Plastik, kullanım alanı geniş, çok dayanıklı bir materyal, ancak ömrünü tamamlayıp çevreye atıldığında sağlığa zararlı hale geliyor. Plastiğin farkı, moleküllerini bir arada tutan güçlü kovalent bağlara sahip olmasıdır. Yani kırılması için çok fazla enerji gerekir. Bu yüzden sağlam ve uzun ömürlüdür ve bir materyal olarak ambalajdan oyuncağa hemen her şey için idealdir. Ancak bu güçlü bağlar, plastiğin kullanım ömrü bittiğinde soruna dönüşür. Sadece bir kez kullanıp attığımız bardak, tamamen parçalanmadan önce onlarca yıl doğada kalır ve nihayet parçalandığında vücudumuz da dahil olmak üzere hemen her yere bulaşan mikro-plastik parçalar oluşturur.
Japonya RIKEN’da çalışan bilim insanları, bunun önüne geçmek için kolayca parçalanıp güvenli bileşiklere ayrılabilen yeni bir plastik türü geliştirdi.
HIZLA PARÇALANACAK
Araştırma ekibi, yeni plastiğin geri dönüşümlü bağlara sahip olan supra-moleküler polimerler olarak bilinen malzemelerden üretildiğini duyurdu. Yeni malzeme, plastiğin olağan kullanım alanlarında beklentileri karşılayacak güçte. Ancak onunla işimiz bittiğinde hafif koşullar altında ve geride yalnızca toksik olmayan bileşikler bırakarak hızla parçalanabilecek.
TUZ KÖPRÜLERİ
Araştırmacılar, yeni plastik için bir dizi molekülü taradıktan sonra yaygın bir gıda katkı maddesi olan sodyum heksametafosfat ve gübrelerde kullanılan guanidinyum iyonlarına dayalı monomerlere dayanan bir kombinasyonu seçmişler. Bu iki bileşik, önce suda karıştırılıp ardından kurutularak plastik oluşturulabilen viskoz bir malzeme oluşturuyor. İki bileşen arasında gelişen reaksiyon, malzemeyi geleneksel plastik gibi güçlü ve esnek hale getirirken molekülleri arasında ‘tuz köprüleri’ oluşturuyor ve malzeme tuzlu suya batırıldığında elektrolitler bu bağları çözüp malzemeyi parçalıyor.
PLASTİK KADAR GÜÇLÜ
Araştırma ekibi, malzemenin kullanımda normal plastik kadar güçlü olduğunu ve yanıcı olmadığını buldu. Tuzlu suya temas ettiğinde ise -yani deniz ve okyanuslara atıldığında- sadece 8.5 saatte tamamen parçalanıp, çözündü. Üstelik geride zararlı mikro-plastik bırakmadan, hatta bitkiler için yararlı besinler olan nitrojen ve fosfora dönüşerek. Elbette unutulmamalı, bu materyallerin de fazlası çevreye zarar verebilir. Ayrıntılı araştırma makalesi Science dergisinde yayınlandı.
