Artan zenginlik ve kaybolan huzur

ifindikci@degerdanismanlik.com.tr

Bugün aile şirketlerine danışmanlık sürecinde karşı karşıya olduğumuz işler ile geçmişte yaptıklarımız kıyaslanınca ciddi değişiklikler var. Gerçekten de geçmişte aile şirketlerinde yaşanan sorunlar içinde daha teknik, daha maddi başlıklar öne çıkıyordu. 

Esasen eskiden de aile şirketlerinde insani sorunlar vardı. Ancak bugün pek çok aile şirketi, iş odaklı teknik sorunlarını çözmüş görünüyor. Yani kurumlar, genel olarak kurumsallaşma, organizasyon şeması, görev tanımları, hiyerarşi ve benzeri alanlarda ciddi yol almış görünüyor. Ancak sorunların yoğunlaştığı alan dönüp dolaşıp insan odaklı bir hâl almış. Bu, şu demek: Aile şirketlerindeki sorunlar, aile üyelerinin kendi aralarında veya profesyonellerle aralarındaki etkileşim-iletişim sıkıntılarına dönüşmüş. Aile şirketlerindeki bireylerin insan ve iletişim odaklı sorunları diğer tüm sıkıntıların önüne geçmiş, onları gölgede bırakmış gibi görünüyor.

Konu giderek teknik yapılanmadan, teknik sorunlardan yani teknik açıdan kurumsallaşmadan ziyade insani açıdan yapılanma, insan ilişkilerini düzenleme, geçimsizlikleri hâl yoluna koyma ve nihayet insani ilişkilerin kurumsallaşmasına dönüşüyor. Şiddetin giderek bir iletişim diline dönüştüğü günümüzde aile şirketleri de bu dönüşümden nasibini alıyor gibi.

HÜZÜN İLE KEDER ARASINDA AİLE ŞİRKETLERİ

Bugün aile şirketlerinin düne göre daha fazla hüzün ve keder arasında git-geller yaşadığını kolaylıkla söyleyebiliriz. Esasen bu durum salt aile şirketleriyle ilgili olmayıp, günümüz insanının doğal bir davranışı gibi ortayı çıkıyor. Günümüzün bilgi çağı insanı, yoğun teknoloji yorgunu olduğu için insani değerlerden uzaklaşıyor ve adeta bir insani krize tutuluyor. Bu ise hangi ortamda olursa olsun günümüz insanının etkileşim ve iletişimini daraltıyor, sınırlandırıyor, yavaşlatıyor ve renksizleştiriyor. Adeta SOS veriyor günümüz insanı. “Ben kendimden giderek uzaklaştım”, “Benim kendimle barışım bozuldu”, “Benim daha fazla insan olma, insan kalmaya ihtiyacım var” şeklinde haykırışları var günümüz insanının. Şeyh Sadi Şirazi diyor ki: “Başkasının gamını çekmeyen insan değildir.” İşte bugün başkasının derdi ile dertlenenler azaldığı için derdimiz artıyor, insani sorunlar yaşıyoruz. Odağında insanın yer aldığı bu sorunlar, doğal olarak aileleri ve onların kurdukları şirketleri etkiliyor.

Her şey güzel gidiyor. Ama kurumun örgütsel ikliminde olsun, ailenin ruh yapısında olsun bir kararsızlık, bir hüzün… Çoğu zaman kaynağı belli olmayan bir kaygı ve endişe var. Daha da önemlisi insani ilişkilerde çıkmaz var. Kişiler durmadan birbirleriyle uğraşıyor, çok konuşuyor, yaralıyor, yara alıyor, önderlik mücadelesine giriyor… Şu halde maddi açıdan işlerin yolunda gitmesi yetmiyor. Aile şirketleri kalıcı bir değer paylaşımını, insan ilişkilerindeki karşılıksız oturmuşluğu, maddi çıkarların gölge etmediği iletişim ortamlarını özlüyor. Maddi zenginleşme maalesef insani zenginliği yavaşlatıyor, renksizleştiriyor, köreltiyor kimi zaman. Yani maddi değerler duygusal değerleri zayıflatabiliyor. Kardeşlerin, akraba, ortakların birbirlerini hasım gördükleri, mal paylaşımı veya para yönetiminde egemen olma savaşı içinde hissettikleri bir ortamda aile ve şirket kaybediyor. 

Bunun için acilen ailede ve şirkette maddi değerler kadar sosyal ve insani değerleri de hakim kılacak bir oturmuşluğa geçilmesi gerekli, hatta zorunludur. İşletmenin önemli olduğu asla unutulmamalı. Ciro, kârlılık ve kazandığımız rakamlar önemli. Bu kazançlarla edindiğimiz arabalar, yatlar, katlar önemli. Liderliğimiz önemli. Ancak tüm bu maddi değerlerin sağladığı tatmin ve mutluluk uzun sürmez. Yani içgüdülerimiz sürekli olarak “Dahası, dahası” derdinde olur. Kalıcı mutluluk almakla değil, vermekle sağlanır. Kalıcı tatminler, sosyal açıdan işe yaramakla “ben”imizi aşıp başkasının gamını çekmekle mümkün olur. Aile şirketi üyelerinin kalıcı tatminleri; kendilerini, ailelerine ve kurumlarına adamaları ile mümkün. Ancak adanmış kişiliklerin uzun vadede kalıcı başarılar elde ettiklerini biliyoruz. 

“Ben kendimi neden aileme, insanlara, insanlığa adayayım ki?” diyenlerin aile şirketinde yaşamaları, hele ki liderlik yapmaları 

çok zor.

11 Eylül 2023 Pazartesi