NASA, Southwest Araştırma Enstitüsü’nden (SwRI) Dr. Andrés Muñoz-Jaramillo liderliğinde geliştirilen Surya adlı temel yapay zeka modelini bilim insanlarının kullanımına sundu. Surya, Güneş Dinamikleri Gözlemevi’nden (SDO) elde edilen yüksek çözünürlüklü verilerle eğitildi.
Dr. Muñoz-Jaramillo, modeli ‘güneş fiziği için görsel bir GPT’ olarak tanımlıyor. Araştırmacıya göre Surya, güneşin görsel dilini öğrenerek koronal kütle atımları gibi uzay hava olaylarını öngörmede güçlü bir araç sunacak.
BÜYÜK VERİYİ YORUMLUYOR
SDO, 15 yılı aşkın süredir güneş atmosferini farklı dalga boylarında gözlemliyor. Ortaya çıkan dev veri setleri, ancak yapay zeka ile anlamlandırılabiliyor. NASA, Surya ile bu verilerin zamansal ve mekansal olarak hizalanmasını sağladı ve cihaz bozulmalarını düzelterek tam çözünürlüklü bir eğitim seti oluşturdu.
Surya, yalnızca güneş görüntülerini değil, manyetogramlar ve ışınım verileri gibi diğer güneş fiziği ölçümlerini de kapsayacak şekilde genişletilecek. Böylece, güneş-heliosfer sisteminin birleşik yapay zeka modeli oluşturulabilecek.
UZAY HAVA TAHMİNLERİ
NASA Genel Merkezi Baş Bilim Veri Sorumlusu Kevin Murphy, Surya’nın önemini şu sözlerle vurguladı:
“NASA’nın derin bilimsel uzmanlığını en yeni yapay zeka modelleriyle birleştirerek veri odaklı bilimi hızlandırıyoruz. Güneşin karmaşık davranışlarını benzeri görülmemiş bir hız ve doğrulukla analiz etmek artık mümkün olacak.”
Uzay hava olayları; enerji şebekeleri, iletişim ağları, havacılık ve tarım üzerinde ciddi etkiler yaratabiliyor. Surya, bu olayların daha doğru öngörülmesini sağlayarak kritik sektörler için erken uyarı mekanizmalarını güçlendirecek.
ULUSLARARASI İŞ BİRLİĞİ
Surya projesi, NASA’nın Alabama’daki Marshall Uzay Uçuş Merkezi’nde bulunan IMPACT AI birimi ile IBM iş birliğinde geliştirildi. Projede SwRI, Princeton Üniversitesi, Colorado Boulder Üniversitesi, Georgia Eyalet Üniversitesi, NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi, Jet Tahrik Laboratuvarı ve SETI Enstitüsü gibi birçok kurum yer aldı.
Muñoz-Jaramillo, modelin geliştirilme sürecini şu sözlerle özetledi:
“Görevimiz, yalnızca boşlukları doldurmak değil, geleceği tahmin etmektir. Surya, güneşin görsel dilini çevirmeyi öğrenerek bunu başarıyor. Bu, İspanyolcadan Portekizceye çeviri yapmak gibi; farklı görünümler olsa da aynı fizik konuşuluyor.”
