Toshiba ve Airbus, hidrojenle çalışan uçaklarda süperiletken motor teknolojisinin kullanımını incelemek için ortak bir araştırma anlaşması imzaladı. İşbirliği, Toshiba’nın geliştirdiği, geleneksel muadillerine kıyasla belirgin biçimde daha küçük ve hafif yüksek çıkışlı elektrik motoru sistemine odaklanacak.
HAFİF VE KOMPAKT
Araştırmanın merkezindeki teknoloji, Toshiba’nın 2022’de tamamladığı 2 megavatlık prototip süperiletken motor. Şirket içinde geliştirmeyi yöneten Fumitoshi Mizutani, motorun hafif ve kompakt yapısına karşın 2 MW gibi yüksek bir çıkış ürettiğini; aynı çıktıya sahip konvansiyonel ürünlerin yaklaşık onda biri ağırlığa indiğini vurguladı. Havacılıkta güç/ağırlık oranının kritik olduğu hatırlatılırken, bu özelliklerin Airbus’ın hidrojen uçak konseptleri için koyduğu teknik gereksinimlerle örtüştüğü ifade edildi.
YAKIT HÜCRESİ ENTEGRASYONU
Planlanan mimaride hidrojen yakıt hücreleri elektrik üretecek; bu elektrik de uçağın tahrik sistemlerini çalıştıran süperiletken motorlara güç verecek. Bu yaklaşım, hidrojenin doğrudan gaz türbini içinde yakıldığı senaryodan farklı bir elektrikli tahrik sistemini işaret ediyor.
ÇİFT AMAÇLI SOĞUTMA
Süperiletken malzemeler sıfıra yakın elektrik direnci gösterebilmek için kriyojenik sıcaklıklara ihtiyaç duyuyor. Toshiba, yer seviyesinde bu koşulların sıvı helyum (−269°C) ve sıvı azot (−196°C) ile sağlandığını anımsatırken, havacılıkta hidrojenin −253°C’de sıvı olarak depolanması zorunluluğuna dikkat çekiyor. Araştırma, uçakta zaten bulunan sıvı hidrojenin iki işlev görmesini —yakıt hücrelerine yakıt ve süperiletken motor için soğutucu— teknik olarak değerlendirecek. Böylece ayrı ve ağır soğutma donanımı ihtiyacının azaltılmasıyla bütün sistemin verimliliğinin artması hedefleniyor. Basın açıklamalarında, süperiletkenliğin uçaklarda yakıt verimliliğini ve menzili artırma potansiyeline sahip olduğu vurgulandı.
DENİZ VE UZAY
Çalışma henüz erken aşamada olsa da teknolojinin havacılık dışındaki alanlara da uygulanabileceği belirtiliyor. Şirket, olgunlaştığında süperiletken motor teknolojisinin gemilere ve hatta uzay geliştirme projelerine taşınabilecek bir platform olabileceğini değerlendiriyor. Mevcut ortaklık ise öncelikle motorun ticari uçakların zorlu operasyon koşullarında uygulanabilirliğini test etmeye odaklanacak.
DENİZ SUYUNDAN HİDROJEN
Ayrı bir gelişme olarak, Genuine H2 ve Londra Brunel Üniversitesi araştırmacıları deniz suyunu yenilenebilir elektrikle hidrojene dönüştürüp gemide moleküler katı formda depolamayı ve yakıt olarak kullanmayı planlıyor. Brunel Üniversitesi’nden Prof. Xinyan Wang, sürecin dizel yerine CO₂ salmadan motorlarda kullanılabilecek bir yakıt akışı sağlayabileceğini belirtti.
