Günlük hayatın doğal bir uzantısı haline gelen sosyal medyada, artık sadece hangi mecrada konuştuğumuz değil, o mecranın kime ait olduğu da kritik önemde. Uzun süre boyunca akla ilk gelen platformlar X (Twitter), Facebook, Instagram, TikTok gibi milyarlarca kullanıcının içerik ürettiği ve tükettiği küresel ağlar oldu. Ancak bu dev platformlar son derece merkezi bir yapıya sahipler. Hangi içeriğin öne çıkacağına veya sansürleneceğine bu şirketler karar veriyor. Topladıkları kullanıcı verileriyle algoritmaları şekillendirip reklam piyasasını yöneten bu şirketler, veri ve milli güvenliği de etkiliyor. Dolayısıyla veri güvenliği, içerik sansürü ve algoritmik yönlendirme gibi meseleler sadece teknolojik değil, ulusal egemenlik ve siyasi birer konu haline geldi.
BİRÇOK ÜLKE HAREKETE GEÇTİ
Bu nedenle pek çok ülke, dijital alanda daha bağımsız ve kontrol edilebilir alternatif arayışına girdi. Rusya, Çin ve İran gibi ülkeler yabancı menşeli sosyal medya uygulamalarını yasaklayıp kendi yerel platformlarını teşvik ederek dijital egemenliklerini korumaya çalışıyor. Öte yandan, birçok Avrupa ülkesi de başka ülkelerin sosyal medya platformlarının kamu düzeyinde kullanımını yasakladı. Merkezi yapıda olan Batı menşeli sosyal ağ tekellerine karşı, merkeziyetsiz veya yerli alternatif platformlar dünya genelinde ilgi görmeye başladı. Bu gelişmeler, sosyal medyanın artık devletler için de stratejik bir güç alanı olduğunu ortaya koydu.
KISA SÜREDE YANKI BULDU
Türkiye’nin yerli sosyal ağı next Sosyal, açılışından haftalar sonra 1 milyon kullanıcıyı aştığını, platform üzerinden duyurdu. Türkiye de dijital egemenlik ve güvenlik konularında önemli bir adım atarak, yeni nesil yerli sosyal medya platformu next Sosyal uygulamasını hayata geçirdi. Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı (T3 Vakfı) desteğiyle geliştirilen next Sosyal, 23 Temmuz 2025’te genel kullanıma açıldı ve daha ilk haftalarında yüzbinlerce kullanıcıya ulaştı. Ağustos ayında platformun kullanıcı sayısı yaklaşık 1 milyona yaklaşarak en çok indirilen ücretsiz uygulamalar arasına girdi.
RİSKSİZ YERLİ DENEYİM
Next Sosyal’de içerikler herhangi bir yapay sıralama olmaksızın kronolojik olarak gösteriliyor. Böylece kullanıcılara algoritmaların yönlendirmediği eşitlikçi bir görünürlük ortamı sağlanması hedefleniyor. Uygulama açık kaynak kodlu olarak geliştirildiği için arka plandaki tüm yazılım kodları herkesin incelemesine açık durumda. Bu şeffaf yaklaşım, dijital egemenlik, güvenlik ve inovasyon açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
DİĞER ÜLKELERDE DE KULLANIM
TEKNOFEST kuşağının ürünü olan next Sosyal, 7’den 70’e herkesi kucaklayacak ‘temiz’ bir sosyal medya mecrası olmayı amaçlıyor. next Sosyal, sadece ulusal düzeyde kalmayı değil, dost ve kardeş ülkelerde de aktif kullanımı hedefliyor. Proje yürütücüleri, platformun önce yurt içinde milyonlarca kullanıcıya ulaşmasını, ardından gönül coğrafyasındaki diğer ülkelerde de benimsenmesini amaçladıklarını dile getiriyor.
NEXT SOSYAL’DEN SONRA YENİ MECRA
Next Sosyal’ın yanı sıra geçen hafta TEknOFEST’te yeni bir mecra daha açıklandı. TEknOFEST kuşağının nSosyal’den sonra yeni bir adım daha attığını belirten TEknOFEST Yönetim kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar, “küre Dijital Ansiklopedi. 1.5 yıldır titizlikle yürütülen bir çalışmanın ürünü. küre; yapay zeka destekli, açık kaynaklı ve güvenilir bilginin kaynağı olacak. küre, hakikatin mecrası olacak. Sizleri nSosyal’e ve küre’ye davet ediyorum” dedi. küre sadece Türkiye’de değil, Türk Cumhuriyetleri’nde de kullanıma açıldı.
DÜNYADAN BÖLGESEL SOSYAL AĞ ÖRNEKLERİ
Küresel platformların egemenliğine karşın birçok ülke ve bölge, yerli sosyal medya uygulamalarını geliştirmiş veya yaygın biçimde benimsemiş durumda. Bu uygulamalar, bulundukları ülkelerin diline, kültürel ihtiyaçlarına ve regülasyonlarına uyum sağladıkları için geniş kullanıcı kitleleri tarafından tercih ediliyor. Veri egemenliği ve iç pazarın korunması açısından da stratejik görülen bu platformlardan bazı dikkat çekici örnekler şunlar:
WeChat (Çin): Tencent firması tarafından 2011’de piyasaya sürülen WeChat, başlangıçta bir mesajlaşma uygulaması iken zamanla sosyal medya paylaşımları, mobil ödeme ve mini programlar gibi sayısız özelliği bünyesinde toplayan bir süper uygulama haline geldi.
VKontakte (Rusya): 2006 yılında kurulan VK (VKontakte), Rusya’nın en popüler sosyal medya platformu. Arayüz ve işlevsellik olarak Facebook’a benzer bir yapıya sahip olan VK, aynı zamanda dosya paylaşım özellikleriyle de öne çıkıyor.
KakaoTalk (Güney Kore): KakaoTalk, bir mesajlaşma uygulaması olarak başlasa da yıllar içinde Güney Kore’de sosyal medya, oyun, dijital ödeme (KakaoPay) ve içerik platformunu bir araya getiren bir süper uygulamaya dönüştü.
LINE (Japonya): 2011’deki Tohoku depremi sonrasında iletişim ihtiyaçlarına cevap olarak doğan LINE, Japonya’nın en popüler sosyal medya ve mesajlaşma uygulaması. Uygulama, mesajlaşmanın ötesinde LINE Manga, LINE Games, LINE Pay gibi servislerle entegre bir platform sunuyor.
Rubika (İran): İran’da küresel sosyal ağlara getirilen kısıtlamalara karşı gelişen Rubika, devlet destekli bir süper uygulama olarak öne çıkıyor.
