DR. VEYSİ SEVİĞ

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, yayımladığı Reeskont ve Avans İşlemlerinde Uygulanacak Faiz Oranlarının Tespitine İlişkin Tebliğ ile iskonto faiz oranı ve avans faiz oranını yeniden belirlemiştir. Söz konusu tebliğ uyarınca “… vadesine en çok üç ay kalan senetler karşılığında yapılacak reeskont işlemlerinde uygulanacak iskonto faiz oranı yıllık yüzde 14.75, avans işlemlerinde uygulanacak faiz oranı ise yıllık yüzde 15.75 olarak tespit edilmiştir.”

Belirlenen oranlar, 31 Aralık 2021 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu oranlar, daha önce 19 Aralık 2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, yıllık yüzde 15.75 ve yıllık yüzde 16.75 olarak belirlenmiştir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yapılan söz konusu belirlemeler, vergi uygulamasında alacak ve borç senetlerinde reeskont hesaplaması yönünden önem arz etmektedir. Alacak ve borç senetleri reeskontundan amaç; senede bağlı alacak ve borcun değerleme günü itibarıyla net değerinin tespiti ve dolayısıyla dönem kâr-zararının tespitinde bulunan net alacak ve borç senedi tutarının dikkate alınmasını sağlamaktadır.

Alacak senetlerini reeskont hesaplamak suretiyle değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini de aynı şekilde reeskont işlemine tabi tutmak suretiyle değerleme günü kıymetine irca etmek zorundadır.

Vergi Usul Kanunu’nun 281. ve 285. maddelerinde hükme bağlandığı üzere, reeskont uygulaması ihtiyari olan mükellefler, istedikleri geçici vergi döneminde reeskont hesaplayabilmektedirler. Bu mükelleflerin geçici vergi dönemlerinde reeskont uygulasalar bile hesap dönemi sonunda reeskont uygulamama olanağı vardır.

Reeskont tutarı hesaplanırken senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamışsa T.C. Merkez Bankası’nın resmi iskonto haddi uygulanmaktadır. Reeskont tutarının hesaplanmasıyla ilgili olarak 238 seri No.lu VUK Genel Tebliğ’in (c) bölümünde aşağıdaki açıklama yapılmıştır.

“…T.C. Merkez Bankasınca reeskont işlemleri için belirlenen faiz oranı, dış iskonto hesaplama yöntemi esas alınarak avans oranlarına tekabül edecek şekilde belirlenmektedir. Başka bir deyişle T.C. Merkez Bankası tarafından ilan edilen reeskont oranı; dış iskonto yöntemine göre, yani senedin faizini de içeren nominal değer üzerinden, kısa vadeli avans işlemlerinde uygulanan faiz oranı ise iç iskonto yöntemine göre, yani senedin peşin değeri üzerinden yapılacak hesaplamalarda esas alınması gereken faiz oranlarını temsil etmektedir.

…Bu itibarla mükelleflerin hesap dönemi sonu itibarıyla senede bağlı borç ve alacaklarının değerleme gününde haiz olacakları kıymetleri F=A-(Ax360/360+MxT) formülüne uygun olarak iç iskonto yöntemine göre hesaplanacaktır. Bu hesaplamada; faiz oranı olarak reeskont işlemlerinde uygulanan faiz oranı değil, kısa vadeli avans işlemlerinde uygulanan faiz oranının esas alınması gerekmektedir.”

Görüldüğü üzere reeskont tutarı hesaplanırken senette faiz nispeti açıklanmamışsa T.C. Merkez Bankası tarafından belirlenen kısa vadeli avans işlemlerinde uygulanan faiz oranının esas alınması gerekmektedir. Bu nedenle reeskont işlemlerinde esas alınacak oran, 31 Aralık 2021 tarihinden itibaren senet üzerinde herhangi bir faiz oranının yer almadığı durumda yüzde 15.75 olarak uygulanacaktır. Buna göre, reeskont işlemlerinde 2021 yılının dördüncü geçici vergi döneminden başlanarak yeni bir oran belirleninceye kadar (senet faiz oranı üzerinden, senet faiz oranı yazılı değilse) yüzde 15.75 oranı esas alınacaktır.

22 Nisan 2022 Cuma