bulundu. IEA’nın İsrail-İran geriliminin petrol piyasaları üzerindeki etkisini takip ettiğini belirten Birol, şu açıklamayı yaptı: “Piyasalarda şu anda tedarik iyi derecede, ancak gerekirse harekete geçmeye hazırız. IEA’nın petrol güvenliği sistemi, 1.2 milyar varilin üzerinde acil durum stokuna sahip ve bu sistem, dünya ekonomisinin korunmasında hayati önem taşıdığını kanıtladı.”
