NASA, SPHEREx uzay teleskobu ve PUNCH güneş misyonu için bu gece saatlerinde başarılı bir şekilde fırlatma işlemi gerçekleştirdi. Bu tarihi fırlatma, beklenmedik gecikmeler, Kaliforniya orman yangınlarının sebep olduğu aksilikler ve NASA’daki gecikmelerin ardından geldi. SPHEREx ve PUNCH’ın birleşik ağırlığının yaklaşık 756 kilogram olduğu belirtiliyor.
SPHEREx EVRENİN GİZEMLERİNİ ÇÖZECEK
SPHEREx’in 488 milyon dolarlık misyonu, James Webb Uzay Teleskobu’nun (JWST) 2021 Noel Günü’ndeki fırlatılışını anımsatıyor. SPHEREx de JWST gibi, insan gözüyle görülemeyen kızılötesi dalga boylarında çalışıyor. Bilim insanları, bu dalga boylarını evrenin genişlemesi nedeniyle önemsiyor. Genişleme, ışığın dalga boylarını uzatarak kızılötesi spektruma kaydırıyor. SPHEREx, bu görünmez dalga boylarını algılayarak evrenin derinliklerine ışık tutacak.
SPHEREx’in temel farkı ise JWST’nin aksine, daha geniş bir gökyüzü haritalaması yapacak olması. NASA, insanlık tarihinde ilk kez tüm gökyüzünü 102 kızılötesi renkte haritalandırılacağına dikkat çekti.
SPHEREx, güneşle eşzamanlı bir kutup yörüngesine yerleşecek. Bu yörünge, teleskobun güneşin ısısından korunmasını sağlayacak. Her bir 98 dakikalık yörünge turunda SPHEREx, gökyüzünün 360 derecelik bir şeridini görüntüleyecek ve altı ay içinde tam bir gökyüzü haritası çıkaracak.
PUNCH GÜNEŞİN SIRLARINI ARAŞTIRACAK
165 milyon dolarlık PUNCH misyonu ise doğrudan Güneş’i hedef alıyor. PUNCH (Polarimetre to Unify the Corona and Heliosphere), Güneş'in dış atmosferi olan koronanın nasıl güneş rüzgârına dönüştüğünü inceleyecek.
Güneş rüzgârı, heliosfer adı verilen bir kabarcık oluşturarak tüm güneş sistemini sarıyor. Bilim insanları bu dinamikleri tam olarak anlayabilmiş değil, ancak PUNCH’ın sağlayacağı veriler, uzay hava tahminlerini iyileştirmeye yardımcı olabilir. Güneş’ten gelen koronal kütle püskürmeleri (CME) elektrik şebekelerine zarar verebilir, GPS sinyallerini bozabilir ve astronotlar için tehlike yaratabilir.
PUNCH, üçü geniş alan görüntüleyici ve biri dar alan görüntüleyici olmak üzere dört küçük uydudan oluşuyor. Dar alan görüntüleyici, yapay bir güneş tutulması oluşturabilecek ve korona çok daha yüksek çözünürlükte görüntülenebilecek. Geniş alan görüntüleyicileri ise koronanın ve güneş rüzgârlarının 3 boyutlu haritasını çıkaracak.
İKİ GÖREV, İKİ FARKLI HEDEF
SPHEREx ve PUNCH, NASA'nın uzay araştırmalarındaki maliyet ve verimlilik hedeflerine de hizmet ediyor. Bu iki görev için aynı fırlatma aracı kullanılarak maliyetler minimize edildi.
Görev ekipleri, her iki uzay aracının yörüngelerine başarılı şekilde yerleşmesini ve ekipmanlarının sorunsuz çalışmasını sağlamaya odaklanacak. PUNCH’ın en az iki yıl, SPHEREx’in ise iki yıl boyunca görev yapması planlanıyor. SPHEREx’in, Samanyolu’ndaki 100 milyondan fazla yıldızla birlikte 450 milyondan fazla galaksiden veri toplaması bekleniyor.
Uzayın derinliklerini keşfetme yarışında NASA’nın iki yeni gözlemcisi, bilim dünyasında büyük bir heyecan yaratmış durumda. James Webb ve SPHEREx, evrenin sırlarını çözmek için birlikte çalışırken, PUNCH ise güneşin gizemlerini ortaya çıkaracak.
