Çin’in Yunnan Üniversitesi ve çeşitli kurumlardan astronomlar, yakın zamanda tespit edilen SN 2024aecx adlı süpernovaya yönelik kapsamlı fotometrik ve spektroskopik gözlemler gerçekleştirdi. Elde edilen bulgular, bu yıldız patlamasının özellikleri hakkında önemli bilgiler sundu. Bulgular, 26 Mayıs’ta arXiv ön baskı sunucusunda yayımlandı.
YILDIZSAL PATLAMA İZLENİMİ
Süpernovalar, büyük yıldızların yaşamlarının son evrelerinde meydana gelen şiddetli patlamalar olarak biliniyor. Nükleer füzyon ya da kütleçekimsel çöküşle oluşan bu olaylar, genellikle Tip I ve Tip II olmak üzere iki ana sınıfa ayrılıyor. Tip I süpernovalarda hidrojen spektrumu gözlenmezken, Tip II süpernovalar hidrojen çizgileri içeriyor.
SN 2024aecx, 16 Aralık 2024’te Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) tarafından keşfedildi. Süpernova, yaklaşık 37 milyon ışık yılı uzaklıktaki NGC 3521 galaksisinde belirlendi. Patlamanın ardından yalnızca bir gün içinde fark edilmesi, onu en erken tespit edilen süpernovalardan biri haline getirdi. Bu süreçte yaklaşık 14,68 keşif parlaklığına sahip olduğu bildirildi.
TÜRLER ARASI GEÇİŞ
SN 2024aecx’in ilk takip gözlemleri, onun Tip IIb süpernova olduğunu gösterdi. Ancak üç gün sonra yapılan ileri spektroskopik analizler, bu sınıflandırmanın Tip Ic süpernova ile de uyumlu olabileceğini ortaya koydu. Bu tür çelişkileri gidermek amacıyla Yunnan Üniversitesi’nden Xingzhu Zou liderliğinde bir araştırma ekibi, düşük çözünürlüklü spektroskopik ve optik görüntüleme çalışmaları gerçekleştirdi.
Ekip, erken evre spektrumlarında zayıf da olsa hidrojen çizgileri gözlemlendiğini, bu çizgilerin patlamadan yaklaşık bir ay sonraya kadar tespit edilebildiğini aktardı. Bu bulgu, SN 2024aecx’in Tip IIb sınıfına daha yakın olduğunu destekledi.
İKİ TEPELİ IŞIK EĞRİSİ
Araştırmacılar, süpernovanın tüm bantlardaki ışık eğrilerinde belirgin iki tepe noktası olduğunu belirledi. İlk tepe noktasının, yıldızın patlama sonrası şok soğutma emisyonundan kaynaklandığı düşünülüyor. Ayrıca şok soğutma süresinin mavi bantlarda daha uzun sürdüğü, ancak ikinci tepeye yükselme süresinin bu bantlarda daha kısa olduğu ifade edildi.
SN 2024aecx’in erken evredeki ışık eğrisi evrimi, klasik Tip IIb süpernovalara benzerlik gösteriyor. Ancak zirve sonrası ışıkta azalma oranının diğer benzer türlere kıyasla daha hızlı gerçekleştiği gözlemlendi.
ENERJİ VE PARLAKLIK ANALİZİ
Yapılan ölçümler, SN 2024aecx’in ikinci tepe noktasında yaklaşık -17,94 mutlak parlaklığa ulaştığını gösterdi. Bu değer, süpernovayı şimdiye kadar gözlemlenen en parlak Tip IIb örneklerinden biri haline getiriyor. Ancak genelde parlak süpernovaların daha uzun yükselme sürelerine sahip olduğu göz önüne alındığında, SN 2024aecx’in bu eğilimi takip etmediği de dikkat çekici bir ayrıntı olarak öne çıkıyor.
Araştırma ayrıca patlamanın yaklaşık 160 katrilyon erg enerjiyle gerçekleştiğini ve yıldızdan püsküren madde miktarının yaklaşık 0,7 güneş kütlesine eşdeğer olduğunu ortaya koydu.
ATA YILDIZA DAİR VERİLER
Makale, SN 2024aecx’in atası olan yıldızın yaklaşık 169 ila 200 güneş yarıçapına sahip olduğunu öne sürüyor. Ayrıca yıldızın dış zarf kütlesinin 0,03 ila 0,24 güneş kütlesi aralığında olduğu tahmin ediliyor. Bu veriler, süpernovanın kökenine dair daha net modeller geliştirilmesine olanak tanıyor.
Astronomlar, SN 2024aecx’in detaylı analizinin, Tip IIb süpernovaların yapısı ve evrimi hakkında yeni bilgiler sunabileceğini değerlendiriyor. Bu gözlem kampanyası, evrenin şiddetli olaylarına dair anlayışımızı bir adım daha ileri taşıyor.
