Aralık 2024’te keşfedilen 2024 YR4 adlı gök cismi, ilk hesaplamalarda 2032 yılında Dünya’ya çarpma olasılığı %3,1 görüldüğü için hızla küresel ilgi çekmişti. Bu çapta (yaklaşık 55 metre) bir asteroitin doğrudan Dünya’ya isabeti, tek bir kenti yok edebilecek etki anlamına geldiğinden, erken uyarı bilim çevrelerinde geniş yankı buldu. Ancak takip gözlemleri ve yörünge çözümlemeleriyle Şubat 2025’e gelindiğinde, Dünya’ya çarpma ihtimali %0,28 (yaklaşık 360’ta 1) seviyesine geriledi. Buna karşın, uzmanların asıl endişesi artık Ay’la olası bir çarpışma senaryosu.
AY TOZU TEHDİDİ
Ay yüzeyine muhtemel bir darbe, geniş bir regolit bulutu (toz ve küçük kaya parçaları) oluşturacak. Modeller, bu enkaz bulutunun, Dünya yörüngesindeki mikrometeoroid akışını arka planın 1.000 katına kadar yükseltebileceğini gösteriyor. Böyle bir parçacık dalgası; uydular, uzay istasyonları ve yörüngedeki astronotlar için ciddi risk yaratabilir. Araştırma ekibi, “astronotları ve uzay araçlarını tehdit eden” bu tür mikrometeoroid püskürmelerinin başlı başına ele alınması gereken bir risk olduğunun altını çiziyor.
SAPTIRMA RİSKİ BÜYÜK
Bilim insanları, 2024 YR4’ün kütlesi ve iç yapısı gibi kritik fiziksel parametreler tam bilinmediği için, kötü uygulanmış bir saptırma manevrasının gökcismini Dünya’ya daha da yaklaştırma riski taşıdığı uyarısını yapıyor. 2022’deki DART deneyi, Dimorphos’a kontrollü çarpışmayla yörünge değiştirmenin mümkün olduğunu göstermişti. Ancak mevcut durumda, 2032 öncesinde sınırlı gözlem süresi ve hedef cismin fiziksel belirsizlikleri, DART benzeri “iterek saptırma” yaklaşımını daha güç ve riskli kılıyor.
PARÇALAMA STRATEJİSİ
Bu kısıtlar nedeniyle önerilen strateji, “itmek yerine parçalamak”. Uzmanlar, DART benzeri fakat saptırma değil parçalama amacı taşıyan bir kinetik çarpma görevinin öncelikli seçenek olabileceğini belirtiyor. Böyle bir görev, YR4’ü Ay’a ulaşmadan önce çoklu parçaya ayırarak risk profilini daha yönetilebilir seviyelere çekebilir.
NÜKLEER “SON ÇARE”
Eğer kinetik parçalama yeterli olmazsa, araştırmacılar nükleer seçeneğin yedekte hazırlanmasını savunuyor. Senaryoya göre, roketle taşınan bir nükleer aygıt, asteroitin üzerinde ya da yakınında patlatılarak şok ısısı ve buharlaşma basıncı ile kütleyi çoklu fragmana ayırabilir; bu, Ay’a çarpma etkisini kritik ölçüde azaltma potansiyeli taşır. Her ne kadar bu yaklaşım uzayda hiç test edilmemiş olsa da, teorik ve mühendislik açıdan çalışılır bir “son savunma hattı” olarak masada tutuluyor.
ZAMAN BASKISI
2032’deki yakın geçiş penceresine yetişmek için fırlatma takvimi kritik: Nükleer bir görevin 2029 sonu–2031 sonu arasında başlatılması gerekiyor. Bilim insanları, bu dosyanın, gerçek bir tehlike oluşmadan önce detaylı görev tasarımları, operasyon protokolleri ve uluslararası koordinasyon açısından gezegen savunmasına hız kazandırması gerektiğini vurguluyor.
OLASILIK TABLOSU
Tüm bu planlamalara karşın, mevcut hesaplar 2024 YR4’ün Ay’ın yanından zararsız geçme olasılığını %96 düzeyinde veriyor. Yine de araştırmacılar, belirsizlikler ve potansiyel etkiler göz önüne alındığında, 2024 YR4 vakasının gezegen savunması için değerli bir prova olduğunda hemfikir.
