Emtiada şok 2024 sonuna kadar sürebilir

Dünya Bankası, Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’nun Nisan 2022 sayısını, ‘Ukrayna Savaşının Emtia Piyasalarına Etkisi’ başlığıyla yayınladı. Raporda, Ukrayna savaşından kaynaklanan gıda ve enerji fiyat şoklarının yıllarca sürebileceğine işaret edildi. Ukrayna’daki savaşın emtia piyasalarında büyük bir şok yarattığı belirtilen raporda, bunun küresel ticaret, üretim ve tüketim kalıplarını, fiyatları 2024’ün sonuna kadar tarihi yüksek seviyelerde tutacak şekilde değiştirdiği aktarıldı.

1973 KRİZİ KIYASLAMASI

Raporda, son 2 yılda enerji fiyatlarındaki yükselişin, ‘1973’teki petrol krizinden bu yana görülen en büyük artış’ olduğu kaydedildi. Rusya ve Ukrayna’nın büyük üreticilerinden olduğu gıda ürünleri ile üretim girdisi olarak doğalgaza bağlı gübre fiyatlarında da 2008’den bu yana en büyük artışın yaşandığı belirtilen raporda, çoğu emtia için fiyatların 2022’de, 2021’e kıyasla önemli ölçüde yüksek seyretmesinin ve orta vadede de yüksek kalmasının beklendiği ifade edildi. Raporda, emtia fiyatlarının son 5 yıllık ortalamanın oldukça üzerinde kalacağının tahmin edildiği aktarılarak, savaşın daha uzun sürmesi veya Rusya’ya ek yaptırımlar gelmesi durumunda fiyatların öngörülenden daha yüksek seyredebileceği ve daha değişken olabileceği ifade edildi.

FİYAT ENDEKSİ TAHMİNLERİ

Petrol, doğalgaz ve kömürün oluşturduğu enerji emtia fiyat endeksinin bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 50.5 yükseleceği belirtilirken, tarım ürünleri, metaller ve mineraller gibi enerji dışı emtia fiyatlarından oluşan endeksin ise yüzde 19.2 artmasının beklendiği kaydedildi. Enerji emtia fiyat endeksinin gelecek yıl yüzde 12.4 düşmesinin öngörüldüğüne dikkat çekilen raporda, enerji dışı emtia fiyat endeksinin ise yüzde 8.8 azalacağı tahminine yer verildi. Raporda, brent türü ham petrolün varil fiyatının bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 42 artışla ortalama 100 dolar seviyesinde gerçekleşerek 2013’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaşması öngörülürken, 2023’te ise yüzde 8 azalışla ortalama 92 dolara gerilemesinin beklendiği aktarıldı. Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının 2022’de geçen yılın iki katı olmasının beklendiği kaydedilen raporda, ABD’de ise yüzde 35 artmasının tahmin edildiği bildirildi.

TARIMSAL FİYAT ENDEKSİ YÜZDE 17.6 ARTACAK

Raporda, değerli metallere ilişkin fiyat endeksinin bu yıl yüzde 3 artmasının, gelecek yıl ise yüzde 8.9 azalmasının beklendiği belirtildi. Dünya Bankası’nın raporunda, altının ons fiyatının bu yıl geçen yıla göre yüzde 4.5 artacağı, 2023’te ise yüzde 9.6 azalacağı tahmini yer aldı. Tarımsal ürünlerin fiyat endeksinin bu yıl yüzde 17.6 artmasının beklendiğine işaret edilen raporda, gelecek yıl yüzde 7.7’lik azalış öngörüldüğü aktarıldı. Raporda, buğday fiyatlarının yüzde 40’tan fazla artarak bu yıl nominal olarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmasının beklendiği kaydedildi.

KISITLAMALAR ARTINCA ŞOK AĞIRLAŞTI

Dünya Bankası Adil Büyüme, Finans ve Kurumlardan Sorumlu Başkan Yardımcısı Indermit Gill, rapora ilişkin değerlendirmesinde, bunun 1970’lerden bu yana yaşanan en büyük emtia şoku olduğunu belirtti. Şokun gıda, yakıt ve gübre ticaretinde kısıtlamaların artmasıyla daha da ağırlaştığına dikkati çeken Gill, “Bu gelişmeler, stagflasyon tehlikesini artırmaya başladı. Politika yapıcılar, ülke içinde ekonomik büyümeyi artırmak için her fırsatı değerlendirmeli ve küresel ekonomiye zarar verecek eylemlerden kaçınmalı” dedi. Dünya Bankası Beklentiler Grubu Direktörü Ayhan Köse de emtia piyasalarının Ukrayna’daki savaş nedeniyle on yılların en büyük arz şoklarından birini yaşadığını belirtti.

09 Mayıs 2022 Pazartesi

Etiketler : Sektörel