Sant Pau Araştırma Enstitüsü (IR Sant Pau), Hospital de Sant Pau Klinik Biyokimya Servisi ve İspanyol Diyabet ve İlgili Metabolik Hastalıklar Biyomedikal Araştırma Ağı’ndan (CIBERDEM) araştırmacılar, Alzheimer hastalığı olan kişilerde kolesterolün nöronlara ulaşmasında ciddi bir bozulma yaşandığını saptadı.
GENETİK RİSK FAKTÖRLERİ ÖNE ÇIKIYOR
Beyin omurilik sıvısındaki lipoproteinlerin kolesterol taşıma etkinliğinin azaldığı tespit edilen araştırmada, bu sorunun Alzheimer için en güçlü genetik risk faktörlerinden biri olan APOE4 varyantı ile bağlantılı olabileceği belirtildi. Uzmanlar, APOE4’e sahip kişilerin, özellikle de homozigot olanların, Alzheimer hastalığına yakalanma olasılığının çok daha yüksek olduğunu uzun süredir biliyor ancak bu ilişkinin mekanizmalarını yeni yeni aydınlatıyor.
LİPİT METABOLİZMASINDAKİ KIRILGANLIK
Beyin, kolesterolü doğrudan kan dolaşımından alamıyor ve gereksinim duyduğu tüm kolesterolü yerel olarak üretiyor. Kolesterolün nöronlara aktarımı ise özel lipoproteinler aracılığıyla gerçekleşiyor. Araştırmacılar, 10 Alzheimer hastası ve 10 sağlıklı bireyden alınan beyin omurilik sıvısı örneklerinde, astrositlerden sıvıya kolesterol salımının benzer düzeyde olduğunu, ancak Alzheimer hastalarında nöronal kolesterol alımının ciddi şekilde bozulduğunu gözlemledi.
APOE4’ÜN ETKİLERİ DERİNLEŞİYOR
Ekip, APOE3 ve APOE4 içeren rekombinant lipoprotein nanopartikülleri kullanarak yaptığı laboratuvar testlerinde, APOE4 taşıyan partiküllerin nöronlara kolesterolü çok daha düşük bir verimlilikle ilettiğini ortaya koydu. Bu bulgu, söz konusu genetik varyantın, beyin kolesterol metabolizmasında doğrudan bir bozukluğa yol açabileceğini düşündürüyor.
YENİ TEDAVİLER İÇİN UMUT
Araştırmacılar ayrıca, Alzheimer hastalığıyla ilişkili olarak lipoprotein parçacıklarıyla ilişkili 27 proteinde değişim buldu; bu proteinlerin doğrudan kolesterol metabolizmasıyla ilgili olmaması ise, beyin lipit metabolizmasının düşündüğümüzden çok daha karmaşık olduğunu gösteriyor. Uzmanlara göre, kolesterolün nöronlara etkin taşınamaması, nöronal kırılganlığa ve ilerleyici dejenerasyona katkıda bulunabiliyor.
ORTAK MEKANİZMALAR ARAŞTIRILIYOR
Çalışmayı yürüten ekip, aynı sorunun Down sendromu gibi genetik olarak riskli başka gruplarda da görülüp görülmediğini anlamak üzere yeni bir araştırma başlatıyor. Uzmanlar, bu bozulmanın başka genetik bağlamlarda da olup olmadığını araştırarak, lipit metabolizmasını hedefleyen yeni tedavi yaklaşımlarının önünü açmayı hedefliyor.
