Gökbilimciler, Dünya’dan yaklaşık 160.000 ışık yılı uzaklıktaki LMC’de, nova patlamalarının süpürüp dışa ittiği gaz ve tozdan oluşan dev bir kabuk benzeri yapı tespit etti. Yaklaşık 650 ışık yılı genişliğindeki bu nova süper kalıntısı, bugüne dek gözlenenlerin en büyüğü olarak kayda geçti. Araştırma ekibi, çalışmada LMC’deki ilk NSR’nin sunulduğunu ve tekrarlayan nova LMCN 1971-08a çevresinde tanımlanan yalnızca ikinci galaksi dışı nova kabuğu olduğunu vurguluyor. Bulgular, yıldız yaşam döngüleri ve patlama süreçleri hakkında yeni bir pencere açarken, nova tekrar sıklıkları ve kabuk büyümesi üzerine kabul gören modelleri yeniden değerlendirmeye davet ediyor.
ÇOK DALGA BOYLU TARANMA
Araştırmacılar, MeerKAT radyo teleskobu ve farklı gök araştırmalarından derlenen verilerle, LMCN 1971-08a’nın çevresini ayrıntılı biçimde inceledi. Yaklaşık 38 yılda bir patladığı bilinen bu tekrarlayan nova, en son 2009’da gözlenmişti. Bölge, H-alfa ve [S II] emisyonlarına duyarlı dar bant filtrelerle tarandığında, novanın merkez aldığı dairesel ve tutarlı bir kabuk açık seçik ortaya çıktı. Kabuk kuzeydoğu ve güneybatı kesimlerinde daha parlak görünürken, kuzeybatıda iki parlak bölgeyi birleştiren sönük bir yay, dış sınırı belirginleştirdi.
DOĞRULAYICI HI İZLERİ
Ek HI (nötr hidrojen) haritaları, optik bulgularla örtüşen bir yapıyı ortaya koydu ve kabuğun gerçekten büyük ölçekli bir NSR olduğunu doğruladı. Ölçümlere göre iç ve dış sınırlar, novadan sırasıyla yaklaşık 284 ve 329 ışık yılı uzaklıkta konumlanıyor. Böylece, yapının basit bir yerel kabarcık değil, yüzlerce ışık yılına yayılan kozmik bir kabuk olduğu netleşti.
SAYISAL MODEL ÇIKTISI
Ekip, ayrıntılı bilgisayar modellemeleri ile kabuğun özelliklerini çözdü: NSR’nin yaklaşık 2,4 milyon yıl önce oluşmaya başladığı, yaklaşık 20 km/s hızla genişlediği ve toplamda Güneş’in yaklaşık 4.130 katı gaz kütlesi barındırdığı hesaplandı. Bu değerler, kalıntının, tekrarlayan nova patlamalarının çevredeki ortam gazını kademeli biçimde süpürmesi ile büyüyen ve zamanla yoğun bir dış kabuk oluşturan birikimli bir süreç sonunda ortaya çıktığını işaret ediyor.
MODEL VARSAYIMLARINA MEYDAN OKUMA
Bulgu, LMCN 1971-08a’nın gerçek tekrarlama döneminin varsayılan 38 yıldan daha kısa olabileceğine işaret ediyor. Bu yorum doğruysa, nova 2047’den daha erken bir patlamada yeniden gözlenebilir. Araştırmacılar, bu kadar geniş kapsamlı bir NSR’nin varlığının, sistemin daha sık patlamalarla çevreyi şekillendirdiğini, dolayısıyla nova evriminin daha hızlı işleyebileceğini düşündürdüğünü belirtiyor. Bu yaklaşım, tekrarlayan novaların kabuk büyütme verimliliği, momentum aktarımı ve enerji bütçesi gibi başlıklarda yeni parametre alanları açıyor.
KOZMİK LABORATUVAR
Keşfedilen NSR, sadece tekrarlama modellerini güncellemek için değil, yıldızların yaşam döngülerini, galaksilerdeki gaz-dust dinamiklerini ve milyonlarca yıl ölçeğinde yapısal evrimi incelemek için de nadir bir fırsat sunuyor. Bu ölçekteki kabuklar, şok dalgalarının yıldızlararası ortamı nasıl biçimlendirdiğine, yeni yıldız oluşumunu nasıl tetikleyip bastırdığına ve kimyasal zenginleşmeye nasıl katkıda bulunduğuna dair ipuçları taşıyor.
DAHA DERİN ARAMALAR
Ekip, bu NSR’nin şimdiye dek görülen en büyük örnek olmasına rağmen, benzer sönük ve dağınık kalıntıların LMC’de ve diğer galaksilerde gözden kaçmış olabileceğini değerlendiriyor. Bu nedenle, Büyük Macellan Bulutu ve daha uzak sistemlerde daha derin, daha geniş alanlı taramalar planlanıyor. Hedef, bu tür kalıntıların nüfusunu, yaş dağılımını ve ortam koşullarına bağımlılığını ortaya koyarak, nova tabanlı geri besleme süreçlerinin galaktik ekoloji içindeki rolünü daha iyi anlamak.
