Dünyada yapay zeka yarışı giderek daha sert bir rekabete sahne oluyor. Bugün bu yarışın en büyük oyuncularından biri olan Çin, DeepSeek ile bir kez daha dünyaya stratejik bir mesaj veriyor. Peki, DeepSeek neden bu kadar önemli ve neyi değiştiriyor?
Çin'in yapay zekaya verdiği stratejik önem, gün geçtikçe daha net bir şekilde ortaya çıkıyor. ‘Yeni Nesil Yapay Zeka Geliştirme Planı’ kapsamında 2026 yılına kadar çocukların yüzde 50'sinin yapay zeka okuryazarlığına sahip olması hedefleniyor. Hâlihazırda 498 üniversite, bu alanda lisans programları sunuyor ve sadece 2023'te 20 bin yapay zeka uzmanı öğretmen yetiştirildi. Bu rakam birkaç yıl içinde iki katına çıkacak. Kısacası, Çin yapay zekayı sadece bir teknoloji olarak değil, gelecek nesillerin şekillendirdiği bir alan olarak görüyor.
AZ MALİYET, YÜKSEK VERİMLİLİK
Amerikan teknoloji şirketleri ise farklı bir tablo çiziyor. Nvidia, OpenAI ve Anthropic gibi firmalar, yüksek maliyetli ve enerji yoğun altyapılarıyla ayakta kalmaya çalışıyor. Her ay yüz milyonlarca dolarlık operasyonel giderlerle boğuşuyorlar. Ancak DeepSeek, bu dengeleri altüst edecek bir yapı sunuyor: Daha az maliyetle, daha fazla verimlilik.
DeepSeek'in en çarpıcı farkı, geleneksel AI modellerinden farklı olarak ‘multi-token’ yaklaşımıyla çalışması. Geleneksel modeller kelime bazlı analiz yaparken, DeepSeek girdileri bütünsel olarak ele alarak en az iki kat daha hızlı ve yüzde 90 daha kesin analizler sunabiliyor. Ancak asıl devrim, uzman sistemler modeliyle geliyor. Çalışma anında ihtiyaç duyulan bölümler devreye girerek gereksiz enerji tüketimi engelleniyor. Bu sayede model eğitim maliyeti 100 milyon dolardan 5 milyona, GPU ihtiyacı 100 bin çekirdekten 2 bine düşüyor. Toplamda maliyetler yüzde 95 oranında azalıyor.
AÇIK KAYNAK KODLU
Bunun daha da kritik olan boyutu, DeepSeek'in açık kaynak kodlu olması. ABD merkezli modellerin kapalı ve ticarileşmiş yapısına karşın, DeepSeek'in açık kaynak sunması, gelişmekte olan ülkeler için devrimsel bir fırsat anlamına geliyor. Türkiye gibi dijital dönüşümde atılım yapmak isteyen ülkeler için bu, yapay zeka yarışında oyun dışı kalmamanın en büyük anahtarı olabilir. Bugün bir NVIDIA GPU'ya erişimin zorlaştığı, yapay zeka güçlendirme çalışmalarının ABD merkezli teknoloji devlerinin elinde olduğu bir ortamda, açık kaynak bir model, büyük bir fark yaratabilir.
Peki, mevcut teknoloji devleri bu duruma nasıl tepki verecek? Nvidia, OpenAI ve benzeri firma hisselerinin borsalarda derin kayıplar yaşaması şaşırtıcı değil. Zira mevcut sistemler, her zaman aktif olan ve yüksek enerji tüketen 1.8 trilyon parametre ile çalışıyor. DeepSeek ise sadece gerekli alanları devreye sokarak hem verimliliği hem de maliyet etkinliğini artırıyor. Apple'ın iPhone geliştirme döneminde uygulama ekosistemini açarak bir devrim yaratması gibi DeepSeek de geliştiricilere açık bir ekosistem sunarak yapay zekanın geleceğini şekillendirebilir.
Sonuç olarak, DeepSeek sadece Çin'in yapay zekadaki liderliğini güçlendirmekle kalmıyor, aynı zamanda ABD merkezli devlerin hakimiyetine karşı büyük bir meydan okuma sunuyor. Özellikle Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkeler için bu, teknoloji bağımsızlığını kazanma yolunda benzersiz bir fırsat olabilir. Ancak bu fırsatı değerlendirmek için hızlı harekete geçmek şart.
