Hawaii'deki güçlü Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu'nu kullanan araştırmacılar, Güneş'in korona olarak bilinen dış atmosferinde küçük ölçekli burulma Alfvén dalgalarının ilk doğrudan kanıtını yakalayarak güneş fiziğinde büyük bir ilerleme kaydetti. Bu küçük, sabit dalgaların, Güneş'in dış atmosferinin milyonlarca dereceye kadar ısınmasından sorumlu olabileceği düşünülüyor.
Nature Astronomy dergisinde yayımlanan keşif, şu anda dünyanın en güçlü güneş teleskobu olan ABD Ulusal Bilim Vakfı'na (NSF) ait Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu'nun şimdiye kadar yakaladığı en ayrıntılı güneş gözlemleri kullanılarak gerçekleştirildi.
80 YILLIK BİLMECE
Bu sonuçlar, Güneş'in en kalıcı bilmecelerinden birinin çözülmesine yardımcı olabilir: Güneş'in korona adı verilen dış atmosferi milyonlarca derecede yanarken, altındaki yüzey yaklaşık 5.500°C gibi nispeten serin bir sıcaklıkta neden kalıyor?
İlk olarak 1942 yılında Nobel ödüllü fizikçi Hannes Alfvén tarafından ortaya atılan Alfvén dalgaları, Güneş'in büyük bir kısmını oluşturan aşırı ısınmış, elektrik yüklü gaz olan plazma aracılığıyla enerji aktaran manyetik dalgalanmalardır. Bilim insanları daha önce, genellikle güneş parlamalarıyla bağlantılı olan bu dalgaların daha büyük versiyonlarını tespit etmişlerdi. Ancak bu, Güneş'e güç sağlamada hayati bir rol oynadığına inanılan daha küçük ve sürekli kıvrılan dalgaların doğrudan gözlemlendiği ilk sefer oldu.
BURULMA HAREKETLERİ
Araştırmaya Northumbria Üniversitesi'nden Profesör Richard Morton liderlik etti. Morton, bu keşfin, kökeni 1940'lara dayanan bu dalgalar için uzun süren bir arayışı sonlandırdığını, nihayet koronadaki manyetik alan çizgilerini ileri geri büken bu burulma hareketlerini doğrudan gözlemleyebildiklerini açıkladı. Bu atılım, türünün en gelişmiş koronal cihazı olan Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu'nun Cryo-NIRSP adlı cihazının benzersiz yetenekleri sayesinde mümkün oldu. Bu son teknoloji spektrometre, koronadaki inanılmaz derecede ince ayrıntıları görebiliyor ve plazmanın hareketindeki değişikliklere karşı oldukça hassas.
Profesör Morton, veri analizinde yeni analitik teknikler geliştirdi. Morton, Güneş koronasındaki plazmanın hareketinin sallanma hareketleriyle belirlendiğini ve bunların burulma hareketlerini maskelediğini, bu nedenle burulmayı bulmak için sallanmayı ortadan kaldırmanın bir yolunu geliştirmesi gerektiğini ifade etti.
UZAY HAVA DURUMU
Keşif, Güneş'in nasıl çalıştığını anlamak açısından derin sonuçlar doğuruyor. Güneş tutulmaları sırasında görülebilen Güneş'in en dış atmosferi olan korona, bir milyon santigrat dereceyi aşan sıcaklıklara kadar ısınır.
Bu temel süreçleri anlamak, uzay hava durumu tahmini için pratik öneme sahiptir. Güneş rüzgârı, uydu iletişimlerini, GPS sistemlerini ve Dünya'daki elektrik şebekelerini bozabilecek manyetik bozulmalar taşıyor. Profesör Morton, bu araştırmanın, Alfvén dalga türbülansının güneş atmosferine nasıl güç verdiğini açıklayan bir dizi teorik model için temel bir doğrulama sağladığını sözlerine ekledi. Doğrudan gözlemlere sahip olmak, nihayet bu modelleri gerçekliğe göre test etmelerine olanak tanıyor.
