Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 6728 Sayılı Kanun’un 22’nci maddesiyle Vergi Usul Kanunu’nun daha önce yürürlükten kaldırılmış bulunan 370’nci maddesi “İzaha davet” başlığı ile yeniden düzenlenmiş, 9 Ağustos 2016 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. (x)
Söz konusu kanun maddesi gereği olarak;
- Vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden önce verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitler hakkında tespit tarihine kadar ihbarda bulunulmamış olması kaydıyla mükellefler izaha davet edilebilecek. Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, davet konusu tespitle sınırlı olarak “Vergi Usul Kanunu’nun 371’inci maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden” yararlanamayacak.
- İzaha davet yazısının mükellefe tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süre içerisinde mükellefin izahta bulunması durumunda;
- Mükelleflerce yapılan izah (konuya ilişkin açıklama) sonucu vergi ziyaına (kaybına) sebebiyet verilmediğinin idarece anlaşılması halinde mükellefler söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine tabi tutulmayacak veya konuya ilişkin olarak matrah tespiti için takdir komisyonuna sevk edilmeyecek.
- Mükellefler tarafından verilen bilgi ve konuya ilişkin açıklamaların yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde daha önce hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki 6183 Sayılı Kanun’un 51’inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla aynı sürede ödenmesi koşuluyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden yüzde 20 oranında kesilecek.
Bu uygulama mükellef hakkında vergi incelemesi yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline engel teşkil etmeyecek. Başka bir anlatımla; söz konusu mükellef için gerekli inceleme yapılacak ve bu bağlamda da ek tarhiyat yapılabilecek.
Daha önce idarece yapılmış olan ön tespitler; ziyaa uğratılan verginin Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu maddesinde yer alan “Kaçakçılık Suçlarına’’na yönelik fiillerden kaynaklanması halinde mükellef hakkında Vergi Usul Kanunu’nun izaha davet hükmü uygulanmayacak, mükellef ve/veya sorumlu hakkında gerekli inceleme yapılacak.
Ancak; sahte veya içeriği itibarıyla gerçeği yansıtmayan, (muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı) belge tutarının; her bir belge itibarıyla 50 bin Türk Lirası’nı geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alımlarının yüzde 5’ini aşmaması koşuluyla mükellefler izaha davet edilebilecek. Yapılan yeni düzenlemede Vergi Usul Kanunu’nun 370’inci maddesinde yer alan 50 bin Türk Lirası her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298 maddesi (B) fıkrasınca yeniden belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak belirlenecek. Bu oran Maliye Bakanlığınca yayımlanan Vergi Usul Kanunu 474 numaralı Genel Tebliğ uyarınca 2016 yılı için yüzde 3.83 olarak belirlenmiş bulunmaktadır. (11 Kasım 2016 gün ve 29885 sayılı Resmi Gazete)
Maliye Bakanlığı ön tespitin niteliğini, izaha davetin şeklini ve kapsamını, daveti yapacak ve yapılan izahı değerlendirecek mercii, davet yapacakları, yapılan izahta kullanılacak bilgi ve belgeler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır.
Vergi Usul Kanunu’nun daha önce yürürlükten kaldırılmış bulunan 370’inci maddesinin “İzaha davet” başlığı ile farklı bir şekilde yürürlüğe konulmasındaki amaç daha önce idarece yapılan tespitler nedeniyle incelemeye alınması öngörülen mükelleflerin vergi ziyaına neden olan fiillerinin hukuki niteliklerinin mevcut düzenlemeler çerçevesinde değerlemesini yaparak, mevcut durumu kesin bir şekilde belirlemeye yöneliktir. Bu bağlamda söz konusu değerlemeleri bu konuda oluşturulacak “İzah Değerlendirme Komisyonları” yapacak.
İzaha davet henüz haklarında vergi incelemesine ve takdir işlemlerine başlanılmamış ve fakat mevcut belge ve bulgular çerçevesinde işlem yapılmasına yönelik idarece kanaat oluşan mükellef için yeni ihdas edilen bir ön çalışma olarak Vergi Usul Kanunu içerisinde hükme bağlanmıştır.
(x) 2365 Sayılı Kanun’un 89’uncu maddesi ile yürürlükten kaldırılan Vergi Usul Kanunu’nun 370’inci maddesi “Cezalandırılmayacak olan şekle ait usulsüzlükler” başlığını taşımaktadır.