ŞEREF KILIÇLI
Ülkeler dijitalleşen dünyada öncü olma yarışını sürdürürken e-ticaret sektörlerin iş yapma şekillerini değiştiriyor. Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin gelişiminde kritik bir rol oynamaya başlayan e-ticaret, artan etkisiyle iktisadi büyümenin de önemli bir itici gücü kabul ediliyor. Teknolojideki dönüşümle birlikte Türkiye’de de e-ticaretin önemi ve toplam ticaret içerisindeki payı günden güne artıyor. Ticaret Bakanlığı, yayınladığı Türkiye’de e-Ticaretin Görünümü Raporu ile bu alandaki son gelişmeleri ve verileri paylaştı.
MİLLİ GELİRE ETKİSİ
Rapora göre, Türkiye’de e-ticaret hacmi 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 115.15 artarak,1.85 trilyon liraya ulaştı. İşlem sayısı da bir önceki yıla göre yüzde 22.25 artarak, 5.87 milyar adet olarak gerçekleşti. 2024 yılında ise e-ticaret hacminin 3.4 trilyon lira ve işlem sayısının da 6.67 milyar adet olacağı öngörülüyor. e-ticaret hacminin genel ticaret hacmine oranı, 2019 yılında yüzde 10.1 iken, yıllar içinde büyük bir artış kaydederek 2023 yılında yüzde 20.3’e ulaştı. Ayrıca 2023 yılında e-ticaret hacminin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı (e-GSYH) bir önceki yıla göre yüzde 33.3 oranında artarak yüzde 6.8’e yükseldi. e-GSYH’nin 2019-2023 yılları arasında yıllık bileşik büyüme oranı da yüzde 26 oldu.
ÖNDE GELEN SEKTÖRLER
Öte yandan, geçtiğimiz yıl e-ticaret hacminin yüzde 51’ini mal ticareti, yüzde 49’unu ise hizmet ticareti oluşturdu. Ayrıca, kartlı işlem hacminin yüzde 63’ü mal ticareti iken, yüzde 37’si hizmet ticareti kaynaklı işlemlerden meydana geldi. e-ticaret hacminden en büyük payı alan ilk üç sektörden birincisi 233 milyar lira ile beyaz eşya ve küçük ev aletleri olurken, bu sektörü sırasıyla 135 milyar lira ile elektronik sektörü ve 127 milyar lira ile giyim, ayakkabı ve aksesuar sektörleri izledi. Raporda, e-ticaret hacmini oluşturan sektörlerin enflasyondan arındırılmış 2023 yılı reel büyüme oranları da yer aldı. Kuyumculuk sektörü yüzde 115.20 ile reel büyümede birinci olurken, bu sektörü yüzde 98.28 ile oyun, oyuncak ve hobi, yüzde 87.89 ile eğlence ve sanat, yüzde 79.02 ile spor ve outdoor, yüzde 55.39 ile beyaz eşya ve küçük ev aletleri sektörleri izledi.
EN UYUMLU İSTANBUL
Ticaret Bakanlığı tarafından geliştirilen metodolojiyle illerin e-ticarete uyumuna ilişkin bir endeks de oluşturuldu. Baz alınan parametrelere göre, e-ticarete uyumu en yüksek olan iller sırasıyla İstanbul, Kayseri, Çorum, İzmir ve Kocaeli olarak öne çıktı. 2023 yılında Türkiye genelinde e-ticaret yapan işletme sayısı 559 bin 412’ye ulaştı. Bu işletmelerin 218 bin 543’ü İstanbul’da bulunuyor. Yani Türkiye’de e-ticaret yapan işletmelerin yüzde 39’u İstanbul’da. Rapora göre, e-pazaryerlerinde e-ticaret faaliyeti yürüten işletme sayısı ise 540 bine yaklaştı. Kendi sitesinden veya mobil uygulamasından e-ticaret faaliyetinde bulunan ETBİS’e kayıtlı işletmelerin sayısı 35 bini aştı.
EN ÇOK HARCAYAN YAŞ
Verilere göre, Türkiye’de e-ticaret yapan işletmelerin yüzde 76’sı şahıs işletmesi, yüzde 21’i limited şirket ve yüzde 3’ü anonim şirket statüsünde. İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya, e-ticaret faaliyetinde bulunan işletmelerin en çok yer aldığı ilk 5 il olarak öne çıktı. İşlem hacmi olarak en yoğun dönem, kampanyaların etkisiyle kasımda gerçekleşti. Kasımda e-ticaret hacmi, yıl genelindeki aylık ortalamaların yüzde 50 üstünde seyretti. En yüksek işlem yapılan günler, kampanyaların etkisiyle 11 Kasım ve Öğretmenler Günü olan 24 Kasım oldu.
e-ticaret harcamalarının yaşa göre dağılımında, 25-36 yaş aralığı dikkat çekiyor. e-ticaret alışveriş tutarlarının yaş dağılımına bakıldığında en fazla harcamayı 29 yaşındaki tüketiciler gerçekleştirirken, e-ticaret hacminin yarısından fazlasını 25-36 yaş aralığındaki tüketicilerin alışverişi oluşturdu.
HIZLI TİCARETTE HACİM YÜZDE 99.2 ARTTI
Türkiye’de e-Ticaretin Görünümü Raporu’nda, 1 saat veya daha kısa sürede teslim edilen siparişleri kapsayan ‘hızlı ticaret’ kavramına ilişkin veriler de paylaşıldı. 2015 yılından itibaren yaygınlaşmaya başlayan hızlı ticarette, teslimatlar genellikle motosiklet veya bisiklet kullanan kuryeler tarafından gerçekleştiriliyor. Hızlı ticaretin hacmi 2022 yılında 63.2 milyar lira iken 2023 yılında yüzde 99.2 artışla 126 milyar liraya ulaştı. Söz konusu ticaret hacminin sektörel dağılımında geçen yıl en büyük payı yüzde 58 ile yemek siparişleri aldı. Bunu yüzde 26 ile gıda ve süpermarket sektörü, yüzde 12.5 ile platform aracılığıyla yapılan market alışverişleri izledi. Hızlı ticaret yoluyla en fazla sipariş yüzde 40.8 ile 18.00-00.00 saatlerinde verildi. Bunu yüzde 38.19 ile 12.00-18.00 saatleri izledi.
İŞLEMLERİN YÜZDE 91’İNDE MOBİL UYGULAMA KULLANILDI
Raporda, işlem sayısı ve işlem hacminin satış kanallarına göre dağılımında, mobil uygulamalardan yapılan alışverişler öne çıktı. Web, mobil web ve mobil uygulama şeklinde sınıflandırılan sipariş platformları arasında geçtiğimiz yıl işlem sayısı bakımından yüzde 91; işlem tutarı bakımından ise yüzde 80 oranında mobil uygulama kullanıldı. e-ticaret harcamalarının saat aralıklarına göre dağılımına bakıldığında, yüzde 43 ile en fazla sayıda işlem 18.00-00.00 arasındaki 6 saatlik zaman diliminde gerçekleştirildi.
ORTALAMA KARGO TESLİM SÜRESİ 46.2 SAAT
Türkiye genelinde ortalama kargo teslim süresinin 46.2 saat olduğu verisi de raporda dikkat çekti. Geçtiğimiz yıl en yüksek sayıda kargo gönderimi yapan il yüzde 55.27 ile İstanbul oldu. İstanbul’u sırasıyla Kocaeli, Ankara, İzmir, Bursa ve Kayseri illeri takip etti. En fazla kargo gönderimi yapan ilçelere bakıldığında ise İstanbul’un Bağcılar ilçesi ilk sırada yer aldı. En fazla sayıda kargo alan il yüzde 29.74 oranı ile yine İstanbul oldu. Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Kocaeli, İstanbul’u takip etti. En yüksek sayıda kargo alan ilçe ise Ankara’nın Çankaya ilçesi oldu.
