Kaliforniya merkezli biyoteknoloji şirketi Science Corporation, görme kaybı yaşayan hastalar için devrim niteliğinde bir buluşa imza attı. Şirketin geliştirdiği PRIMA adlı ultra ince retina implantı, yaşa bağlı makula dejenerasyonu (SMA) nedeniyle görme yetisini kaybeden hastalara yeniden görme becerisi kazandırdı. İki milimetre kare boyutundaki cihaz, yaklaşık iki saatlik kısa bir cerrahi işlemle retinanın altına yerleştiriliyor. Bir ay sonra aktive edilen sistem, artırılmış gerçeklik gözlüklerine entegre bir kamera aracılığıyla çalışıyor.
GÖRSEL SİNYALİN YOLCULUĞU
Kamera, kullanıcının çevresini kaydediyor ve bu görüntüleri, yapay zeka destekli bir işlemci yardımıyla kızılötesi desenlere dönüştürüyor. Bu sinyaller, retina implantına kablosuz olarak iletiliyor. İmplant, hasarlı dokuların çevresinde hâlâ aktif olan retina hücrelerini uyararak görsel sinyali optik sinir üzerinden beyne iletiyor. Beyin bu elektriksel uyarıları görsel imgelere dönüştürüyor.
Bu teknoloji, özellikle coğrafi atrofi olarak bilinen ileri evre SMA hastalarında, merkezi görme alanında yaşanan geri dönüşü olmayan kaybı hedefliyor. Hastalar, çevresel görüşlerini büyük ölçüde korusalar da, okuma ve yüz tanıma gibi görevleri yerine getiremiyor.
KLİNİK SONUÇLAR UMUT VERDİ
Londra’daki Moorfields Göz Hastanesi önderliğinde yürütülen Avrupa çapındaki klinik araştırmaya, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve Hollanda’dan toplam 38 ileri evre SMA hastası katıldı. Verilere göre, katılımcılar standart göz testinde ortalama 25,5 harf (yaklaşık beş satır) daha fazla okuyabildi. Bir hasta, tam 59 harflik gelişme göstererek olağanüstü bir iyileşme kaydetti. Katılımcıların yüzde 80’inden fazlası, harfleri okuma, yüzleri tanıma ve kontrast farkını algılama becerilerinde belirgin ilerleme yaşadı.
YAPAY GÖRME TARİHİNDE DÖNÜM
Moorfields Göz Hastanesi ve UCL Oftalmoloji Enstitüsü’nden vitreoretinal cerrah Dr. Mahi Muqit, sonuçların görme bilimi açısından tarihi bir dönüm noktası olduğunu vurguladı. Uzmanlara göre, bu buluş “yapay görmenin teoriden kliniğe taşındığı ilk büyük adım” olarak nitelendiriliyor.
BEYNİN YENİDEN ÖĞRENMESİ
Uzmanlara göre, implant aktive edildikten sonra beynin yeni sinyalleri yorumlamayı yeniden öğrenmesi gerekiyor. Bu nedenle, hastalar aylar süren görsel rehabilitasyon programlarından geçiyor. Sistemin artırılmış gerçeklik gözlüğüne entegre edilen ‘yakınlaştırma’ özelliği ise, kullanıcıların metni büyüterek okumayı yeniden öğrenmelerine yardımcı oluyor.
GELECEKTE YENİ UFUKLAR
Science Corporation şu anda Avrupa genelinde düzenleyici onay süreci yürütüyor. Onay alınması halinde, cihazın NHS gibi ulusal sağlık sistemleri aracılığıyla hastalara sunulması planlanıyor. Uzmanlar, PRIMA implantının görsel sinirbilim ve biyonik tıp alanlarında çığır açabileceğini, kalıcı körlükle mücadelede ise klinik gerçekliğe dönüşen ilk yapay görme teknolojisi olabileceğini belirtiyor.
