7103 sayılı Vergi Kanunları ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 2’nci maddesiyle Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun’a ‘Bazı hallerde haczin kaldırılması’ başlıklı 74/A maddesi eklenmiştir. Bu madde ile Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil dairelerince amme alacağına karşılık haciz edilmiş olan mallar üzerindeki söz konusu madde de sayılmak suretiyle belirlenmiş şartların oluşması halinde, haczin kaldırılması olanağı sağlanmıştır. Buna göre Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil dairelerince haczedilen mal üzerindeki haciz işlemleri aşağıdaki şartların sağlanması halinde kaldırılır. Şöyle ki:
- İlk sırada haciz tatbik eden tahsil dairelerine borçlunun (malın üçüncü şahsa ait olması halinde borçlu veya üçüncü şahsın) yazılı olarak başvuruda bulunması,
- Mahcuz (hacizli) malın Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yer alan menkul ve gayrimenkul mallar olarak tanımlanan “ilgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen ve alacaklı amme idaresince haciz varakasına müsteniden haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar”dan olması,
- Bu malların; ilgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen ve alacaklı amme idaresine haciz varakasına müsteniden (dayalı olarak) bulunması,
- Mahcuz (hacizli) mala biçilen değer ile yüzde 10 fazlasının ilk sırada haciz tatbik eden tahsil dairesine ödenmiş olması,
- Mahcuz mala ilişkin takip masraflarının ayrıca ödenmiş bulunması,
- Hacze karşı dava açılmaması veya açılmış davadan vazgeçilmesi gerekmektedir.
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun’un 74/A maddesindeki “haczedilen malın değer tespiti”nin söz konusu kanun hükümlerine göre olması halinde hak sahiplerinin yapılan düzenlemeden yararlanmaları mümkün olacak.
Dolayısıyla haczedilen mala karşılık ödenecek tutarın tahsil dairesince belirlenebilmesi için öncelikle değer tespitinin mevzuata uygun yapılması öngörülmüştür. Ancak 74/A maddesi esas alınarak haczi kaldırılacak menkul mallar için yapılacak değer tespiti sırasında tahsil dairesince bilirkişiye değer biçtirilmesi zorunludur.
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun’da yer alan 74/A madde kapsamında ilk haczi uygulayan tahsil dairesinin; borçlunun bağlı olduğu tüm tahsil dairelerinden madde kapsamındaki borçlara ve takip masraflarına ilişkin bilgileri temin etmesi ve borçludan tahsil edilmesi gereken tutarı buna göre belirlemesi gerekmektedir.
Mahcuz (hacizli) mala birden fazla tahsil dairesince haciz uygulanmış olması halinde, ilk haczi uygulayan tahsil dairesinin bildirimi üzerine diğer dairelerce de haciz işlemlerinin kaldırılması gerekmektedir.
Söz konusu uygulama ile ilgili bu düzenleme “rızaen ödeme” esasına dayalı olarak mahcuz mal üzerindeki Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil daireleri tarafından tatbik edilen hacizlerin kaldırılmasına imkan verdiğinden, mahcuz (hacizli) mal üzerinde Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil daireleri tarafından tatbik edilen hacizler dışında başkaca “takyidat” (kısıtlama) bulunması, borçlunun bu düzenlemeden yararlanmasına engel teşkil etmemektedir. Bu nedenle Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil daireleri tarafından uygulanan hacizler kapsamında yapılacak tahsilatı takiben kaldırılacak ancak, sonradan bulunması halinde diğer takyidatlar hakkında bu düzenlemenin etkisi olmayacaktır. Dolayısıyla madde kapsamında yapılan tahsilatların kapsadığı alacaklar dışında herhangi bir kişi veya kurum alacağına mahsup edilmesi mümkün değildir.
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da ayrıca “Tahsil edilen paralar, söz konusu malın aynından doğan motorlu taşıtlar vergisi ve bu vergiye bağlı fer’i alacaklar ile vergi cezalarına, mahcuz mala haciz uygulanmış dairelerin sırasına göre mahsup edildikten sonra haciz uygulamamış dairelerin söz konusu düzenlemede belirtilen alacaklarına garameten taksim edilecektir.
Dolayısıyla hacizli menkul ve gayrimenkul mala karşılık tahsil edilen tutardan takip masrafları düşüldükten sonra kalan tutardan varsa haczi kaldırılan mala ilişkin motorlu taşıtlar vergisi ve bu vergiye bağlı fer’i alacaklar ile vergi cezalarına pay ayrılacaktır. Kalan tutar haciz uygulayan daireler arasında haciz sırasına göre dağıtılacaktır.
6183 sayılı Kanun’un 74/A maddesi kapsamında haczin kaldırılması halinde aynı mala, haczin kaldırıldığı tarihten itibaren üç ay müddetle Maliye Bakanlığı’na bağlı, tahsil daireleri tarafından haciz tatbik edilmeyecektir. Ancak Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun’un 13’üncü maddesinde yer alan ‘İhtiyati Haciz’ uygulanmasını gerektiren hallerde söz konusu mala ihtiyati haciz uygulanabilecek.