ABD, özel finansman olanaklarını genişletmek ve gelişmiş nükleer reaktörlerin ticarileşme sürecini hızlandırmak için yeni bir pilot program başlattı. ABD Enerji Bakanlığı (DOE), ulusal laboratuvarların dışında gelişmiş reaktör tasarımlarının test edilmesini hedefleyen programla ilgili resmi duyuruyu yaptı.
Bakanlık, test reaktörlerini inşa edip işletmeye talip olan Amerikalı şirketlerden başvuru beklediğini bildirdi. Bu adım, eski ABD Başkanı Donald Trump’ın 2019’da imzaladığı “Nükleer Reaktör Testlerinin Reformu” başlıklı yürütme emrine dayandırılıyor.
HEDEF TARİH: 4 TEMMUZ 2026
Pilot program kapsamında en az üç reaktörün 4 Temmuz 2026 tarihine kadar "kritikliğe" ulaşması, yani zincirleme fisyon reaksiyonu başlatabilecek seviyeye gelmesi amaçlanıyor. Bu, özel sektör oyuncularının nükleer teknolojilerini daha hızlı geliştirmesi ve test ortamı dışında da uygulayabilmesi açısından önemli bir eşik olacak.
Enerji Bakanlığı açıklamasında, pilot uygulamanın Savunma Bakanlığı ve özel sektörün mikroreaktör test sahaları gibi mevcut çabalarını destekleyecek şekilde planlandığı belirtildi.
LİSANSLAMA VE FİNANSMAN KOLAYLIĞI
Atom Enerjisi Yasası kapsamında sağlanacak DOE izni, özel finansmanın önünü açacak ve gelecekteki ticari lisanslama süreçlerini hızlandıracak. Böylece, özel şirketlerin geliştirdiği reaktörlerin pazara girişi daha kısa sürede mümkün hale gelecek.
Ayrıca, pilot programda başvuru sahiplerinin teknolojik hazırlık düzeyleri, finansal yapılabilirlikleri, saha değerlendirme sonuçları ve kritikliğe ulaşma planları gibi kriterlere göre rekabetçi bir şekilde seçileceği ifade edildi.
ÇİN HIZLI YÜKSELİYOR
Öte yandan, küresel nükleer enerji yarışı giderek kızışıyor. Çin, bu yılın başlarında çok sayıda yeni nükleer enerji projesine onay verdi. “Çin Nükleer Enerji Gelişim Raporu 2025” verilerine göre Çin’in faal, inşa halinde veya onaylı 102 reaktörü bulunuyor. Bunlar toplamda 113 milyon kilovatlık kurulu kapasiteyi temsil ediyor.
Mayıs 2025 itibarıyla ABD’nin 94 faal reaktörü bulunurken, Çin 58, Fransa ise 57 reaktörle sıralamayı takip ediyor. Ancak Çin’in, küresel liderliği hedefleyen yeni yatırımlarıyla bu tabloyu hızla değiştirmesi bekleniyor.
LİNGLONG-1 DÜNYADA BİR İLK
Çin'in dikkat çeken projeleri arasında, 105 MW kapasiteli, erimeye dayanıklı nükleer reaktör ile dünyanın ilk kara tabanlı küçük modüler reaktörü olan Linglong-1 de yer alıyor. Linglong-1’in, Çin'in karbon emisyonlarını azaltma çabalarında kritik rol oynaması bekleniyor.
ABD’nin başlattığı yeni program, bu alanda rekabetin daha da artacağını ve özel sektörün nükleer inovasyonlarda daha fazla söz sahibi olacağını gösteriyor.
