Dünya genelinde 2 milyar Müslüman tüketicinin gıda ve içecek harcamaları toplamı 2023 yılında yaklaşık 1.43 trilyon dolar oldu. Bu rakamın 2028’e kadar 1.94 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Türkiye’nin, kapsamlı sertifikasyon, akreditasyon ve kalite yönetiminin etkin bir şekilde yürütülmesiyle helal gıda pazarında stratejik bir üretim ve ihracat merkezi haline gelmesi mümkün. 2020’de başlayan pandemi, tüketicilerin sağlık ve hijyen konusundaki hassasiyetlerini önemli ölçüde artırarak helal gıda ürünlerine olan talebin daha da yükselmesini sağladı. Bu durum sektörün kurumsallaşmasını ve standartlara dayalı bir yapıya kavuşmasını hızlandırdı.
İç pazarda perakende zincirleri, oteller, restoranlar ve toplu tüketim alanlarındaki işletmeler de tedarikçilerinde helal uygunluk şartı aramaya başladı. Türkiye’nin gerek kurumsal gerekse mevzuat altyapısını kurması, firmaların da helal gıda standartlarına uymasıyla birlikte helal gıda pazarı istikrarlı bir şekilde büyüdü. Özellikle İslam ülkeleri başta olmak üzere genişleyen pazarlar, Türkiye menşeli helal belgeli ürünleri daha çok tercih etmeye başladı. Bu durum, Türkiye’yi küresel helal gıda pazarında stratejik bir üretim ve ihracat merkezi haline getiriyor.
BÜYÜYEN BİR PAZAR
Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) Başkanı Zafer Soylu, helal gıda sektörünün küresel ölçekte hızla büyüyen, dinamik bir pazar olduğunu belirterek, 2024-2025 Küresel İslami Ekonomi Raporu’na göre, 2023’te dünya genelinde 2 milyar Müslüman tüketicinin gıda ve içecek harcamaları toplamının yaklaşık 1.43 trilyon dolar seviyesinde olduğunu söyledi. Bu rakamın 2028’e kadar 1.94 trilyon dolara ulaşacağını belirten Soylu, şu bilgiyi verdi: “Türkiye’deki helal uygunluk değerlendirme kuruluşlarını HAK akreditasyonu ile uluslararası standartlar çerçevesinde güçlendirerek, Türkiye menşeli helal ürünlerin global pazarda daha çok kabul görmesini amaçlıyoruz. Üretimden tüketime, tedarik zincirinin tüm aşamalarında uluslararası helal standartlarının titizlikle uygulanması, Türkiye’nin rekabet gücünü artırıyor. Türkiye’nin helal gıda pazarındaki payının artırılması, kapsamlı sertifikasyon, akreditasyon ve kalite yönetiminin etkin bir şekilde yürütülmesiyle mümkün olacak. Ayrıca, ihracat stratejilerinin geliştirilmesi, hedef pazarların belirlenmesi ve bu pazarlara yönelik planların oluşturulması da sektörde büyümeyi destekliyor.”
DEĞİŞEN TRENDLERE DİKKAT
Soylu, helal gıda pazarında son yıllarda trendlerin değiştiğini, artık tüketicilerin sağlıklı, çevre dostu ve katkı maddesi içermeyen gıda talep ettiğini söyledi. Soylu, şöyle konuştu: “Tüketiciler, bir ürünün helal olmasının yanı sıra, hayvanın hangi yemle beslendiği, nasıl kesildiği, işlendiği, ambalajlandığı ve taşındığı gibi tüm süreçlerin helal standartlara uygun olmasını talep ediyor. Aynı zamanda dijitalleşmeyle üretimden tüketime kadar olan süreçlerde şeffaflık ve takip edilebilirlik de tüketici beklentileri arasında öne çıkıyor. Bu çerçevede, helal gıdaya dair beklentiler yalnızca son ürünün içeriğiyle sınırlı kalmayıp, üretimin her aşamasına kadar uzanıyor. Bu faktörler, tüketici nezdinde doğrudan güven unsuruna dönüşüyor.”
TÜRKİYE AVANTAJLI
Türkiye Gıda İşverenleri Sendikası (TÜGİS) Yönetim Kurulu Başkanı Kaan Sidar ise helal gıda pazarının, artık sadece dini hassasiyetlere değil, hijyen ve güvenilirlik kriterlerine de dayalı küresel bir büyüme alanı haline geldiğini kaydetti. Türkiye’deki şirketlerin güçlü üretim kapasitesi ve lojistik avantajlarıyla bu pazarda önemli bir potansiyeli olduğunu belirten Sidar, şunları söyledi: “Üretim gerçekleştiren firmalar açısından küresel pazarda başarılı olmanın yolu, güçlü sertifikasyon altyapısı, sürdürülebilir tedarik zinciri ve tüketici beklentilerine uygun ürün çeşitliliğinden geçiyor. Dolayısıyla bu pazarı Türkiye için niş bir alan değil, stratejik bir büyüme fırsatı olarak görüyoruz.”
NASIL BAŞVURULUR?
Zafer Soylu, başvuru süreci hakkında şu bilgileri verdi: “Helal Akreditasyon Kurumu, doğrudan ürünlere yönelik helal belgesi düzenleyen bir kurum değil. Helal belgelendirme kuruluşlarını ilgili kriterlere göre denetleyip yetkin olmaları halinde yetkilendiren, yani akredite eden Türkiye’deki tek yetkili otorite. Helal belgesi almak isteyen firmalar, öncelikle faaliyet gösterdikleri sektöre uygun olarak Helal Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilmiş helal belgelendirme kuruluşlarından biriyle iletişime geçmeli. Bu kuruluşlar, HAK’ın resmi web sitesinde yayımlanıyor. Başvuru için firmalar, seçtikleri belgelendirme kuruluşuna gerekli dokümanları iletir. Genellikle başvuru; ürün tanıtımı, üretim süreçleri, kullanılan hammaddeler, tedarik zinciri bilgileri ve kalite yönetim sistemine dair dokümanları içeriyor. Başvurunun ardından belgelendirme kuruluşu, ön değerlendirme ve uygun görülürse üretim tesislerinde detaylı saha denetimleri yapıyor. Denetimlerde başarılı olan firmalar, helal uygunluk belgesi almaya hak kazanıyor. Böylece firmalar iç pazarda ve uluslararası ticarette güvenilirlik ve geçerlilik belgesi almış oluyor.”
FİRMALAR NELERE DİKKAT ETMELİ?
HAK Başkanı Zafer Soylu, helal gıda sertifikası alma süreçlerinde firmaların dikkat etmesi gerekenleri şöyle sıraladı: n Helal gıda sertifikası almak isteyen firmalar, öncelikle helal üretim ilkelerini tüm üretim süreçlerine entegre etmeli.
-Bu kapsamda, ürün bileşenlerinin helal kaynaklı olması, kullanılan katkı maddeleri, enzimler ve işlem yardımcıları gibi tüm girdilerin menşei açıkça belirlenmeli; tedarik zincirinin her halkasında izlenebilirlik sağlanmalı.
-Aynı zamanda kesim, işleme, ambalajlama, depolama ve taşıma süreçlerinin de helal standartlara uygun şekilde yürütülmesi önemli.
- Firmaların, İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) tarafından yayımlanan helal standartlar ile Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) tarafından yayımlanan ilgili teknik standartlara uygunluk göstermesi, hem belge sürecini kolaylaştırıyor hem de uluslararası düzeyde kabul edilebilirliği artırıyor.
- Sertifikasyon sürecinde, belgelendirme kuruluşlarının Helal Akreditasyon Kurumu tarafından denetlenip akredite edilmiş olması da belgenin geçerliliği ve güvenilirliği açısından kritik.
-Firmalar, yalnızca belge almak amacıyla değil, helal kalite anlayışını kurumsal yapıya yerleştirecek şekilde hazırlanmalı.
