Türkiye’nin ilk ‘dijital ilaç’ üreticisi

Tesu Sağlık, Türkiye’nin ilk dijital ilacını üretti. Prediyabet (gizli şeker) alanında yaptığı Ar-Ge’yi klinik çalışmaya taşıyan firmanın geliştirdiği yazılım; prediyabetin ilerlemesini tersine çevirip, hastaların yaşam kalitesini artırmayı amaçlıyor.

HABER: SOYHAN ALPASLAN

Teknopark İstanbul’da yerleşik Tesu Sağlık Teknolojileri A.Ş., Türkiye’nin ilk dijital ilaç (DTx) üreticisi. Diyabet, obezite, yüksek tansiyon gibi kronik metabolik hastalıkların yönetim şeklini değiştirip, tedavilerini mümkün kılan yazılımlar geliştiriyor. Tesu, insanın yanlış beslenme ve olumsuz yaşam tarzından kaynaklanan bu hastalıkları, dijital ilaçlarla tedavi eden ilk ve tek yerli firma.

Prediyabet (gizli şeker) alanında yaptığı dijital ilaç Ar-Ge’sini klinik çalışmaya taşıyan Tesu’nun geliştirdiği yazılım, prediyabetin ilerlemesini tersine çevirip, hastaların yaşam kalitesini iyileştiriyor. Bu ilk ürün, klinik çalışma sonrası AB Tıbbi Cihaz Yönetmeliği (EU MDR) çerçevesinde ruhsatlandırılıp, reçete edilebilir hale gelecek. İstanbul Ticaret’in sorularını, Tesu’nun kurucularından Dr. Hasan Avcu cevapladı.

TÜBİTAK 1512 DESTEĞİ

Tesu Sağlık Teknolojileri nasıl kuruldu?

Dijital ilaç konusunda Türkiye’de karşılanmamış bir ihtiyaç olduğunu belirledikten sonra bu alandaki bilimsel çalışmalarımızı tamamlayıp, TÜBİTAK’a projemizi sunduk. Aldığımız TÜBİTAK 1512 Teknogirişim Sermayesi Desteği ile resmi kuruluşumuzu 2022 Ocak ayında Teknopark İstanbul bünyesinde gerçekleştirdik. Kurucu ortaklarımız; Uzm. Dr. İlker Tosun, yazılım mühendisi Gürkan Caner Birer ile bilimsel çalışmalarımıza hız verdik. Gürkan Caner Birer’in, sağlık yazılımları alanındaki deneyimi bizi daha da güçlü kıldı.

YÜKSEK STANDARTLAR

Dijital ilaç nedir?

Dijital ilaç ya da dijital terapötik (DTx) kavramını; kendi başlarına tıbbi cihaz olan, tedavi edici, iyileştirici amaçları olan, özel yazılımlar olarak açıklayabilirim. Bir hastalığı veya bozukluğu tedavi etmek, yönetmek veya önlemek için yüksek kaliteli yazılım programları tarafından yönlendirilen kanıta dayalı iyileştirici müdahaleler sunan uygulamalardır. Geleneksel tıbbi tedavilerle aynı kanıt standartlarına ve otorite denetimine tabi tutulup, sıkı testlerden geçerler. İddialarını bilimsel veriler veya klinik araştırmalarla kanıtlamak zorundadırlar.

GİZLİ ŞEKER KLİNİK ARAŞTIRMASI

Prediyabet çalışmalarınız hangi aşamada?

İlk ürünümüz; halk arasında gizli şeker adıyla bilinen prediyabet yazılımı. Klinik araştırma süreci Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nde Prof. Dr. Seda Sancak’ın yürütücülüğünde devam ediyor. Hastalar, 90 gün boyunca yazılımın birebir kendilerine göre özelleştirdiği programı uygulayacaklar. Böylece prediyabet tablolarının düzelmesini amaçlıyoruz. Tip 2 diyabet ve obezite ile ilgili iki yeni projemiz de TÜBİTAK başvurusuna hazır.

HASTAYA ÖZEL PROGRAMLAR

Dijital ilaç nasıl kullanılıyor?

Telefon, bilgisayar gibi akıllı cihazlara uygulamamız yükleniyor. Uygulamaya da hekimlerin kullandığı web arayüzü üzerinden hastanın başlangıç verileri yükleniyor. Hasta tarafından, reçete bilgileri girilerek kullanıma açılan uygulama; tümüyle hastaya özel birtakım bilişsel davranışçı terapi yöntemleri geliştiriyor. Yapay zeka; hastanın verdiği cevapları, hekimin veri tabanındaki bilgilerle harmanlayıp kişiye özel programlar hazırlıyor. Bunları oyunlaştırıp sunarken, hastanın bilgi seviyesini de yükseltiyor.

ÇOCUKLAR İÇİN DİJİTAL OYUN

Hangi hastalıklar için kullanılıyorlar?

Tip 2 diyabet, obezite, kolesterol gibi kardiyo metabolik hastalıklar; kas ve iskelet sisteminin bazı hastalıkları; depresyon, panik atak gibi nöropsikiyatrik hastalıklarda kullanılıyorlar. Bunların yanısıra ABD’de bir firmanın çocuklarda dikkat eksikliğini gideren bir dijital oyun geliştirmiş olması, dijital ilaçların potansiyel kullanım alanlarının ne kadar geniş olduğunun çok iyi bir örneği.

YATIRIMLAR ARTIYOR

Dünyada dijital ilaç uygulamaları nasıl?

Globalde son 10 yıldır ciddi ilerlemeler kaydeden bir alan ve öncü ülke ABD. AB ülkeleri, Güney Kore, Hindistan, Japonya başta olmak üzere bu alana yatırımlar hızla artıyor. Çok çeşitli branşlarda klinik çalışma sayılarının da arttığını görüyoruz. Halihazırda FDA veya EMA onayı almış ürün sayısı da 30’a yakın.

TESU İLK VE TEK

Türkiye’de durum nedir?

Türkiye’de bilinmeyen bir alan ve reçete edilebilecek yerli dijital ilaç henüz geliştirilmedi. Tesu; otorite gerekliliklerini ve uluslararası standartları karşılayan, tasarımdan uygulamaya kadar tamamı Türkiye’de, Türk mühendisler tarafından geliştirilen ilk ve tek dijital ilaç üreticisi.

MALİYETLERİ DÜŞÜRECEK

Dijital ilacı, geri ödeme sistemine alan ülkeler var mı?

Bu ilaçlar, hastalıkların seyrini geriye döndürüp tümüyle ortadan kaldırmaları ile hali hazırdaki sağlık harcamalarını önemli oranda azaltıp, kamu maliyesine büyük destek sağlıyor. Üretici ülkelerin hepsi, geri ödeme sistemine almış durumda. Almanya’da bu ürünler için özel geri ödeme regülasyonları var. Türkiye’de de reçeteli ilaçlar gibi dijital ilaçlar da geri ödeme sistemine alınmalı.

DR. AVCU KİMDİR?

İlaç sektöründe oldukça deneyimli bir tıp doktoru olan Dr. Hasan Avcu, çeşitli tedavi alanlarında ürünleri bulunan çok uluslu şirketlerin medikal departmanlarında görev yaptı. Birleşik Krallık Kraliyet Hekimler Koleji Farmasötik Tıp Fakültesi Küresel Forumu’nun kurucu üyeleri arasında yer aldı. Halen global bir ilaç firmasında medikal direktör olarak görev yapıyor.

DİJİTAL İLAÇLARIN FAYDALARI

Hastaların; klinik olarak güvenli, etkili ve kullanımı kolay tedavilere erişimini artırıyor.
Diyabet, kalp hastalığı ve hipertansiyon dahil standart reçeteli ilaçları tamamlıyor.
Doktor gözetimi ve uzaktan eğitim gibi profesyonel destek sağlıyor.
Hastaların yaşam boyu sağlıklı davranışları sürdürmelerine yardımcı oluyor.
Yetersiz sağlık hizmeti alanların kritik sağlık ihtiyaçlarını karşılıyor.
Ölçeklenebilir ve uygun maliyetli tedavi seçeneği sunuyor.
İlaçlar, cihazlar ve diğer terapilerle birlikte kullanılabiliyorlar.

13 Şubat 2023 Pazartesi